Janko Vrbnjak
Janko Vrbnjak | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1931 |
| Datum smrti | 1988 |
| Janko Vrbnjak | |
|---|---|
.jpg) Lutke ruke i Janko Vrbnjak, 1980 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 20. oktobar 1931. |
| Mesto rođenja | Moravci, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 5. jun 1988. (56 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SFRJ |
| Zanimanje | glumac |
Janko (Matijas) Vrbnjak (Moravci, Slovenija, 20. oktobar 1931— Beograd, 5. jun 1988) bio je srpski glumac, animator i tehnolog, pionir lutkarstva i jedan od najistaknutijih pozorišnih stvaralaca za decu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.[1][2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Janko Vrbnjak je rođen u Moravcima (Ljutomer) u Sloveniji u radničkoj porodici. Nakon završetka Drugog svetskog rata, preselio se sa majkom u Beograd, gde je završio tašnerski zanat. Bio je član dramske sekcije Kulturno umetničkog društva "Polet", a 1949. godine je položio prijemni ispit za Dramski-lutkarski studio pri Pozorištu lutaka Narodne Republike Srbije, odmah po njegovom osnivanju. Profesori od kojih je učio bili su: dr Đorđe Živanović, reditelj Predrag Dinulović, Božidar Valtrović i Dimitrije Čipčić.[1]
Angažmani[uredi | uredi izvor]
- Od 1949. do kraja 1951. radi u Pozorištu lutaka NR Srbije u Beogradu;
- 1952. godine je u Narodnom pozorištu „Toša Jovanović” u Zrenjaninu, gde nakon prijema u Savez komunista Jugoslavije dobija zadatak da osnuje Lutkarsku scenu koja je otvorena premijerom predstave "Ivica i Marica" po Hansu K. Andersenu 17. maja 1952. Iako je sama predstava naišla na lep prijem i odigrana je još petnaest puta, iza kulisa je bilo malo zainteresovanih za izradu lutaka i pripremu ali i samo izvođenje predstava za decu od strane prvih akademskih glumaca. Tome u prilog govori i činjenica da su četiri uloge odigrali (bračni par) suflerka i šef računovodstva. Nakon sagledavanja svih teškoća, te videvši da u takvim uslovima rada ne može biti prosperiteta, Janko se već iste jeseni vraća u Beograd.
- Septembra 1952. prelazi u beogradsko Marionetsko pozorište, današnje Malo pozorište "Duško Radović" u kojem ostaje do svog poslednjeg dana.[1]
Umeća i ostvarenja[uredi | uredi izvor]
Janko Vrbnjak je odigrao više od 120 uloga u lutkarskim predstavama. Takođe se ostvario izvođenjem u pet lutkarskih filmova.[3]
Kao majstora lutkarstva, njegovo najznačajnije ostvarenje bila je predstava Naše igre (1961), u koreografiji i scenografiji Jelene Beložanjski, u kojoj je izveo narodnu igru Glamočko kolo, animirajući osam lutaka sa ukupno šezdeset četiri žice.[3]
Janko Vrbnjak je, takođe, bio majstor dizajniranja lutaka. On bi lutkama kačio kuke oko struka, čime bi dobijao veću pokretljivost i lakoću u svojoj manipulaciji.
Nastupao je na mnogim festivalima ali je bio i deo redovnog svečanog programa prilikom dolazaka međunarodnih državnih delegacija kod predsednika Jugoslavije Josipa Broza Tita.
Janko Vrbnjak je imao svoju grupu pod nazivom Pozorište minijatura. Bio je vodeća ličnost srpske lutkarske predstave i izvođenja tokom druge polovine 20. veka.
Bio je član veća Bijenala jugoslovenskog lutkarstva u Bugojnu.
Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]
Svojom individualnošću, istraživanjima, inovacijama, stilom i rezultatima, Janko Vrbnjak je snažno uticao na razvoj beogradske i jugoslovenske lutkarske umetnosti. Jedini je glumac animator koji je dobio Orden za rad sa srebrnim vencem za 30 godina umetničkog rada.[4]
Ostale nagrade na Susretima pozorišta lutaka SR Srbije[uredi | uredi izvor]
- 1972. (VI Susreti u Novom Sadu) za animaciju u predstavi Jelene Beložanski, Razigrano srce
- 1974. (VIII Susreti u Zemunu) za glumačko ostvarenje uloge Oca u predstavi Ko zna bolje, široko mu polje
- 1975. (IX Susreti u Nišu) za glumačko ostvarenje uloge Tončija u predstavi Darinke Kladnik, Partizanska razbibriga, režija Duško Rodić
- 1976. (XI Susreti u Zrenjaninu) za glumu i animaciju u predstavi Aleksandra Popovića, Sudbina jednog Čarlija, režija Branislav Kravljanac
- 1977. (XI Susreti u Subotici) za glumačko ostvarenje uloge čiča Romana u predstavi Gordane Brajović, Kišobran za dvoje, režija Vera Belogrlić
- 1980. (XIV Susreti u Zemunu) za glumačko ostvarenje uloge Cara u predstavi Pavela Jeršova, Konjić Grbonjić, režija Jura Jelisejev
- 1983. (XVII Susreti u Nišu) za glumačko ostvarenje u predstavi Aleksandra Popovića, Snežana i 7 uvoznih patuljaka, režija Slobodanka Aleksić[4]
Nagrada na Bijenalu jugoslovenskog lutkarstva u Buugojnu[uredi | uredi izvor]
- 1979. nagrada za glumu za ulogu čiča Romana u predstavi Gordane Brajović, Kišobran za dvoje, režija Vera Belogrlić[4]
Nagrada za najbolju animaciju "Janko Vrbnjak"[uredi | uredi izvor]
Posle njegove smrti, ustanovljena je (1989) nagrada sa njegovim imenom, za najbolju animaciju, koju dodeljuje Malo pozorište “Duško Radović” na Susretima profesionalnih pozorišta lutaka Srbije. [1][3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Petrović, Marijana (2013). „Lakoća postojanja lutaka u rukama Janka Vrbnjaka” (PDF). Scena, časopis za pozorišnu umetnost. 4/2013: 45—53.
- ^ „Muzej pozorišne umetnosti Srbije”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 2024-05-13.
- ^ a b v „Janko Vrbnjak”. World Encyclopedia of Puppetry Arts (na jeziku: engleski). 2017-07-11. Pristupljeno 2024-05-09.
- ^ a b v Petrović, Marijana, ur. (2019). Malo pozorište "Duško Radović": 70 godina raznolikosti. Beograd: Malo pozorište "Duško Radović". ISBN 978-86-908399-2-6.