Husinska buna
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
_-_panoramio.jpg)
Husinska buna je oružani otpor rudara rudnika Kreke protiv nasilja organa državne vlasti u toku generalnog štrajka rudara Bosne i Hercegovine, od 21. do 28. decembra 1920. godine, nazvan po rudarskom selu Husino kod Tuzle.
Mada je štrajk izbio zbog vladinog kršenja sporazuma o visini nadnica, koji je ona sama potpisala, proglašen je subverzijom. U njemu je učestvovalo oko 7.000 radnika, a vodila ga je Komunistička partija preko Saveza rudara, na čelu sa Mitrom Trifunovićem Učom.
Rudarske porodice u Brezi, Kreki, Tuzli i Zenici iseljene su iz državnih stanova, a rudari mobilisani. Više od 300 iseljenih rudara iz Kreke, pretežno Slovenaca, povuklo se sa štrajkačkim odborom u Husino i druga sela kraj Tuzle. Njihov otpor vojsci, žandarmeriji i „Narodnoj gardi“, koje su pokušale da strance proteraju, a domaće rudare primoraju na posao, u krvi je ugušen 28. decembra 1920. Poginulo je sedam, a ranjeno više desetina rudara i seljaka. Uhapšeno je oko 400 lica koji su se solidarisala sa štrajkačima. Surovi obračun policije i žandarmerije s rudarima u Bosni i Hercegovini izazvao je opšti revolt i protestne akcije radnika širom zemlje.
Trinaest meseci kasnije husinska buna je dobila epilog u velikom sudskom procesu vođenom u Tuzli u januaru i februaru 1922. Optužnica je teretila 350 rudara, a suđeno je 20-orici učesnika. Juro Kerošević, optužen za ubistvo žandara, osuđen je na smrt vešanjem, a 10 rudara na vremenske kazne od jednog do 15 meseci.
Protiv tog suđenja i za spašavanje Keroševića vođena je u zemlji i inostranstvu akcija solidarnosti, pa su vlasti bile prisiljene da mu zamene kaznu smrti za 20 godina robije.
Nasleđe
[uredi | uredi izvor]- Narodna pjesma „Konjuh planinom“ inspirisana je Husinskom bunom. Opevana je u čast Peje Markovića, koji je poginuo 1941. godine. Bio je pripadnik husinske partizanske čete, koja je velikim delom bila sačinjena od husinskih rudara, učesnika bune. Muzika za pesmu je preuzeta iz već postojeće ruske melodije.
- Televizija Sarajevo snimila je TV dramu „Husinska buna“ 1980. godine. Reditelj drame je Sava Mrmak, a pisac scenarija Veljko Radović.
- Kasarna u Tuzli, iz koje se kolona vojnika JNA povlačila posle čega je napadnuta (događaj poznatiji kao „Tuzlanska kolona“), zvala se „Husinska buna“.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Dr. Boža Madžar. 1988. Husinska buna. U: Enciklopedija Jugoslavije. Jugoslovenski leksikografski institut u Zagrebu (5 tom JANj-HRV).
