Đuro Basler

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Đuro Basler
Lični podaci
Datum rođenja(1917-03-06)6. mart 1917.
Mesto rođenjaSijekovac, Austrougarska
Datum smrti3. februar 1990.(1990-02-03) (72 god.)
Mesto smrtiSarajevo, Bosna i Hercegovina
Naučni rad
Poljearheologija, istorija
InstitucijaRepublički zavod za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti u BiH, Zemaljski muzej Sarajevo
Poznat poproučavanju praistorije, zaštiti i konzervaciji kulturnoistorijskog nasleđa

Đuro Basler (Sijekovac, 6. mart 1917 — Sarajevo, 3. februar 1990) je jugoslovenski i bosanskohercegovački istoričar, arheolog i konzervator, rođen u Sijekovcu kod Bosanskog Broda.[1] U struci je naročito upamćen po značajnim otkrićima iz praistorijskog perioda i brojnim radovima[a] u kojima je prezentovao rezultate svojih naučnih istraživanja. Posebno se posvećeno bavio naučnom i stručnom valorizacijom kulturne istorije severoistočne Bosne i postigao međunarodno priznanje.[2]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Osnovnu školu pohađao je u svom rodnom gradu, gimnaziju završio u Slavonskom Brodu, a arheologiju na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Originalno je krenuo da studira arhitekturu, ali ga je rat prekinuo u studijama. Nakon rata zaposlio se u Bosanskom Brodu, da bi ubrzo prešao da radi u Oblasnom narodnom odboru u Tuzli. Od 1950. do 1959. radi kao konzervator arheoloških spomenika u sarajevskom Zavodu za zaštitu spomenika kulture i prirodnih retkosti Bosne i Hercegovine, a od 1960. kao arheolog u Zemaljskom muzeju u Sarajevu. U vreme rada u konzervatorskoj struci obradio je i konzervirao niz značajnih praistorijskih, rimskih i srednjovekovnih lokaliteta, kao što su kasnoantička vila na Mogorjelu blizu Čapljine (1952—1958), srednjovekovna nekropola u Grborezima kod Livna (1955—1957), kasnoantička bazilika u Oborcima (1956—1957), ilirska nekropola u Gostilju na Skadarskom jezeru (1957—1958), a proučavao je i ilirsku gradinu u Ošanićima kod Stoca (1953—1956), gde se nalazilo središte ilirskog plemena Daorsa. Od radova na zaštiti starih gradova posebno su značajni konzervatorski zahvati na tvrđavi u Doboju (1951—1955), Jajcu (1952—1959), Tešnju (1954—1956), Ključu (1954—1956), Vranduku (1955) i Srebreniku (1955—1956). U to vreme obavljao je i opsežna rekognosciranja terena u Bosni i Hercegovini i time znatno doprineo upoznavanju njene arheološke topografije.

Pećinski crtež iz mlađeg paleolita u pećini Badanj koji je otkrio Basler

Već u to vreme bavio se proučavanjem ostataka iz paleolita (1949. otkrio je prve ostatke iz tog doba u Bosni), no tim razdobljem će se mnogo intenzivnije posvetiti prelaskom u Zemaljski muzej, gde je 1960. godine osnovao istraživački centar za kulture paleolita i mezolita. Od tad inicira niz važnih iskopavanja paleolitskih nalazišta, na primer u dolinama severnobosanskih reka Ukrine, Usore i Bosne. Na tom području otkrio je mnogo staništa iz srednjeg i mlađeg paleolita. Obimnija iskopavanja obavio je na Crkvini u Makljenovcu (1955—1956), Lušćiću u Kulašima (1958—1962), Visokom brdu u Ljupljanici kod Dervente (1959—1961, 1970-1971), Lonđi u Makljenovcu (1965—1968) i na Kadru kod Odžaka (1974—1976).

Od posebne važnosti su njegovi istraživački radovi u nalazištu Badanj (Stolac) kod Stoca (od 1976), gde je, osim bogatih nalaza materijalne kulture, otkrio i umetničke gravure pračoveka na steni.[3]

Iako se kolegijalnim pristupom koji se pamti i poštuje u struci zalagao za zaštitu kulturno-istorijskog nasleđa BiH i cele tadašnje Jugoslavije, kao iskreni lokalni patriot do kraja života bdio je pre svega nad kvalitetom i kvantitetom građe koja je izlazila o istoriji svog rodnog kraja u severnoistočnoj Bosni. Po temama koje je naučno principijelno i predano obrađivao vidi se njegova privrženost Doboju, Bratuncu, Potočanima, i ostalim bogatim arheološkim nalazištima istočne Bosne. Neka od tih nalazišta otkrio je on sam, i lično vodio njihova iskopavanja. Bio je jedan od pokretača i urednika časopisa Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne koji je izlazio od 1957. sve do njegove smrti.

