Stara kuća u ulici Dimitrija Dimitrijevića 52

Stara kuća u ulici Dimitrija Dimitrijevića (danas Episkopska) 52 Jedna je od manjeg broja sačuvanih starih kuća turskog perioda Niša.

Lokacija

Smeštena je u južnom delu grada, uz železničku prugu i ‘’pirotsku rampu’’. U doba Turaka na mestu pruge bio je periferni bedem ojačan palisadom, a na mestu rampe jedna od turskih ulaznih kapija - Palilulska kapija. Na osnovu podatak iz starog niškog plana sa upisanim mahalama, nastalog marta 1878. godine, ova stara kuća nalazila se u pop Prokinoj mahali, na samoj periferiji Niša, odmah do Adži Asan-begovog čiflika.

Istorija

Godina izgradnje ove kuće nije poznata. Građena je pre oslobođenja Niša od Turaka, najverovatnije oko 1870. godine. Kako je bila smeštena u srpskoj, pop Prokinoj mahali Niša , podigao ju je Srbin. To potvrđuje i podatak iz sačuvane tapije o kupovini kuća 6. maja 1911. godine. U tapiji se navodi kao prvobitni vlasnik Đorđe H. Jovanović iz Niša, tada već pokojni. On je zapisan i u popisnoj listi Nišlija koji su plaćali porezu za 1885. godinu. Ubeležen je za porezu koju je plaćao kao obućar. Do Prvog svetskog rata u prizemlju kuće postojao je dućan. Posle smrti Đorđa Jovanovića, oko 1910. godine, kuću je nasledila njegova supruga Marija i sin Jovan Đ. Jovanović, advokat iz Prokuplja. Početkom 1911. godine, usled novčane krize u koju je zapao, advokat Jovan Jovanović nije bio u mogućnosti da isplati Niškoj banci dug od 2.500 dinara. Stoga je banka 30. marta 1911. godine ‘’… izložila javnoj prodaji (njegovo) nepokretno imanje’’. Cena od 4.000 dinara, ponuđena od Manojla Popovića, načelnika sreza u penziji, a potom zastupnika Vajfertove pivare, prihvaćena je na licitaciji. Kuća je, tapijom Niškog prvostepenog suda, 28. maja 1911. godine, prenesena u vlasništvo Popovića. Manojlo Popović potiče iz poznate niške porodice Pop-Manića, organizatora borbe za oslobođenje Niša od Turaka.

Arhitektura

Kuća u ulici Dimitrija Dimitrijevića 52 građena je po ugledu na stare balkanske kuće u bondruk sistemu, sa soklom i podrumom ozidanim u kamenu i pravilnim rasporedom prostorija. Sa dobro očuvanim tremom na severoistočnoj strani, izrezbarenim plafonom, stubovima i ogradom, kao i ostalim konstruktivnim detaljima, vratima i prozorima, pregradom na zatvorenom delu trema, takođe izrezbarenim plafonom od šašovaca, predstavlja vredan arhitektonski spomenik, jedan od retko očuvanih iz turskog perioda Niša.

Spomenik kulture

Predlog za zaštitu ove kuće dao je još oktobra 1963. godine akademik, prof. Branislav Kojić. On u svom izveštaju iz Niša navodi i ‘’kuću kod Pirotske rampe’’, ističući da je ‘’karakteristične arhitekture i dispozicije’’ i ukoliko se zbog rešavanja potrebe železničkog saobraćaja objekat mora rušiti, treba ga ‘’detaljno snimiti i obraditi, kako bi se na taj način sačuvao’’. Naredne, 1964. godine, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture iz Beograda doneo je odluku da se, do donošenja rešenja o zaštiti, ovaj objekat treba smatrati već zaštićenim.

Rešenje o zaštiti kuće u ulici Dimitrija Dimitrijevića 52, kojim se utvrđuju spomenička svojstva ovog objekta, doneo je Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Niša 31. maja 1968. godine.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
•