Samora Mašel

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Samora Mašel
Samora 1985 god.
Lični podaci
Datum rođenja(1933-09-29)29. septembar 1933.
Mesto rođenjaMadragoa, Portugalska istočna Afrika
Datum smrti19. oktobar 1986.(1986-10-19) (53 god.)
Mesto smrtiMbuzini, Južnoafrička unija
Religijanijedna (ateizam)
Politička karijera
Politička
stranka		FRELIMO
1. predsednik Mozambika
25. juna 1975 — 19. oktobra 1986.
Prethodnikfunkcija ustanovljena
NaslednikŽoakim Čisano

Samora Mojzes Mašel (port. Samora Moises Machel; Madragoa, 29. septembar 1933 — Mbuzini, 19. oktobar 1986) je bio borac protiv kolonijalizma, revolucionar i prvi predsednik Mozambika.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 29. septembra u selu Mandragoa (danas Čilembene) u pokrajini Gaza. Odrastao je u porodici koja se po nalogu portugalskih kolonizatora bavila uzgojem pamuka. Godine 1942. upisan je u školu koju su vodili katolički misionari, a decu podučavali na portugalskom jeziku.

Godine 1954. počeo je da uči za negovatelja, jedno od retkih zanimanja koja su Portugalci u to vreme dopuštali crncima da rade. U rudarskoj nesreći u Južnoafričkoj Republici izgubio je brata.[1][2][3][4][5][6] Ubrzo je otišao u susednu Tanzaniju, gde se priključio borcima za nezavisnost Mozambika od portugalske vlasti.

Borba za nezavisnost Mozambika[uredi | uredi izvor]

Mašel je bio simpatizer marksizma i prvi put se pobunio u bolnici u Maputu protiv toga što su bolničarke crnkinje manje plaćene od belkinja. Jednom je novinaru rekao: „Bogatašev pas dobiva više u vakcini, lekovima i zdravstvenom osiguranju, nego radnici na kojima počiva bogataševo obilje”.

Godine 1962, priključio se Frontu za oslobođenje Mozambika (FRELIMO). Od 1963. je pohađao vojnu obuku, a 1964. se vratio i vodio prvi napad FRELIMO-a protiv portugalskih kolonijalnih vlasti. Godine 1969. postao je jedan od vođa FRELIMO-a.

Predsednik Mozambika[uredi | uredi izvor]

Nakon državnog udara u Portugaliji 25. aprila 1974. godine, kolonijama je dopuštena nezavisnost. Mozambik je naredne godine proglasio nezavisnost, a Samora Mašel je 25. juna postao prvi predsednik Mozambika. Dolaskom na vlast proglasio je Mozambik socijalističkom republikom.

Nakon dolaska na vlast počeo je da primenjuje marksizam u praksi, pa je ubrzo nacionalizovano vlasništvo portugalijskih kolonizatora, pokrenuta agrarna reforma i izgrađen velik broj škola i bolnica za siromašno stanovništvo.

Dopuštao je revolucionarima, koji su se u Rodeziji i Južnoj Africi borili protiv belačkih rasističkih vlada, da vežbaju i napadaju iz Mozambika. Vlade ovih država su kao odgovor na to organizovale antimarksističku gerilsku organizaciju RENAMO, koja je vršila sabotaže na železnici i hidroelektranama u Mozambiku. Uprkos tome, Mašel je i dalje ostao popularan među narodom Mozambika.

Pogibija[uredi | uredi izvor]

Dana 19. oktobra 1986, Mašel se u predsedničkom avionu Tupoljev Tu-134 vraćao kući sa međunarodne konferencije u Lusaki, kada se avion srušio u planinama Lebombo u Južnoj Africi. Komisija, koju je formirala vlada Južne Afrike, zaključila je da je pad aviona bio uzrokovan greškom pilota.[7] Ovo objašnjenje su odbile vlade Mozambika i Sovjetskog Saveza. Kontroverza oko njegove smrti i danas je aktuelna u Mozambiku.[8]

Porodica[uredi | uredi izvor]

Mašel je sa prvom ženom imao četvoro dece. Godine 1969, oženio se svojom drugom suprugom, Žosinom. Njegova treća supruga bila je Graca Mašel. Ona se 1998. udala za Nelsona Mandelu. Nakon Mašelove smrti 1986, odbila je da prihvati to kao nesreću, te je svoj život posvetila lovu na njegove ubice.

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Samora Machel, a Biography, Author(s) of Review: David Hedges Journal of Southern African Studies, Vol. 19, No. 3 (Sep., 1993), pp. 547-549, JSTOR
  2. ^ Azevedo, Mario, Historical Dictionary of Mozambique, African Historical Dictionaries, No. 47., Scarecrow Press, Inc., 1991.
  3. ^ Christie, Iain, Machel of Mozambique, Zimbabwe Publishing House, 1988.
  4. ^ Henriksen, Thomas H., Revolution and Counterrevolution: Mozambique's War of Independence, 1964-1974, Greenwood Press, 1983.
  5. ^ Samora Machel: An African Revolutionary, edited by Barry Munslow, Zed Books, 1985.
  6. ^ Mozambique: A Country Study, edited by Harold D. Nelson, Foreign Area Studies, American University, U.S. Government, Research Completed 1984.
  7. ^ „Accident description”. Aviation Safety Network. Arhivirano iz originala 17. 09. 2011. g. Pristupljeno 17-10-2011.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |access-date= (pomoć)
  8. ^ „Samora Machel remembered”. BBC News. 19. 10. 2001. Pristupljeno 17-10-2011.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |access-date= (pomoć)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Samora Mašel na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Самора_Машел&oldid=25820866”