Manastir Strahov

Manastir Strahov
Manastir Strahov
Strahovský klášter
	Manastir Strahov
Osnovni podaci
Osnivanje	1143.
Osnivač	katolička crkva u Češkoj
Arhitektura
Arhitekta	Anselmo Lurago
Stil	barok, renesansa, romanska arhitektura
Lokacija
Mesto	Prag,
Država	Češka

Manastir Strahov (češ. Strahovský klášter) je premonstratenska opatija koju su 1143. osnovali Jindrih Zdik, biskup praški Jovan i Vladislav II, vojvoda Češke. Nalazi se u Strahovu, u Pragu, u Češkoj Republici.^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Osnivanje manastira[uredi | uredi izvor]

Posle svog hodočašća u Svetu zemlju 1138. godine, olomoučki biskup Jindrih Zdik dobio je ideju da se u Pragu osnuje manastir redovnih kanonika. Imao je podršku episkopa Praga i Sobjeslava I, vojvode Češke i — posle njegove smrti — Vladislava II. Nakon Zdikovog prvog neuspelog pokušaja da 1140. godine na mestu zvanom Strahov osnuje češku varijantu kanonskog reda, upućen je poziv Premonstratencima, čiji su prvi predstavnici stigli iz Štajnfelda u dolini Rajne (danas Nemačka).

Monasi su počeli da grade svoj manastir prvo od drveta, sa romaničkom bazilikom kao središtem svih duhovnih aktivnosti u Strahovu. Gradnja je postepeno završavana i nastavljena je izgradnja manastirskih kamenih objekata, kako bi se privremeni drveni konak zamenio trajnim kamenim objektom. Manastir je 1258. godine teško oštećen u požaru i kasnije obnovljen.

Tokom Husitskih ratova[uredi | uredi izvor]

Manastir je funkcionisao sve do perioda Husita, kada su ga napali i opljačkali građani Praga 1420. godine. Spaljene su knjige, bogoslužbeni predmeti i nameštaj crkve i manastira. Iako zgrada nije pretrpela velika oštećenja sa arhitektonskog stanovišta, manastiru je trebalo dosta vremena da se oporavi.

Tokom Husitskih ratova, godina vladavine Jiržija Podjebradskog, i vremena do kraja 16. veka, Strahov je relativno zamro. Razni zvaničnici su pokušavali da obnove prvobitni manastir i njegov verski život, ali su bili neuspešni.

Tek dolaskom opata Johana Lohela došlo je do preokreta. Ovaj duhovnik, poreklom iz opatije Tepla, postao je iguman Strahova 1586. godine i sve njegove sposobnosti bile su posvećene obnovi Strahova. Nastojao je da podigne duhovni život manastira, a kao vizitatorski cirkarij premonstratenskog reda u celini u Češkoj, posvetio je pažnju i materijalnom aspektu stvari. Rekonstruisao je crkvu, obnovio zgrade opatije, osnovao radionice, podigao novi konak i trpezariju, uredio manastirske bašte. Povratio je mnoga manastirska imanja da bi izgradio materijalnu bazu manastira, obezbeđujući sredstva za održavanje i dalji razvoj ustanove. Zahvaljujući njegovoj neumornoj aktivnosti, do 1594. godine — samo osam godina nakon Lohelovog imenovanja — dvanaestočlana zajednica monaha mogla je ponovo da živi u manastiru.

Tokom Tridesetogodišnjeg rata[uredi | uredi izvor]

Johan Lohel je 1612. postao praški nadbiskup, a njegov rad u Strahovu je potom nastavio novi opat Kašpar Kvestenberg. Nastavio je sa skupim radovima koje je započeo Lohel, dovršio donje manastire i prelaturu, pa čak i podigao novu zgradu u vidu bolnice Svete Jelisavete, i dozidao pomoćne zgrade i pivaru. Osim toga, osnovao je norbertinsku bogosloviju u Novom gradu, koja je bila namenjena bogoslovskim studijama članova reda. Sve je to postignuto tokom Tridesetogodišnjeg rata, kada je i sam Kašpar Kvestenberg bio prisiljen da pobegne iz Praga. Finansijski račun troškova njegovih građevinskih radova iznosio je oko 100.000 tolara, što je u to vreme bila veoma respektabilna suma za bilo kakve građevinske radove. U tom pogledu, troškovi Kašpara Kvestenberga bili su uporedivi sa troškovima takvih neimara kao što je njegov savremenik Albreht Valenštajn.

