Jovan Novaković (narodni poslanik)
Jovan Novaković | |
|---|---|
 Jovan Novaković | |
| Datum rođenja | 1824. |
| Mesto rođenja | Kraljevo, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 9. jul 1908. (83/84 god.) |
| Mesto smrti | Kraljevo, Kraljevina Srbija |
| Zanimanje | Trgovac i političar |
| Nagrade | Takovski krst V reda |
Jovan Novaković (Kraljevo, 1824 – Kraljevo, 9. jul 1908) bio je srpski trgovac i narodni poslanik. Bio je otac Milana Novakovića, jednog od vodećih zagovornika kažnjavanja počinilaca Majskog prevrata, i Ljubomira Novakovića, ministra u vladi Dimitrija Cincar-Markovića.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Jovan Novaković je rođen 1824. godine[1] u Kraljevu od oca Sretena i majke Ružice.[2] Jedno vreme je živeo u Čačku, gde je njegov brat Gliša bio advokat. Prema podacima popisa stanovništva iz 1863. godine, Jovan je u Karanovcu (Kraljevu) posedovao kuću, dva dućana, zemlju i voćnjak u vrednosti od 438 dukata. Njegovi prihodi su iznosili 15 talira mesečno, što u odnosu na druge karanovačke trgovce, koji su zarađivali i do 38 talira, nije bilo mnogo. Svoje bogatstvo je vremenom uvećao baveći se poljoprivredom na svom imanju i trgujući svinjama u inostranstvu. Jovan Novaković je takođe zasadio vinovu lozu, od koje je proizvodio kvalitetno vino. To vino je njegov sin Ljubomir izlagao u Bordou 1882. godine, a tri godine kasnije je za njega u Antverpenu dobio srebrnu nagradu.[1][3][4]
Novaković je bio pristalica dinastije Karađorđević, ali nije dolazio u sukobe sa Obrenovićima.[5] U periodu od 1858. do 1882. godine bio je više puta biran za predsednika primiriteljnog suda (kasnije Opštinskog suda) u Karanovcu. Za narodnog poslanika u Karanovcu izabran je 1871. godine. Novaković je bio među onim Kraljevčanima koji su dočekali kralja Milana 1882. godine. Novaković je, kao i njegov kum Jovan Sarić (predsednik opštine i narodni poslanik) bio član Srpske napredne stranke. Tokom osamdesetih godina 19. veka bio je u tri navrata postavljan za poslanika u Narodnoj skupštini Kraljevine Srbije: 1883, 1884. i 1885. godine.[6]
Zaslužan je i za razvoj Vrnjačke Banje. Naime, zajedno sa vladikom Joanikijem Neškovićem i Mihajlom Popovićem-Čeperkovićem, sveštenikom iz Trstenika, bio je član Osnovatelnog fundatorskog društva formiranog u julu 1868. godine radi podizanja banje u Vrnjcima.[1] Novaković je bio i predsednik Upravnog odbora Kraljevske akcionarske štedionice, najstarijeg novčanog zavoda u Kraljevu.[7] Ovu dužnost je obavljao od 1885. do 1889. godine. Pored toga, Novaković je pomagao i rad nekoliko udruženja i organizacija u Kraljevu: Crveni krst, Kraljevačku žensku podružinu, Karanovačku čitaonicu. Pomagao je i siromašne učenike. Bio je prenumerant na knjige, a pretplatu na delo Vuka Stefanovića Karadžića Pravitelstvujušći sovet serbski za vremena Kara-Đorđijeva (1860) namenio je svom najstarijem sinu Ljubomiru. Godine 1901. bio je odlikovan Ordenom Takovskog krsta V reda.[6]
Jovan Novaković je preminuo u Kraljevu 9. jula 1908. godine. Sahranjen je u porodičnoj grobnici na kraljevačkom groblju.[6][8]
Porodica[uredi | uredi izvor]
Jovan Novaković je bio oženjen Krunom Vučković, sa kojom je imao osmoro dece. Mihailo, Novak i Angelina preminuli su u detinjstvu, pre navršene treće godine. Sinovi Vladislav i Milorad su preminuli pre 1890. godine. Sin Ljubomir je bio ministar privrede u vladi Cincar-Markovića, a Božidar agronom. Milan Novaković se kao oficir zalagao za kažnjavanje počinilaca Majskog prevrata, oštro kritikujući zaverenike. Zalagao se da se zaverenicima sudi i postao je vođa kontrazaverenika u vojsci. Zbog toga je bio uhapšen 1907. godine i ubijen u zatvoru.[6]
Prvobitna kuća u kojoj je Novaković živeo nalazila se u kraljevačkoj Ulici cara Dušana. Ona je srušena, a Novakovićevi potomci su na istom mestu 1928. godine podigli novu kuću. Ova kuća je danas pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu.[6][9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Srpski biografski rečnik. Knj. 7, Ml-Pan. Novi Sad: Matica srpska. 2018. str. 538. ISBN 978-86-7946-235-0.
- ^ Maržik, Slavoljub (2020). Kraljevo u srpskoj štampi: 1904-1908. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 260. ISBN 978-86-81578-03-2.
- ^ „Izložba vina u Bordou”. Srpske novine. 3. 8. 1882. str. 2. Pristupljeno 24. 11. 2023.
- ^ „Novije”. Srpske novine. 12. 10. 1885. str. 2. Pristupljeno 24. 11. 2023.
- ^ Maržik, Slavoljub (2020). Kraljevo u srpskoj štampi: 1904-1908. Kraljevo: Narodni muzej Kraljevo. str. 208—212. ISBN 978-86-81578-03-2.
- ^ a b v g d Srpski književni rečnik. Knj. 7, Ml-Pan. Novi Sad: Matica srpska. 2018. str. 539. ISBN 978-86-7946-235-0.
- ^ Sekulić, Milovan (2000). „Akcionarske štedionice i banke u Kraljevu”. Rudo Polje - Karanovac - Kraljevo: od prvih pomena do Prvog svetskog rata: 120; 126.
- ^ „Čitulja”. Pravda. 10. 7. 1908. Pristupljeno 24. 11. 2023.
- ^ Grujević Brković, Katarina; Aleksić Čevrljaković, Marija (2016). Pogled kroz nasleđe 1965-2015. Kraljevo: Zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 46. ISBN 978-86-84867-05-8.
