Jovan Popović Tekelija
| Jovan Popović Tekelija | |
|---|---|
 Jovan Popović Tekelija | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1665. |
| Mesto rođenja | Čanad, Osmanlijsko carstvo |
| Datum smrti | 1722. |
| Mesto smrti | Arad, Habzburška monarhija |
Jovan Popović Tekelija (Čanad, oko 1665 — Arad, 1722), oberkapetan pa pukovnik, i zapovednik Pomoriške vojne krajine.
Istakao se u bici kod Sente 1697. godine, u kojoj je austrijska vojska pod komandom Eugena Savojskog, pobedila Turke. Za zasluge i ratnički podvig u ovoj borbi, Eugen Savojski ga je postavio za zapovednika Srpske milicije u Aradu. Car Josif I je, tada već pukovniku Pomoriške milicije, Jovanu Popoviću Tekeliji, njegovoj najužoj rodbini i potomstvu darovao plemićku titulu 1706. godine.
Pradeda je srpskog mecene Save Tekelije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Čanadu. Od rane mladosti nalazio se u austrijskoj vojnoj službi. Njegovo ime zabeleženo je još pri opsadi Budima 1686. godine. Postao je kapetan posle osvajanja Beograda 1689. godine. Zbog poznavanja „onih krajeva“. Odlikovao se vojničkom hrabrošću i preduzimljivošću.
Zabeležen je u izvorima kao kapetan senćanske milicije pred čuvenu bitku kod Sente 11. septembra 1697. On je noću, po zvezdama, između ritova i bara sproveo vojsku princa Evgenija Savojskog i omogućio austrijskoj vojsci slavnu pobedu nad Turcima. Zbog više puta iskazanih zasluga, car Josif I mu je 1705. godine darovao zlatan lanac sa svojim likom. Bilo je to najviše vojničko odlikovanje tog vremena. Takođe, ruski car Petar Veliki ga je odlikovao srebrnom medaljom. Postao je zapovednik Pomoriške vojne granice. Portretisan je oko 1716. godine, od strane nepoznatog slikara.[1]
Plemstvo mu je dodeljeno 16. marta 1706. godine. Osim Jovanu, plemstvo je dodeljeno i njegovoj ženi Eufrosini rođenoj Jović, njihovoj deci, kao i njegovom bratu Stefanu (Ostoji), njegovoj ženi i deci. Supruga Eufrosina je izgleda kći graničarskog kapetana Subote Jovića iz Arada. Tasta Subotu je na tom položaju zamenio zet Jovan Tekelija. Eufrosina je opevana u pesmama kao Roksanda, Roksa, a portretisana je pre 1730. godine. Njihova deca su: sinovi Ranko, Janko, Mihail i Sava, i kćerke Marija i Jelena.
U novom austro turskom ratu 1716–1718, vršio je sa svojom milicijom više misija, često bez ikakvih dopunskih troškova zbog čega je potrošio, do kraja rata, na plate svojih vojnika velike delove svoje imovine. Pobedio je veštinom vojsku švedskog kralja Karla XII kod Kečkemeta 1716. godine.[2] Zato je 1720. godine molio za nagradu u vidu poseda za sebe i svoje potomke komorsku upravu, obećavši doživotnu vernost vladaru. Dobio je 1721. godine imanje Iratoš, pustare Vizeš i Kevermeš te spahiluk Sveti Pavle. Nakon Jovanovog upokojenja oduzeti su porodici posedi Iratoš i Sveti Pavle, koje je teškom mukom povratila udovica.
Jovan je umro u zimu 1722, kao obršter u Aradu. U tom gradu je podigao čuvenu tvrđavu i izgradio pravoslavnu crkvu Sv. Petra i Pavla. Na doživotno korišćenje on i njegovi naslednici su po molbi iz 1720. godine dobili posede u ovom gradu. U ono vreme njegova zaostavština bila je značajna; izražena u novcu iznosila je preko 16.000 forinti.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Aleksandar Forišković: "Tekelije, vojničko plemstvo 18. veka", Novi Sad 1985.
- ^ "Serbski letopisi", Budim 1833.
- ^ Srpsko plemstvo u Habzburškoj monarhiji od XVI do prve dekade XVII veka
