Safvet-beg Bašagić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Safvet Bašagić
Safvet-beg Bašagić
Datum rođenja(1870-05-06)6. maj 1870.
Mesto rođenjaNevesinje, Osmansko carstvo
Datum smrti9. april 1934.(1934-04-09) (63 god.)
Mesto smrtiSarajevo, Kraljevina Jugoslavija

Safvet-beg Bašagić (pod pseudonimom „Mirza Safvet“, Nevesinje, 6. maj 1870 — Sarajevo, 9. april 1934) je bio bosanskohercegovački pesnik, orijentalista, istoričar i leksikograf.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Bašagić je po majci Almasi, kćerki Derviš-paše Čengića, bio potomak Smail-age Čengića, a otac mu je Ibrahim-beg Bašagić, jedan od poslednjih bosanskomuslimanskih pjesnika na turskom jeziku (poznat pod imenom Edhem) i prvi je kod nas proučavo književnost na orijentalnim jezicima. Bašagićeva se porodica iz Nevesinja preselila u Sarajevo, gde je Bašagić završio ruždiju (srednju školu), u kojoj se upoznao s orijentalnim jezicima i zaneo arapskim i persijskim jezikom i književnošću. Od 1885—1895. pohađao je sarajevsku gimnaziju i umesto starogrčkog učio arapski jezik i književnost. Pri kraju školovanja boravio je u Zagrebu, spremajući se da privatno položi osmi razred i maturu, ali mu je zbog učestvovanju u polaganju kamena temeljca Starčevićevom domu (26. jun 1884, Kuenova vlada zabranila polaganje u Zagrebu i Hrvatskoj, tako da je maturirao 1895. u Sarajevu.

Kao gimnazijalac sakupio je u Sarajevu zbirku 68 narodnih pesama Narodno cvijeće i uputio ga Matici Hrvatskoj u Zagreb. Pesme je počeo pisati još kao đak drugog razreda gimnazije (1886/87), ali ih je počeo objavljivati tek 1890. u „Bosanskoj vili“, a od 1891. i u listu „Bošnjak“, pa u „Prosvjeti“, „Vijencu“, „Nadi“ i drugim časopisima.

Orijentalne jezike i istoriju studirao je od 1895. do 1899. u Beču. Tamo je priredio za štampu zbirku pesama „Trofanda iz hercegovačke dubrave“, koju je štampao u Zagrebu 1896, napisao studiju o najstarijem fermanu begova Čengića i počeo sakupljati građu za istoriju Bosne.

Sa Edhemom Mulabdićem i Osmanom Nuri Hadžićem, pokrenuo je 1. maja 1900. časopis Behar. Bašagić je bio vrlo uticajna ličnost na polju moderne bošnjačke književnosti i začetnik bošnjačkog nacionalnog preporoda početkom 20. vijeka. Bio je predsjednik Bosanskog sabora, utemeljivač savremene bošnjačke politike i moderne bošnjačke nacionalne svijesti.[1] Godine 1900. je objavio „Kratku uputu u prošlost Bosne od 1463. do 1850.“, koja je do pojave „Geneze nacionalnog pitanja bosanskih Muslimana“ (od Muhameda Hadžijahića) bila glavno štivo pri izučavanju prošlosti današnjih Bošnjaka. Predavao je arapski jezik u sarajevskoj Velikoj gimnaziji i osnivao bošnjačka društva Gajret, El-Kamer i Muslimanski klub. U Beču je doktorirao na katedri za orijentalne jezike i istoriju islama sa tezom Bošnjaci i Hercegovci u islamskoj književnosti. Nakon toga je predavao na Univerzitetu u Zagrebu.

Nakon Prvog svjetskog rata, Bašagić je od 1919. godine radio u Zemaljskom muzeju u Sarajevu, sve do penzionisanja, 1927. godine.

Umro je 9. aprila 1934. godine u Sarajevu i sahranjen u haremu Begove džamije.

Poznat je po izuzetnom prevodu Hajneove pesme „Azra“ (nem. Der Asra) koju je uobličio u sevdalinku pod imenom Kraj tanana šadrvana.

Negiranje srpstva i hrvatstva u Bosni i Hercegovini[uredi | uredi izvor]

Safvet Bašagić je pripadao ekstremnom krilu bošnjačkog nacionalnog pokreta, čija se ideologija ogledala u poricanju naconalne posebnosti bosansko-hercegovačkih Srba i Hrvata. O razmerama Bašagićevog nacionalističkog ekstremizma i šovinizma svedoče stihovi koje je ispevao 1891. godine, a koji su objavljeni u sarajevskom listu "Bošnjak", pod pokroviteljstvom tadašnjih austrougarskih okupacionih vlasti u Bosni i Hercegovini:

„Znaš, „Bošnjače“, nije davno bilo,
Sveg mi sv'jeta! nema petnaest ljeta,
Kad u našoj Bosni ponositoj
I junačkoj zemlji Hercegovoj,
Od Trebinja do brodskijeh vrata
Nije bilo Srba ni Hrvata.
A danas se kroza svoje hire
Oba stranca ko u svome šire.“[2]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Safvet-beg Bašagić – Poezija by Jovica Letić” (na jeziku: nemački). Arhivirano iz originala 17. 01. 2021. g. Pristupljeno 2021-02-03. 
  2. ^ "Bošnjak" (Sarajevo), br. 2 od 9. jula 1891. godine, str. 2.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сафвет-бег_Башагић&oldid=27521388”