Korisnik:Marijaepo2213/pesak
| Dragutin Vajdić | |
|---|---|
 Dragutin Vajdić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 28. oktobar 1919. |
| Mesto rođenja | Vrdnik,, Kraljevina Srba,Hrvata i Slovenaca |
| Datum smrti | 23. avgust 1987. (67 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, |
| Naučni rad | |
| Polje | književnost |
| Poznat po | romanu Gažen dijamant. autobiografsko delo o Golom otoku |
Dragutin Vajdić profesor, umetnik i književnik, koji je deo svog života proveo na Golom otoku. Rođen 28.X 1919.godine u Vrdniku (Srem) u rudarskoj porodici (otac Čeh, majka Slovenka). Osnovnu, srednju muzičku i višu zanatsku školu završio u Beogradu. Radio je kao muzičar na lađi Kraljica Marija, trenirao boks kod Tome Stanisavljevića. Bio je sekretar URS-a, rasturao je značke No pasaran. Iz političkih razloga mobilisan i upućen u Tivat, sporečkao se s narednikom i osuđen je na tri godine strogog zatvora.[1]
Političko angažovanje[uredi | uredi izvor]
Zahvaljujući generalu Simonoviću, završio je školu za vojne obaveštajce u Nišu,specijalizirao za Albaniju gde je i dočekao 1941. godinu. Iz Berata je došao u Valonu, izveo dve veće divarzije i obreo se u Beogradu, gde su već harali Nemci. Uspostavio je vezu s francuskim vojnim atašeom Žontijem, a ovaj ga povezao s Kostom Pećancem koji ga je poslao u štab Draže Mihailovića na Bukulju. Draža ga je odbio kao oficira, pa je Dragutin Vajdić u maju i junu 1941. godine sa svojih nekoliko boraca osnovao Narodnu vojsku, koja je razoružala žandare, palila opštinske arhive i pozivala seljake na borbu. Njegovoj grupi posle 22. juna 1941. godine pridružili su se prvi komunisti:Stevan Marković Singer, Dragojlo Dudić i Žikica Jovanović Španac, a kasnije i Radivoj Jovanović i već 28. juna 1941. godine formirana je Kačerska četa koja prerasta u Valjevski partizanski odred. Pao je četnicima u ruke i to ga je moglo stajati glave da ga nije prepoznao Draža Mihailović. Godine 1943. kao iskusan vojnik,posle kapitulacije Italije, iz Bosne odlazi u Sloveniju gde je s Pepcom Kardelj formirao partizansku jedinicu. Borio se u Lici, na Kordunu, Baniji i Zapadnoj Bosni,Slavoniji i Srbiji, više puta je ranjavan i uporno odbijao da postane član KPJ, pa je rat i završio samo kao kapetan prve klase. Iz vojne službe već 1948. godine, izbačen je, ispitivan u upućen na Goli otok na kome je bio sve do 25. juna 1953.godine.[1]
Radna angažovanja[uredi | uredi izvor]
Radio kao nastavnik Opšte tehničkog obrazovanja u XI beogradskoj gimnaziji i drugim školama, a onda je otišao na rad u Francusku.Tamo se bavio umetničkom stolarijom intarzijom.Vratio se 1967. godine. Penzionisan je kao težak ratni invalid (70%).[1]
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
Dragutin Vajdić je nosilac Ordena za hrabrost i Ordena Zasluge za narod sa srebrnim vencem. Spomenicu nije dobio,jer ju je tražio posle povratka sa Golog otoka, s obrazloženjem da je zakasnio. Poznavao se sa De Golom.[1]
Bračni status[uredi | uredi izvor]
Bio je oženjen našom pozorišnom glumicom Miroslavom Vajdić rođ. Radović.Miroslavina matična kuća je bilo Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu.07.05.1972.godine dobili su ćerku Nedu Vajdić koja se kasnije zajedno sa majkom izborila za priznavanje očevih autorskih prava nad delom Gažen dijamant.[1]
David Tasić i Gažen dijamant[uredi | uredi izvor]
Roman Gažen dijamant je registrovan 11.09.1984. godine u Jugoslovenskoj autorskoj agenciji u Beogradu. Dragutin Vajdić, pisao je ovaj roman godinama, stalno pod stresom, iznova preživljavajući mučnih pet godina na Golom otoku. Kada je završio roman, bezuspešno je tražio dovoljno hrabru izdavačku kuću, koja bi ga objavila. Sve do 1987.godine i susreta sa tada studentom i honorarnim saradnikom Mladine Davidom Tasićem, kada je dogovoreno da se delovi romana objavljuju u nastavcima u Mladini, kako bi se ispitala reakcija javnog mnenja i eventualno štampala knjiga.[2]Prvi nastavak je izašao jula 1987. godine, a drugi je objavljen mesec dana kasnije, Dragutin Vajdić nije ni dočekao nastavak, jer je preminuo.
Nastavci su i dalje izlazili u Mladini. Od brošure Goli otok nastaje knjiga Leševi sa Golog (na srpskom), koju David Tasić, uz veliku medijsku pompu, javno promoviše u beogradskom SKC-u kao autor, marta 1988. godine.[2] Kulturni događaj, međutim, pretvara se u neprijatan duel sa prijateljima pokojnog Vajdića koji Tasića javno optužuju da je prisvojio rukopis mrtvog čoveka i pod svojim imenom objavio memoare o Golom otoku.
Roman čak nije ni prepričan, već su izvučena suštinska poglavlja, i u integralnoj i identičnoj verziji objavljena kao autorsko delo. Knjiga koja kao plagijat dospeva na Drugi opštinski sud u Beogradu, u Sloveniji postaje bestseler i prateći marketinški rekvizit ljubljanskog procesa. Od početnih 800 primeraka, kolporteri Mladine ne čuvenom Kulturnom mitingu u Ljubljani uspevaju da je prodaju u tiražu preko četiri hiljade, a sav prihod odlazi kao pomoć uhapšenom autoru.
Bez ikakvog objašnjenja i poziva na sud, tužba je odbijena jula 1989.godine. Iste godine pokrenuta je nova parnica, ali u Ljubljani i konačno je dobijena posle dve godine, Vrhovni sud Slovenije 02.04.1991. godine potvrđuje da je autor knjige Dragutin Vajdić a ne David Tasić, kome se određuje novčana kazna zbog zloupotrebe autorskog prava.
Sudski spor oko knjige, kao i sama presuda nisu sprečili Tasića da oktobra 1990. godine štampa novo izdanje, sada u luksuznom povezu, dok se u ljubljanskom katalogu Svet knjige, Leševi sa Golog reklamira kao jedan od najčitanijih romana krajem 1990 ...
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Vajdić, Dragutin (1984). Gažen dijamant.
- ^ a b „David Tasić”. sl.vikipedia. Pristupljeno 6. 5. 2016.