Japanska okupacija Filipina
| Japanska okupacija Filipina | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo rata na Pacifiku u Drugom svetskom ratu | |||||||||
.png) Mapa Filipinskih ostrva. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Japan Filipinska marionetska vlada |
 američki gerilci Narodna antijapanska armija | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
general Tomojuki Jamašita general Šigenori Kuroda Horhe Vargas |
Luis Taruk Alehandrino Kasto Mateo del Kastiljo | ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
oko 300.000 vojnika oko 10.000 boraca[1] |
oko 25.000 vojnika oko 20.000 boraca[1] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
oko 25.000 mrtvih oko 5.000 mrtvih[1] |
oko 118.000 mrtvih (oko 27.000 boraca)[1] | ||||||||
Japanska okupacija Filipina (engl. Japanese occupation of the Philippines), trajala je od januara 1942. do kraja juna 1945, od japanskog osvajanja Filipina do njihovog oslobođenja. Japanci su formirali pro-japansku marionetsku vladu na čelu sa Horhe Vargasom, ali je na ostrvu sve vreme delovao pokret otpora, koji su činili ostaci poražene američke vojske koji su se povukli u planine i lokalni filipinski ustanici.[1]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Japanska invazija na Filipine počela je 10. decembra 1941. Američka vojska, sastavljena uglavnom od Filipinaca pod komandom američkih oficira, jačine oko 11 nepotpunih i slabo naoružanih divizija (oko 44.000 vojnika) i razvučena na širokom frontu, pružila je veoma slab otpor i odmah je potisnuta na svim frontovima. Manila je pala bez borbe 2. januara 1942, a ostala ostrva zauzeta su do 9. maja, kada je prestao svaki organizovani otpor. Ozbiljniji otpor američka vojska pružila je samo na poluostrvu Batan i ostrvu Korehidor, koje je palo 6. maja 1942.[1]
Okupacija[uredi | uredi izvor]
Posle okupacije Filipina, Japanci su, pored vojnih okupacionih vlasti, obrazovali januara 1942. i filipinsku građansku upravu na čelu sa filipinskim političarom Horhe Vargasom (engl. Jorge B. Vargas). Građanska uprava imala je savetodavni karakter i bila je pod japanskom vojnom kontrolom.[1]
Pokret otpora[uredi | uredi izvor]
Teror okupatora je već 1942. izazvao otpor Filipinaca. Središte borbe bilo je na ostrvu Luzonu. No, otpor nije bio jedinstven. Delovi razbijene filipinske armije pod američkom kontrolom prešli su na gerilsko ratovanje. Te snage bile su od Amerikanaca snabdevane oružjem i ratnom opremom. U oktobru 1944, kad je počelo iskrcavanje Amerikanaca, brojale su oko 25.000 ljudi.[1]
Narodna antijapanska armija[uredi | uredi izvor]
Komunistička partija Filipina (obrazovana 1939) pozvala je još na samom početku japanske agresije, decembra 1941, nacionalne snege da se ujedine za borbu protiv Japanaca. Već 24. januara 1942. japanske okupacione vlasti uhapsile su predsednika KP i njegovog zamenika i kasnije ih likvidirale. Februara 1942. od članova KP, radničkih i seljačkih organizacija, pripadnika nezavisnih crkava, kineskih demokratskih organizacija formiran je Nacionalni jedinstveni antijapanski front i proglašena bespoštedna borba protiv okupatora. Prvi oružani napad izvršila je 14. marta 1942. četa od 130 partizana u rejonu Manile. Nacionalni front objedinio je 29. marta 1942. sve postojeće partizanske čete u Narodnu antijapansku armiju (fil. Hukbalahap). Za predsednika Vojnog komiteta izabran je komunista Luis Taruk (engl. Luis Taruc), a predstavnici seljaka Alehandrino Kasto (jap. Casto Alejandrino) i Mateo del Kastiljo (engl. Mateo del Castillo) za njegovog zamenika i političkog komesara. Krajem leta 1942. Narodna antijapanska armija imala je u svom sastavu 35 četa. Vodila je borbe protiv manjih japanskih odreda i kvislinške žandarmerije u provincijama centralnog dela ostrva Luzon. U zonama dejstva Nacionalne antijapanske armije formirani su mesni narodni odbori odbrane, čija je dužnost bila da snabdevaju partizanske snage i ѕbrinjavaju ranjenike. Velikim posednicima, koji su sarađivali sa Japancima, oduzimana je zemlja i davana seljacima, a ostalima je propisivana visina zakupnine za zemlju datu u najam.[1]
Japanske kaznene ekspedicije, koje su spaljivale čitava sela zajedno sa stanovništvom, nisu mogle slomoiti otpor Filipinaca. Narodna antijapanska armija bila je naročito aktivna avgusta 1943. i septembra 1944. Kad su se u januaru 1945. Amerikanci iskrcali na Luzonu, u redovima Narodne antijapanske armije bilo je oko 70.000 boraca (samo 20.000 bilo je naoružano, a ostali su bili u rezervi). Snage filipinskog pokreta otpora sadejstvovale su Amerikancima u borbama za oslobođenje Filipina. U toku Filipinske operacije Narodna antijapanska armija imala je oko 1.200 oružanih sukoba sa okupatorima i njihovim pomagačima: njeni borci ubili su oko 25.000 japanskih vojnika i oko 5.000 kvislinških žandarma.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Za vreme japanske okupacije poginulo je oko 118.000 Filipinaca: 27.000 vojnika i 91.000 građana.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
