Valentina Grizodubova
| valentina grizodubova | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Valentina Grizodubova | ||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||
| Datum rođenja | 27. april 1909. | |||||||||
| Mesto rođenja | Harkov,  Ruska Imperija | |||||||||
| Datum smrti | 28. april 1993. (84 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Moskva, Ruska Federacija | |||||||||
| Profesija | pilot | |||||||||
| Delovanje | ||||||||||
| Član KPSS od | 1941. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Veliki otadžbinski rat | |||||||||
| Služba | Crvena armija 1936 — 1946 | |||||||||
| Čin | pukovnik | |||||||||
| Heroj | ||||||||||
| Heroj SSSR od | 2. novembra 1938. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Valentina Stepanovna Grizodubova (rus. Валенти́на Степа́новна Гризоду́бова; Harkov, 27. april 1909 — Moskva, 28. april 1993), sovjetski pilot, učesnica jednog od rekordnih preleta, učesnica Velikog otadžbinskog rata, društveno-politička radnica Sovjetskog Saveza, jedna od tri žene koje su 1938. godine prve proglašene za Heroje Sovjetskog Saveza i Heroj socijalističkog rada.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Valentina Grizodubova je rođena u Harkovu 27. aprila 1909. godine. Oko njenog datuma rođenja su postojale određene nedoumice, a ovaj datum je uspostavilo osoblje muzeja Grizodubovih u Harkovu, dok joj je zvanični datum rođenja bio 31. januar 1910. godine. Njen otac Stepan Grizodubov (1884—1965) bio je aviokonstruktor i pilot i jedan od pionira ruske i sovjetske avijacije.[1]
Kada je imala svega dve i po godine letela je sa svojim ocem avionom u Harkovu, a sa 14 godina je napravila svoji prvi let na skupu jedrilica u Koktebelu. Nakon završene osnovne škole, upisala je Institut za tehnologiju u Harkovu, a paralelno je završila i muzičku školu, gde je svirala klavir i potom upisala konzervatorijum. Kao student Harkovskog tehnološkog instituta, novembra 1928. godine se upisala u Centralni aeroklub u Harkovu. Završila je letački kurs od tri meseca i nakon toga, pošto u Harkovu nije mogla da nastavi s vežbanjem letova, napustila je institut i otišla u Tulu gde se pridružila Društvu za pomoć odbrani, vazduhoplovstvu i hemijskoj izgradnji (OSAOVIAHIM). Godine 1929. je završila pilotsku školu i postala pilot-instruktor.[1]
Od 1930. do 1933. godine je radila kao pilot-instruktor u Tuli u aeroklubu „Dobarlet”, a potom kao instruktor škole letenja u Moskvi. Tokom 1934. i 1935. godine bila je pilot agitatorske jedinice „Maksim Gorki”, koja se nalazila na Centralnom aerodromu u Moskvi. Letela je u eskadrili i čitav Sovjetski Savez je preletela na različitim tipovima aviona, a pored toga letela je i po inostranstvu. Preletela je planinski venac Pamir, Fergansku dolinu i dr. Oktobra 1937. godine na avionima UT-1, UT-2 i AIR 12 postavila je pet svetskih rekorda u vazduhoplovstvu.[1]
Od 24. do 25. septembra 1938. godine, kao komandir leta, zajedno sa Polinom Osipenko i Marinom Raskovom, avionom ANT-37 je izvršila neprekidni let od Moskve do Komsomoljska na Amuru (Daleki istok) postavljajući međunarodni rekord u ženskom letenju od 26 sati i 29 minuta, preletevši rastojanje od 6.450 km. Za izraženi heroizam, tokom izvršenja ovog podviga, odlukom Centralnog izvršnog komiteta SSSR 2. novembra 1938. godine, zajedno s Polinom Osipenko i Marinom Raskovom dobila je počasno zvanje Heroja Sovjetskog Saveza i odlikovana je Ordenom Lenjina. Kada je godinu dana kasnije uvedena počasna medalja Zlatna zvezda, koja je predstavljala znak raspoznavanja heroja Sovjetskog Saveza, Valentini je uručena medalja broj 104, pa se ona smatra prvom ženom koja je proglašena za heroja Sovjetskog Saveza (Polina je u međuvremnu stradala, pa nije dobila Medalju, a Marina Raskova je dobila Medalju broj 106).[1]
