Crkva Svetog Kralja Stefana Dečanskog u Železniku
| Crkva Svetog Kralja Stefana Dečanskog | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka |
| Osnivanje | 1905. |
| Posvećen | Stefanu Urošu III Dečanskom |
| Arhitektura | |
| Arhitekta | Dragomir Tadić |
| Lokacija | |
| Mesto | Železnik, opština Čukarica, Beograd |
| Država |  Srbija |
Crkva Svetog Kralja Stefana Dečanskog je srpska pravoslavna crkva koja se nalazi u naselju Železnik u gradskoj opštini Čukarica u gradu Beogradu, a pripada beogradsko-karlovačkoj arhiepiskopiji.
Sagrađena je 1905. godine na mestu starog seoskog groblja. Crkvena slava je Mratindan, praznik posvećen Stefanu Urošu III Dečanskom.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Crkva Svetog Kralja Stefana Dečanskog sazidana je 1905. godine na mestu starog seoskog groblja, u neposrednoj blizini škole. Donator crkve bila je Katarina Jovanović iz Beograda, a u kripti hrama nalazi se i njena porodična grobnica.
Donatorka je hram posvetila Stefanu Urošu III Dečanskom, krsnoj slavi njene porodice, a pored novčanog priloga od hiljadu dukata, ktitorka je uložila trud na izdvajanju crkve iz ostružničke i formiranju železničke parohije 7. oktobra 1909. godine, po odluci Svetog arhijerejskog sabora.
Pored ktitorke, udeo priloga za izgradnju crkve imala je i opština Železnik, a veliku zaslugu za njenu izgradnju imao je i Radovan Radojević, težak iz Železnika.[2]
Crkva je osveštana kada su postavljeni njeni temelji 1905. godine. Izgrađena je za svega godinu dana, 1906. godine. Osvećenju hrama 16. aprila 1906. godine prisustvovao je Petar I Karađorđević i mnogi drugi državni zvaničnici.[3] Osvećenje crkve izvršio je arhipeiskop beogradski i mitropolit srpski Dimitrije.[3]
Prvi sveštenik crkve bio je Toma Burkovac, svršeni akademac Moskovske duhovne akademije, a dožitovni tutor i poslužitelj crkvenog oltara, Radovan Radojević, klisar, čije su tri generacije porodice bila prvi ovoj crkvi.[3]
Tokom borbi oko Beograda 1914. godine crkva je obijena, knjige i njen nameštaj spaljeni, a sam objekat služio je kao bolnica za ranjenike.
Iz naselja Železnik 128 muškaraca koji su uglavnom bili invadili, deca ili starci, deportovani su u mađarske logore, a veoma mali broj njih se vratilo.[2] U spomen na 210 žrtava iz Železnika tokom rata, u crkvenoj porti podignut je spomenim žrtvama rata do 1920. godine.[3]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Projektant crkve bio je Dragomir Tadić, doktor arhitektonskih nauka i profesor beogradskog univerziteta. Crkva je građena kao jednobrodna građevina, bez kubeta, sa polukružnom (a spolja petostranom) apsidom, na istočnom i malom pripatu sa zapadne strane. Sa zapadne strane ulaza u hram 1961. godine podignut je manji vestibil u srpsko-vizantijskom stilu, sa polihoronim zidnim površinama.[3]
Na zapadnom delu zida u naosu nalazi se mermerna ploča sa natpisom ktitorke: Zadužbina Katrine udova Mih. Jovanovića trgovca iz Beograda, posvećena 11. novembra 1605. godine Svetom Kralju Stefanu Dečanskom..
U okviru crkve nalazi se ikonostas koji je širine 4,35 m, a na njemu mali duborezački ukrasi. Ikonu Svetog Stefana Dečanskog iznad ulaznih vrata napravio je Živko Stojsavljević, srpski slikar.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Slava crkve Svetog Stefana Dečanskog u Železniku”. spc.rs. Arhivirano iz originala 24. 11. 2017. g. Pristupljeno 24. 11. 2017.
- ^ a b v „CRKVA SVETOG KRALjA STEFANA DEČANSKOG, Železnik”. cukarica.rs. Arhivirano iz originala 17. 07. 2018. g. Pristupljeno 1. 7. 2018.
- ^ a b v g d „Crkva Sv Kralja Stefana Dečanskog”. zeleznik.rs. Arhivirano iz originala 17. 7. 2018. g. Pristupljeno 17. 7. 2018.