Herson (tema)
| τὰ Κλίματα θέμα Χερσῶνος | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 830-tih.—1204. | |||||||||
 Vizantijsko carstvo oko 1025. godine | |||||||||
| Regija | Krim | ||||||||
| Zemlja |  Ukrajina (zvanično),  Rusija (de facto) | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | tema | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 830-tih. | ||||||||
• osnivanje | oko 833. | ||||||||
• uništenje Hersona | 988/9. | ||||||||
• pad pod vlast Trapezunta | 1204. | ||||||||
• Ukinuto | 1204. | ||||||||
| |||||||||
Tema Herson (grčki: θέμα Χερσῶνος), prvobitno tema klimata (grčki: τὰ Κλίματα) je bila vizantijska tema na južnom Krimu sa centrom u Hersonu. Osnovana je 830-tih godina, tokom vladavine cara Teofila, kao centar crnomorske trgovine. Nakon pada Carigrada 1204. godine Herson je pod vlašću Trapezuntskog carstva.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Rimska kontrola nad Hersonom postojala je do početka 8. veka. Tada ga zauzimaju Hazari. Vizantijska vlast ponovo je uspostavljena tokom vladavine cara Teofila (829—842) koji je uvideo značaj severnog Pricrnomorja. Starija istoriografija datirala je uspostavljanje teme Herson oko 833/4. godine, ali su novija istraživanja pokazala da je formiranje teme povezano sa naporima Vizantinaca da obnove hazarsku tvrđavu Sarkel 839. godine.[1][2][3]. Petronije Kamateros, arhitekta u izgradnji Sarkela, prvi je nosio funkciju stratega Hersona 840/1. godine[4]. Nova pokrajina je u početku nazivana "klimatom". Od 860. godine poznata je pod nazivom "Tema Herson"[5]. Herson je igrao važnu ulogu u odnosima Vizantije i Hazara, a nakon propasti Hazarskog kaganata u odnosima Pečenega i Rusa. Herson je bio centar vizantijske diplomatije, a ne vojne aktivnosti jer su snage teme Herson bile veoma male i uglavnom su vršili funkciju milicije. Slabost vizantijskog garnizona ogleda se i u sklapanju ugovora sa Rusima 945. i 971. godine kojim su se Rusi obavezali da brane Vizantiju od Bugara sa Volge[6]. Herson je napredovao tokom 9. i 11. veka. Postao je centar crnomorske trgovine, uprkos razaranja grada od strane Vladimira Kijevskog 988/9. godine. Herson se brzo oporavio. Gradska utvrđenja su obnovljena i proširena početkom 11. veka. Istovremeno, nakon poraza hazarskog vojskovođe Georgija Cula 1016. godine, vizantijska vlast proširena je na istočni Krim. To dokazuje titula Lava Alijata: "strateg Hersona i Sugdaje". Međutim, ove teritorije izgubljene su 1059. godine u napadu Kumana[7] Gotovo ništa se ne zna o Hersonu u 12. veku. Bio je to relativno miran period. Herson je ostao pod vizantijskom kontrolom do završetka Četvrtog krstaškog rata 1204. godine kada je potpao pod sizerenstvo Trapezuntskog carstva.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Nesbitt & Oikonomides 1991, str. 182–183.
- ^ Kazhdan 1991, str. 418–419.
- ^ Pertusi 1952, str. 182–183.
- ^ Papageorgiou 2008, Chapter 1
- ^ Kazhdan 1991, str. 1133.
- ^ Papageorgiou 2008, Chapter 3
- ^ Papageorgiou 2008, Chapter 4
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kazhdan, Alexander, ur. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nicolas, ur. (1991). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 1: Italy, North of the Balkans, North of the Black Sea. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 978-0-88402-194-0.
- Papageorgiou, Angeliki (2008). „Theme of Cherson (Klimata)”. Encyclopaedia of the Hellenic World, Black Sea. Foundation of the Hellenic World. Pristupljeno 17. 3. 2012.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (na jeziku: Italian). Rome: Biblioteca Apostolica Vaticana.