65. zaštitni motorizovani puk
| 65. zaštitni motorizovani puk | |
|---|---|
 65. zaštitni motorizovani puk | |
| Postojanje | 1990—1998. Mesto formiranja: Han Pijesak, Crna Rijeka |
| Formacija | puk |
| Jačina | 1.776 [1] po formaciji: 1.776[1] prosečno: 1.776 [1] |
| Deo | Vojske Republike Srpske |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja |   |
| Komandanti | |
| Komandant | Milomir Savčić |
65. zaštitni motorizovani puk bila je najelitnija i najtrofejnija jedinica Vojske Republike Srpske, u sastavu Generalštaba. Jedinica je odlikovana Ordenom Nemanjića (28. jun 1994.)[2] i Ordenom Miloša Obilića.[3]
Nastanak[uredi | uredi izvor]
Nakon smrti Josipa Broza Tita 1980. godine i povećanih zahteva kosovskih Albanaca za nezavisnošću, rukovodstvo Jugoslovenske narodne armije odlučuje se za sprovođenje plana Jedinstvo, kojim bi JNA bila osposobljena za unutrašnja dejstva, to jest, za zaštitu ustavnog poretka od unutrašnjih pretnji.[4] Jedna od mera plana Jedinstvo bila je i stvaranje 1990. godine posebnih jedinica za zaštitu Vojnih oblasti; te jedinice bi bile sastavljene od korpusne policije i trupa za antidiverzantska dejstva. Otuda naziv „zaštitni motorizovani puk“ za jedinice ovog tipa.
65. Zaštitni motorizovani puk bio je početku raspada Jugoslavije zadužen za obezbeđivanje komande 5. Vojne oblasti.[4] Rat u Hrvatskoj puk je dočekao u blizini gradića Slunj na Kordunu, gde je i proveo 1990. i 1991. godinu. U proleće 1992. godine puk se seli u Sarajevo i preuzima obezbeđenje komande 2. Vojne oblasti.[5] Neposredno po otpočinjanju rata u BiH, u aprilu 1992. puk biva zarobljen u Sarajevu, a jedan deo ljudstva strada u masakru u Dobrovoljačkoj ulici. Tada je pukom komandovao Milan Šuput. Puk je razmenom ubrzo oslobođen i poslat u Han Pijesak, sedište Glavnog štaba VRS, gde postaje lična garda komandanta Ratka Mladića.[5] Na čelo puka dolazi major Milomir Savčić, koji će komandovati jedinicom do kraja rata.
Sastav[uredi | uredi izvor]
Po formaciji puk je imao: komandu, bataljon vojne policije, diverzantski odred, jedan motorizovani bataljon, jednu tenkovsku četu, LARD PVO, jednu mješovitu minobacačku četu i pozadinski bataljon. Ljudstvo su činili mladi regruti, profesionalna vojna lica i vojni obaveznici (rezerva). Okosnicu u izvođenju operacija činili su specijalni sastavi puka - Diverzantski odred i Bataljon vojne policije. Prvobitno, puk nije imao u svom sastavu oklopnu četu, motorizovani bataljon i minobacačku četu. Za razliku od drugih formacijskih jedinica puka, motorizovani bataljon su činili vojni rezervisti. Bataljon je na početku rata bio u sastavu Prve romanijske brigade, raspoređen u širem rejonu Žepe. S obzirom da je daljina stvarala poteškoće u komandovanju, bataljon je prebačen u Drugu romanijsku motorizovanu brigadu. Iz istog razloga, međutim, bataljon je na koncu postao delom Zaštitnog puka.
Bataljon vojne policije je u svom sastavu imao oko 500 boraca i jednu četu oklopnih transportera.
Ratni put[uredi | uredi izvor]
Puk je učestvovao u gotovo svim najvažnijim operacijama Vojske Republike Srpske. Posebno se istakao u operacijama Cerska[6] i Lukavac; u operacijama oko Skelana 1993; Sarajeva u maju 1993. (Igman); na Ajdinovićima i Kruševu 1993/1994; Sarajevo, Prača i Goražde 1993; Bandjerka 1994; Brčko - Vranovača 1994; Nišićka visoravan 1994; Breza 94 - Orlovo gnijezdo; Treskavica 1994. (Đokin toranj, Pašina planina, Đevđigrd, Kupusina, Mesnica). Za zasluge u slamanju ofanzive ARBiH na Treskavicu i Trnovo (tokom pokušaja deblokade Sarajeva - Umčari, Očađalo, Nikoline stijene, Kobiljača i Gvozno polje, puk je pohvaljen od strane komande VRS.[7] Tokom pada delova Bosanske Krajine, u okviru operacije Vaganj, 65. zaštitni puk (Diverzantski odred i dve čete Bataljona vojne policije) je u prvoj fazi držao liniju Drvar - Glamoč (28. jul - 15. septembar), dok je u drugoj fazi učestvovao u protivnapadu VRS (20. septembar - 7. oktobar) kada su oslobođena mesta Ključ i Krupa na Uni. Kraj rata je puk zatekao na liniji odbrane Majdan - Manjača i na Treskavici na liniji odbrane Nikoline stijene - Kobiljača - Gvozno polje. Posle rata proglašena je za najelitniju i najtrofejniju jedinicu VRS.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
vojna policija, vezisti -
vojna policija, četa oklopnih transportera -
vojna policija, mješovita minobacačka četa -
65. puk GŠ VRS
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Latinović 2023, str. 33.
- ^ Latinović 2033, str. 102.
- ^ RTRS vijesti: Sjećanje na najelitniju jedinicu Vojske Republike Srpske
- ^ a b Bojan B. Dimitrijević, „Organizacija Jugoslovenske narodne armije u Hrvatskoj 1966—1991. godine“[mrtva veza]
- ^ a b Balkan Battlegrounds Vol 2, str. 395
- ^ Balkan Battlegrounds Vol 2, str. 387
- ^ Balkan Battlegrounds Vol 1, str. 314
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Latinović, Goran (2023). Zaštitni puk Glavnog štaba Vojske Republike Srpske (1992-1995). Banja Luka: Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica i Udruženje „65. zaštitni motorizovani puk Glavnog štaba Vojske Republike Srpske”.
- Bulatović, Ljiljana: Raport Komandantu. Beograd: Udruženje pisaca Poeta: Lj. Bulatović, 2010.
- Dimitrijević, Bojan B.: Organizacija Jugoslovenske narodne armije u Hrvatskoj 1966—1991. godine
- Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis: Balkan Battlegrounds, Volume 1. and 2. Washington, 2003.
- Pandurević, Vinko: Srbi u Bosni i Hercegovini. IGAM: Beograd, 2012.
