Čovanok
 Rasprostranjenost Čovanoka i drugih severnokarolinških Algonkvina u vreme prvog susreta sa Englezima | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| Prestali su da postoje kao poseban narod | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
| Severna Karolina (SAD) | |
| Jezici | |
| Karolinškoalgonkvinski | |
| Srodne etničke grupe | |
| Ostali algonkvinski narodi |
Čovanoci su „izumrli” algonkvinski narod, koji je u vreme prvog susreta sa Englezima, između 1585. i 1586, naseljavao priobalno područje američkog Gornjeg Juga. U ovo doba, bili su najveći i najmoćniji narod na teritoriji današnje američke države Severne Karoline, gde su na njenom severoistoku naseljavali oblast, u čijem središtu se nalazila reka Čovan. Postoje arheološki dokazi o prisustvu Čovanoka na teritoriji njihovog glavnog grada od 825. n.e. Takođe, postoje dokazi da su druge domorodačke kulture na tom prostoru bile prisutne od 4500. p. n. e.
Engleski kolonisti su 1677. nakon rata sa njima, stvorili rezervat za Čovanoke u blizini potoka Benets Krik, koji je pritoka reke Nansemond. Čovanoci su zbog pojave epidemija zaraznih bolesti, uključujući epidemiju malih boginja 1696. imali visoku stopu smrtnosti. Oni su se vremenom putem mešovitih brakova stopili sa okolnim američkim stanovništvom, a njihovi potomci su izgubili poslednji deo svoje komunalne (zajedničke) zemlje 1821. Potomci Čovanoka i dalje žive u državi, posebno u okruzima Gejts i Čovan. Neke porodice su zadržale svoj čovanočki identitet, mada ih savezna vlada ne priznaje kao naciju, dok su ostale postepeno prihvatile identitete drugih etničkih grupa.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Algonkvinski narodi koji su se razvili u oblasti koja danas pripada Severnoj Karolini, verovatno su doseljeni iz severnih priobalnih područja, odakle su doneli svoju kulturu koja je nešto izmenjena pod uticajem lokalnih uslova života. Karolinški Algonkvini, podeljeni na brojne narode, naseljavali su u severoistočnoj Severnoj Karolini oblast površine 16.000 km², koja se prostirala od reke Njuse do zaliva Česapik. Pored Čovanoka, među Karolinške Algonkvine spadaju i Vepemeoci (uklj. Poteskite i Jeopime), Moratoci, Sekotani (uklj. Roanoke i Kroatane), Pomoici (ili Pamliko), Njusioci, i moguće Česapici.[1]
16. vek[uredi | uredi izvor]
Prema engleskom istraživaču sa kraja 16. veka Ralfu Lejnu, Čovanoci su imali 19 sela, a prestonica im je bio grad Čovanok. Današnji grad Harelsvil u okrugu Hartford razvio se u njegovoj blizini. Čovanoci su bili najbrojniji i najmoćniji algonkvinski narod u Severnoj Karolini. Lejn je opisao Čovanok kao veliki grad koji daje 700-800 ratnika, što je značilo da je prestonica verovatno imala više od 2.100 stanovnika. Prema kasnijoj proceni, navedenoj u izveštaju Tomasa Hariota, sva čovanočka sela su mogla da okupe 800 ratnika. Lejnov izveštaj je bio prilično tačan u pogledu njegovog opisa grada, njegovog položaja i izgleda objekata, što je potvrđeno kasnijim arheološkim iskopavanjima. Procene stanovništva su možda tačno bile između njegove (što je za ceo narod moglo biti 4.000 i Hariotove, oko 2.100).
Arheološka iskopavanja sprovedena 1980-ih na lokalitetu Čovanok, potvrdila su Lejnov izveštaj o njegovoj lokaciji i detaljima njegovog opisa. Grad je bio naseljen ljudima skoro 1.000 godina, a radiokarbonskim datiranjem je utvrđeno da najstariji nalazi koji se vezuju za čovanočku kulturu potiču iz 825. godina nove ere. Grad je bio dugačak oko 1,5 km, uključujući velika poljoprivredna polja na kojima su uzgajani kultivisani usevi. U njemu je živelo od nekoliko stotina ljudi do čak 2.100. Blizu severnog kraja arheološkog područja B, otkrivene su zgrade koje su pripadale vladaru i plemstvu, javne zgrade, hramovi i grobovi. Moguće je da je ovo bio niz od 30 dugih kuća koje je opisao Hariot. Pronađeni su dokazi o drugim zgradama u područjima na ivici poluostrva, koja su erodirala zbog dejstva reke.