Đuro Basler je savesno držao do svoje struke, iz celog njegovog dela zrači ljubav prema arheologiji. U brojnim radovima objavljenim u domaćim i inostranim izvornicima obrađivao je arheološka i kulturno-istorijska pitanja od paleolita pa sve do srednjeg veka. Posebno su važne njegove sinteze koje se odnose na paleolit, na arhitekturu kasne antike i na heretičku srednjovekovnu umetnost u Bosni i Hercegovini. Najveći broj radova objavio je u časopisima: Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, Naše starine, Peristil, Arheološki pregled, slovenački Arheološki vestnik, Zbornik Krajiških muzeja, Forschungsberichte zur Ur- und Frühgeschichte, Starine Crne Gore, Arhitektura-urbanizam, Eiszeitalter und Gegenwart, Godišnjak Pedagoške akademije u Nikšiću, Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Wissenschaftliche Mitteilungen des Bosnisch-herzegowinischen Landesmuseums, Kunst und Stein, Kunst und Geschichte in Südosteuropa, Ungarn-Jahrbuch, Glasnik Društva za nauku i umjetnost Crne Gore, Živa antika, Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja, Numizmatičar i u publikaciji Epoque préhistorique et protohistorique en Yougoslavie.

Basler je doktorirao arheologiju 1981. godine sa temom paleolitske kulture u području Jadrana, na Filozofskom fakultetu u Zadru, a penzionisan je 1983. iz Zemaljskog muzeja u Sarajevu. Svoj život posvećen naučnom radu završio je u istom gradu 1990. godine, sahranjen je na Gradskom groblju u Bosanskom Brodu.

Izbor iz bibliografije[uredi | uredi izvor]

  • Arheološko nalazište Crkvina u Makljenovcu kod Doboja, rimsko razdoblje, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. IV, Tuzla, 1960.
  • Paleolitska nalazišta u Bosni i Hercegovini, Glasnik Zemaljskog muzeja BiH, 1963.
  • Grborezi (suautor Š. Bešlagić), Sarajevo 1964.
  • Ulomci rimske arhitekture u Bratuncu, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. VI, Tuzla, 1965.
  • Kasnoantičko doba u Bosni i Hercegovini (u: Kulturna istorija Bosne i Hercegovine od najstarijih vremena do početka turske vladavine), Sarajevo 1966.
  • Položaj sjevernobosanskog paleolitika u prirodnom ambijentu Wurmskog doba Jugoslavije, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. VII, Tuzla, 1967.
  • Krndija u Potočanima – paleolitska stanica, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. VIII, Tuzla, 1970.
  • Arhitektura kasnoantičkog doba u Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1972.
  • Stari gradovi na Majevici i Trebovcu, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. IX, Tuzla, 1972.
  • Dvije paleolitske stanice u dolini Ukrine, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. X, Tuzla, 1973.
  • Orfički elementi u simbolici stećaka, Dobri Pastir, 1975.
  • Paleolitsko nalazište na Krčevini u Maloj Brijesnici kod Gračanice, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne(ČIG) br. XI, Tuzla, 1975.
  • Paleolitsko nalazište Mala gradina u Kulašima, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. XI, Tuzla, 1975.
  • Crvena stijena, Zbornik radova profesora i saradnika Pedagoške akademije u Nikšiću, 1975–1976.
  • Das Aurignacien in Bosnien (u: L’aurignacien en Europe), Nice 1976.
  • Rimski metalurški pogon i naselje u dolini Japre, Glasnik Zemaljskog muzeja BiH, 1977.
  • Paleolitsko i mezolitsko doba (u: Praistorija jugoslavenskih zemalja), Sarajevo, 1979.
  • Neki problemi paleolitika u sjevernoj Bosni, časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. XIII, Tuzla, 1980.
  • Pećinski crteži u Brateljevcima kod Kladnja (sa mr Jasminko Mulaomerovićem), časopis Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne (ČIG) br. XV, Tuzla, 1984.
  • Paleolitska umjetnost u jadranskoj regiji Jugoslavije (doktorska disertacija), Hercegovina br. 4, Mostar, 1984.
  • Kršćanska arheologija (knjiga, tvrd povez, 141 strana), izdavač: Crkva na kamenu, Mostar, 1986.
  • Grad pored rijeke (poslednje delo). ISBN 978-86-7529-002-5., Alkion, Bosanski Brod, 1990.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Basler, Đuro Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. februar 2017), Proleksis enciklopedija, Pristupljeno [17. 09. 2015]
  2. ^ Stranica na kojoj međunarodna grupa arheologa pohvaljuje Baslerov rad i atributuje mu istraživanu lokaciju. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pristupljeno [18. 09. 2015]
  3. ^ Đuro Basler (1976): Paleolitsko prebivalište Badanj kod Stoca, Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, (A), n.s. sv. XXIX /1974. Sarajevo. pp. 5-18

Footnotes[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Objavio je oko petsto stručnih i naučnih radova.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]



Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ђуро_Баслер&oldid=27413727”