Cita od Burbon-Parme
| Cita od Burbon-Parme | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. maj 1892. |
| Mesto rođenja | Kamajore, |
| Datum smrti | 14. mart 1989. (96 god.) |
| Mesto smrti | Cicers, |
| Porodica | |
| Supružnik | Karl I od Austrije |
| Potomstvo | Otto von Habsburg, Adelheid of Austria, Robert, nadvojvoda od Austrije-Este, Archduke Felix of Austria, Archduke Carl Ludwig of Austria, Archduke Rudolf of Austria, Charlotte of Austria, Elizabeta od Austrije |
| Roditelji | Robert I, vojvoda Parme Marija Antonija od Portugalije |
| Dinastija | Habzburg-Lorena, dinastija Burbon-Parma |
Cita od Burbon-Parme (Kamajore, 9. maj 1892 - Cicers, 14. mart 1989) bila je supruga Karla I od Austrije. Bila je kćerka vojvode Roberta I od Parme i Marije Antonije od Portugalije.
Mladost[uredi | uredi izvor]
Bila je treća kćerka i peto zajedničko dete Roberta, poslednjeg vladajućeg vojvode Parme, i portugalske princeze Marije Antonije. Njen otac je iz prvog braka imao dvanaestero dece (šestero s mentalnom retardacijom), te još dvanaestero iz drugog braka (u kojem je rođena i Cita), a Cita je bila njegovo sedamnaesto dete. Ime je dobila po Citi, italijanskoj svetici iz 13. veka. Bila je odgajana u religioznoj rimokatoličkoj porodici, te je razmišljala o odlasku u manastir, gde su kao redovnice već živele njene tri sestre.
Brak[uredi | uredi izvor]
Svog budućeg supruga Karla upoznala je preko svoje tetke Marije Terezije, koja je bila udovica Karlovog dede. Venčali su se 21. oktobra 1911. godine. Njen suprug je već tada bio smatran budućim carem i kraljem, pošto car Franc Jozef nije imao živih sinova, a deca prestolonaslednika i nadvojvode Franca Ferdinanda nisu bila smatrana podobnom da naslede krune zbog skromnog porekla njihove majke Sofije. Kada je Franc Ferdinand ubijen u Sarajevu 1914. godine, Citin suprug je postao prestolonaslednik.
Prvi svetski rat je za Citu lično bio težak, pošto su se njena braća borila na različitim stranama. Kada se Italija pridružila protivnicima Austrije, Citina popularnost je naglo pala. Sa suprugom je imala pet sinova i tri kćerke.
Carica i kraljica[uredi | uredi izvor]
Dana 21. novembra 1916. godine umro je car Franc Jozef, pa je Cita postala carica i kraljica kao supruga novoga cara i kralja. Par je okrunjen za kralja i kraljicu Ugarske 30. decembra iste godine. Imala je značajnog uticaja na svoga supruga.
Citin brat Siksto je nagovorio Karla da potpiše separatni mir s Francuskom, zbog čega je Karlo postao izuzetno nepopularan. Karlo će ubrzo zatim izgubiti sve svoje krune.
Život u egzilu[uredi | uredi izvor]
Do 11. novembra 1918. svi narodi Austro-Ugarske su proglasile svoje težnje da se odvoje od Austro-Ugarske. Citin brat je zamolio britanskog kralja Džordža V da organizuje bekstvo cara, carice i njihove dece iz Beča u Švajcarsku, što je Džordž V i uradio; ubistvo njegovih rođaka, ruskog cara Nikolaja II, carice Aleksandre i njihovo petero dece bio je dovoljan razlog za zabrinutost za sigurnost austrijske carske porodice.
Karlo je bio ohrabren od strane mađarskih nacionalista, pa se dva puta tokom 1921. bezuspešno pokušao vratiti na presto Mađarske. Mađarska je ostala kraljevina, ali bez kralja. Pokušaji da se vrati na presto barem Mađarske nisu mu uspeli zbog raznih faktora, uključujući izostanak podrške od strane regenta Mikloša Hortija.
Cita i Karlo su 1921. godine proterani na portugalsko ostrvo Madeira. Njihova deca su ostala kod Citine tetke (maćehe Karlovog oca) Marije Terezije, a kasnije su se pridružili roditeljima. Godine 1922. osam meseci trudna carica Cita je ostala udovica.
Udovištvo[uredi | uredi izvor]
Cita je s djecom nakon muževe smrti živjela u Španiji kod kralja Alfonsa XIII, a kasnije su se preselili u Belgiju. Iz Belgije su pobegli kada ju je Nemačka okupirala tokom Drugog svetskog rata.
Porodica se na kraju skrasila u Kvebeku koji je bio poželjan jer se tu govori francuski jezik koji je carska porodica poznavala i mogu da nastave studije na Univerzitetu Laval[1]. Kako su ostali bez svih primanja iz Evrope, carska porodica je pala u siromaštvo. Za vreme Prvog svetskog rata Cita je bila carica i kraljica, a za vreme Drugog svetskog rata spremala je ručak od listova maslačka umesto spanaća.[2]
Cita se u Evropu vratila 1952. godine, i to u Luksemburg, kako bi se brinula za svoju staru majku. Nakon što je austrijska vlada 1982. godine popustila u sprečavanju Habzburzima da ulaze u Austriju, bivša carica se nakon šest deceniju vratila u Austriju. Kroz sledećih nekoliko godina bivša carica se čak pojavljivala na austrijskoj televiziji, gdje je iznela mišljenje da sin cara Franca Jozefaa, prestolonaslednik Rudolf, i njegova ljubavnica, Marija Večera, nisu počinili samoubistvo, već da su naverovatnije ubijeni.[2]
Umrla je u Cicersu, u Švajcarskoj, u 96. godini života. Sahranjena je u Carskoj kripti u Beču zajedno s ostalim Habzburzima.
Porodično stablo[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bernier Arcand, Philippe (2022). „Les Bourbon-Parme dans les institutions d’enseignement du Québec”. Histoire Québec (na jeziku: francuski). 28 (1): 24—28. ISSN 1201-4710.
- ^ a b Brook-Shepherd 1991.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Brook-Shepherd, Gordon (1991). The Last Empress - The Life and Times of Zita of Austria-Hungary 1893-1989.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