Jedan od najvećih događaja u istoriji Premonstratenskog reda bio je prenos posmrtnih ostataka Norberta Ksantenskog, osnivača reda, iz Magdeburga. Ponovno sahranjivanje se dogodilo pod Kvestenbergovim opatstvom. To se dogodilo 1627. godine i od tada mošti svetitelja ktitora počivaju u crkvi opatije. Za vreme Kvestenberga završena je i crkva Svetog Roka. Prvobitno je to bila zavetna crkva čiju je izgradnju započeo Rudolf II, car Svetog rimskog carstva, 1602. godine u znak zahvalnosti za kraj kuge 1599. godine. Nakon brojnih promena tokom godina, crkva je završena, uključujući i njenu unutrašnjost, do 1630. godine.

Kada je Kašpar Kvestenberg umro 1640. godine, njegov naslednik je bio Krišpin Fuk, koji je nastavio da radi. Štaviše, stekao je slavu kroz učešće u radovima koji su učinili Vltavu plovnom u sektoru zvanom Brzaci Svetog Jovana (Svatojánské proudy). Tokom ovog perioda, opatiju su opljačkale trupe Švedskog carstva pred kraj Tridesetogodišnjeg rata. Crkva i biblioteka su opljačkane. Nakon odlaska Šveđana, Krišpin Fuk je ponovo preduzeo popravku oštećene opatije, a njegov rad nastavili su igumani Ameluksen, Sutor i Franck. Poslednji pomenuti je rekonstruisao prelaturu i izgradio novu bolnicu Svete Jelisavete, jer je prvobitna koju je izgradio Kašpar Kvestenberg srušena prilikom izgradnje baroknih utvrđenja u Pragu.

Teološka sala[uredi | uredi izvor]

Godine 1670. Jeronim Hirnhajm, filozof i teolog, postao je iguman Strahova. Njegovo najveće delo, koje je opstalo do danas, bila je izgradnja nove biblioteke u takozvanoj Teološkoj sali (Teologický sál), završena 1679. godine. Tokom 17. i početkom 18. veka, drugi igumani su nastavili sa obnovom manastira. Brinuli su i o crkvi, koja je u datom periodu više puta popravljana i ukrašavana. Manastir je doživeo još jednom značajne građevinske aktivnosti, i to posle juriša francuskih i bavarskih trupa 1742. godine, kada je Prag bombardovan i ozbiljno oštećen. Iguman je potom organizovao iznova graditeljske radove, pri čemu je crkva sa manastirskim prostorom obnovljena.

Posle 1950. godine biblioteka je uključena u Memorijal nacionalne književnosti. Nakon događaja 1989. godine biblioteka je, zajedno sa manastirom, vraćena Premonstratencima.^[2] U okviru biblioteke radi i čitaonica. Biblioteka Strahov sadrži preko 200.000 tomova, uključujući preko 3.000 rukopisa i 1.500 prvotisaka koji se čuvaju u posebnom depou.

Filozofska sala[uredi | uredi izvor]

Godine 1779. Vaclav Majer je zauzeo igumanski tron i poslednji je izvršio velike građevinske aktivnosti. Njegovo najistaknutije delo bila je izgradnja nove biblioteke ^[3] sada u klasičnom stilu. Danas se zove Filozofska sala (Filosofický sál). Ovim radom okončana je obimna građevinska delatnost u manastiru Strahov, a sledeće generacije igumana su svoju pažnju posvetile samo manjim arhitektonskim popravkama, sve pod uticajem savremene mode, i održavanju kraja u celini.

Manastir je na ovaj način opstao sve do 1950. godine, kada ga je preuzeo komunistički režim, vernici su internirani i raspoređeni na civilne poslove, a vrlo mali broj njih je mogao da radi u svešteničkoj upravi kao sveštenici eparhije. Manastir je podvrgnut temeljnim arheološkim istraživanjima i pretvoren u Spomen-obeležje narodne književnosti. U toku navedenih arheoloških istraživanja otkriven je i na osetljiv način rekonstruisan davno zaboravljeni romanički oblik manastira.

Posle Plišane revolucije[uredi | uredi izvor]

Nakon pada komunističkog režima 1989. godine, manastir je vraćen Premonstratenskom redu, koji je počeo da realizuje skupu rekonstrukciju zgrade. Do 1994. godine crkva je obnovljena, izgrađena nova tehnička mreža, novoizgrađena Strahovska galerija slika i obnovljena Strahovska biblioteka. Izvršene su i druge arhitektonske restauracije.