Na ostalim delovima lokaliteta pronađena su starije nastambe: naselje iz Morou Maunt'n faze srednje arhajskog doba (oko 4500−3500. p. n. e.); i naselja iz faza Dip Krik (1000−300. p. n. e.) i Maunt Plez'nt (300. p. n. e.−800. n.e.) vudlendskog doba. Bilo je uobičajeno da naselja američkih starosedelaca, posle određenog vremena budu napuštena, da bi kasnije druge grupe naseljavale to isto područje.
Zarazne bolesti koje su doneli evropski istraživači i kolonisti, kao što su velike i male boginje, a na koje američki domoroci nisu imali prirodni imunitet, dovele su do pojave velikih epidemija u kojima je umrla većina Čovanoka. Slično se desilo i drugim algonkvinskim narodima na obali Karoline. Novonastale okolnosti iskoristio je susedni irokeški narod Taskarora, koji je naseljavao područje u unutrašnjosti, naselio se na zemlju Čovanoka duž reke i proterao malobrojne preživele sa većeg dela njihove zemlje.
17. vek[uredi | uredi izvor]
Istraživači iz engleske kolonije Virdžinije, koji su 1607. godine po naređenju kapetana Džona Smita iz Džejmstauna, istraživali obale reke Čovan i okolne oblasti, otkrili su da je stanovništvo naroda Čovanok svedeno na samo jedno naselje na obali potoka Benet Krik (ili Benets Krik), u današnjem okrugu Gejts.
Nekoliko decenija kasnije, 1644. i 1675–1677, stanovništvo Čovanoka se dovoljno oporavilo da su Čovanoci bili u stanju da vode dva rata protiv engleskih naseljenika. Oba puta su poraženi. Nakon kraja drugog rata 1677. kolonija Virdžinija je proglasila naselje Čovanok na Benet Kriku za prvi indijanski rezervat na teritoriji današnjih Sjedinjenih Američkih Država. Rezervat je obuhvatao površinu od 47 km².[2]
18. vek[uredi | uredi izvor]
Čovanoci su tokom 18. veka, prodajom ili na druge načine, postepeno izgubili svoju zemlju. Poslednji deo svoje zemlje, 0,12 km², izgubili su 1821. U dokumentima o prenosu vlasništva zabeležena su imena čovanočkih muškaraca.
Asimilacija[uredi | uredi izvor]
Nakon što su ostali bez zemlje, Čovanoci više nisu smatrani Indijancima. Angloamerikanci su bili skloni klasifikovanju svog stanovništva Juga SAD u dve grupe, obojene i belce, pri čemu nisu uzimali u obzir činjenicu da su Indijanci nastavili da postoje. Kao i drugi algonkvinski narodi, Čovanoci su imali tradicionalni sistem matrilinearnog srodstva, u kojem se smatralo da su deca rođena u majčinoj porodici i klanu.
Potomci Indijanaca, kao što su Čovanoci, obično su klasifikovani na popisima kao slobodni obojeni.[2] Oni više nisu formalno funkcionisali kao pleme i nisu više pominjani u istorijskim izvorima.
Današnji potomci[uredi | uredi izvor]
Početkom 21. veka, potomci Čovanoka u oblasti Benets Krika formirali su organizaciju pod nazivom „Indijanska nacija Čovanok”. Iako koriste reč nacija u svom imenu, Čovanoci nisu ni federalno[3] ni državno priznati[4] kao indijansko pleme.
Delois Čavis, vodeća ličnost organizacije, odrasla je u Vintonu, u porodici u kojoj je postojao snažan osećaj indijanskog identiteta. U pokušaju da obnove svoj narod, ona i drugi Čovanoci kupili su 0,59 km² svog nekadašnjeg rezervata u okrugu Gejts, u oblasti poznatoj kao Indijan Nek. Tamo planiraju da izgrade kulturni centar kako bi pomogli u revitalizaciji svoje kulture.[2]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Jack MacGowan, "Carolina Algonkians", Carolina Algonkian Project, 2001-2005 (last update), accessed 22 Apr 2010
- ^ a b v Petrone, Justin (13. 9. 2018). „Chowanoke Descendants Reclaim Ancestral Land, Envision Cultural Center”. Indian Country Today. Pristupljeno 4. 4. 2022.
- ^ „Indian Entities Recognized by and Eligible To Receive Services From the United States Bureau of Indian Affairs”. Indian Affairs Bureau. Federal Register. 4. 4. 2022. str. 7554—58. Pristupljeno 21. 1. 2022.
- ^ „State Recognized Tribes”. National Conference of State Legislatures. Arhivirano iz originala 25. 10. 2022. g. Pristupljeno 4. 4. 2022.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Marvin T. Jones, "A Chowanoke Family", Roanoke-Chowan
- Chowanoke Descendants Community Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jul 2022)
- The Chowanoke Indian Nation
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