Godine 1939. godine je bila postavljena za načelnika Odeljenja za međunarodne vazduhoplovne linije SSSR-a. Istovremeno je studirala na Lenjingradskom institutu civilnog vazduhoplovstva. Godine 1941. je postala član Svesavezne komunističke partije (boljševika). Nalazila se na čelu Antifašističkog komiteta sovjetskih žena, a 1942. godine je postala član Komisije za istraživanje nemačko-fašističkog okupatora. Od 1937. do 1946. godine je bila član prvog saziva Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza.[1]
Od početka Velikog otadžbinskog rata, juna 1941. do aprila 1942. godine nalazila se u Moskvi na dužnosti komandira vazdušne grupe posebne namene pri Civilnoj vadzušnoj floti. Od maja 1942. do maja 1944. godine bila je komandant 101 aviopuka Avijacije dugog dejstva. Maja 1943. godine lično je izvela oko 200 letova na avionu LI-2, uključujući 132 noćna leta. Tokom ovih letova vršila je bombardovanje neprijateljskih položaja, vršila snabdevanje minicijom i drugim potrebama jedinice na frontu i održavala vezu sa partizanskim odredima, koji su delovali na okupiranoj teritoriji. Godine 1943. dobila čin pukovnika. Zbog sukoba s komandantom Avijacije dugog dometa maršalom Aleksandrom Golovanovim bila je maja 1944. godine razrešena dužnosti komandanta aviopuka i stavljena u rezervu.[1]
Godine 1946. je bila demobilisana iz Sovjetske armije i potom je radila u civilnom vazduhoplovstvu kao zamenik načelnika Istraživačkog instituta u letu, koji se bavio sprovođenjem testiranja elektronske opreme za Vazduhoplovstvo i civilno vazduhoplovstvo. Ona je lično učestvovala na probnim letovima kako bi testirala i poboljšala radarsku opremu koja se razvijala. Godine 1963. godine, na njenu inicijativu stvoren je jedinstveni istraživački i razvojni centar za ispitivanje leta (NILITZ) na aerodromu Solncevo, na čijem se čelu nalazila. Godine 1972. se ponovo vratila u Institut za instrumentalno inženjerstvo na mesto zamenika načelnika, gde je radila sve do smrti 1993. godine.[1]
Umrla je 28. aprila 1993. godine u Moskvi i sahranjena je na groblju Novodevičije.[1]
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
.png)
Valentina Grizodubova je bila dobitnica velikog broja priznanja i odlikovanja Sovjetskog Saveza. Pored zvanja Heroja Sovjetskog Saveza, koje je dobila 2. novembra 1938. godine, za svoje zasluge u razvoju avijacije, 6. januara 1986. godine je dobila zvanje Heroja socijalističkog rada. Valentina je bila prva žena heroj Sovjetskog Saveza i jedina žena koja je imala oba zvanja heroja. Prilikom dodele ova dva počasna zvanja automatski je dobijala i dva Ordena Lenjina.[1]
Bila je nosilac i drugih odlikovanja, među kojima su:[1]
- dva Ordena Otdžabinskog rata prvog stepena, kojima je odlikovana 12. marta 1943. i 11. marta 1985. godine
- Orden Oktobarske revolucije, kojim je odlikovana 26. aprila 1971. godine
- Orden crvene zastave za rad, kojim je odlikovana 25. decembra 1936. godine
- Orden crvene zvezde, kojim je odlikovana 19. decembra 1937. godine
Takođe, bila je nosilac i nekoliko medalja, među kojima je Medalja partizana otadžbinskog rata prvog reda. Godine 1965. je bila proglašena za počasnog građanina grada Penza.[1]
Fotogalerija[uredi | uredi izvor]
-
Poštanska marka s likovima prve tri žene heroja SSSR -
Poštanska marka izdata povodom stogodišnjice rođenja
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- (jezik: ruski) Biografija Valentine Grizodubove na sajtu Heroji zemlje
Žene piloti i kosmonauti proglašene za Heroje Sovjetskog Saveza | ||
|---|---|---|
Žene vojni piloti, učesnice Velikog otadžbinskog rata i žene kosmonauti koje su proglašene za Heroje Sovjetskog Saveza | ||
| piloti |
|  |
| kosmonauti | ||
.svg){kind=small}
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
