Josemiti
| Josemitski nacionalni park | |
|---|---|
IUCN kategorija II (nacionalni park) | |
 Josemitska dolina sa Tunelskog vidika | |
  Lokacija unutar Kalifornije | |
| Lokacija | Tuolumi, Mariposa, Mono, & Madera okruzi, Kalifornija, Sjedinjene Države |
| Najbliži grad | Maripousa (Kalifornija) |
| Koordinate | 37° 44′ 33″ N 119° 32′ 15″ W / 37.74250° S; 119.53750° Z[1] |
| Površina | 748.436 acres (3.028,81 km2)[2] |
| Uspostavljen | 1. oktobar 1890. |
| Posetilaca | 2 268 313 (in 2020)[3] |
| Upravno telo | Nacionalna služba za parkove |
| Website | Yosemite National Park |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime |
|
| Kriterijum | Prirodni: vii, viii |
| Referenca | 308 |
| Upis | 1984 (8. sednica) |
Josemiti je nacionalni park u Sjedinjenim Američkim Državama osnovan 1890. godine, površine 308.074 hektara. Nalazi se u Kaliforniji u planinama Sijera Nevade (SAD),[4][5] okružen na jugoistoku nacionalnom šumom Siera, a na severozapadu nacionalnom šumom Stanislaus. Parkom upravlja Nacionalna služba za parkove i prostire se na površini od 748.436 hektara (1.169 kvadratnih milja; 3.029 km2),[2] a nalazi se u četiri okruga: sa središtem u Tuolumi i Mariposi, protežući se na severu i istoku do Monoa i južno do okruga Madera. Ovaj park je proglašen mestom svetske baštine 1984. godine. Josemiti su međunarodno priznati po svojim granitnim liticama, vodopadima, bistrim potocima, gajevima gigantskih sekvoja, jezerima, planinama, livadama, glečerima i biološkoj raznolikosti.[6] Skoro 95% parka je zaštićena divljina.[7] Josemiti su poznati po predivnim predelima i po šumama sekvoje. To je jedan od najpoznatijih i najposećenijih parkova u Sjedinjenim Američkim Državama.
Josemiti su bili ključni za razvoj ideje o nacionalnom parku. Galen Klark i drugi su lobirali da se zaštiti Josemitska dolina od razvoja, što je ultimatno dovelo do toga da je predsednik Abraham Lincoln potpisao Josemitsko odobrenje 1864. godine. Džon Mjuar je predvodio uspešnu inicijativu da Kongres do 1890. godine osnuje veći nacionalni park, koji je obuhvatao dolinu i okolne planine i šume, utirući put sistemu nacionalnog parka.[8] Josemiti sada privlače oko četiri miliona posetilaca svake godine,[9] a većina posetilaca većinu svog vremena provodi u sedam kvadratnih milja (18 km2) Josemitske doline.[6] Park je 2016. godine postavio rekord posećenosti, premašivši prvi put u svojoj istoriji pet miliona posetilaca.[10]
Josemitska dolina
[uredi | uredi izvor]Najspektakularnija i najatraktivnija za turiste je Josemitska dolina koja se nalazi u jugozapadnom delu parka. Dolina je dugačka 11 km. i oivičena je sa strmim granitnim grebenima koji se uzdižu i do 1.200 m. iznad dna doline. Među najupečatljivijim liticama su El Kapitan (engl. El Capitan), velika granitna stena 1.100 m. visoka (nalazi se na zapadnoj strani doline) koja je veoma popularna među alpinistima i Half Dome karakteristična stena koja je erozijom prepolovljena na dva dela i visoka je 1,440 m. u čijem se podnožju nalazi veličanstveno jezero. Potoci koji se slivaju sa litica u dolinu formiraju neke od svetskih najvećih i najlepših vodopada. Josemitski vodopad je jedan od njih, visok je 739 m. i to je najveći vodopad u Severnoj Americi.
-
Josemitska dolina -
El Kapitan -
Josemitski vodopad
Šume sekvoje
[uredi | uredi izvor]Josemitski nacionalni park je poznat po šumama džinovske sekvoje. Mariposa šuma (engl. Mariposa grove) nalazi se južno od Josemitske doline, blizu južne granice parka i to je najveća i najpoznatija šuma. Sadrži oko 500 drveća sekvoje, uključujući i najstarije stablo čija starost se procenjuje na više od 2.700 godina. Sa visinom od 64 m. to je i jedna od najvećih sekvoja u svetu.
Flora i fauna
[uredi | uredi izvor]U Josemitskom nacionalnom parku nalazi se mnoštvo biljnih i životinjskih vrsta. Pored već pomenutih džinovskih sekvoja tu rastu i šećerni bor, alpska kukuta, jela, javor, hrast i pacifički dren. Takođe, u parku raste i oko 1.400 vrsta cvetnih biljaka. Životinjski svet obuhvata 80 vrsta sisara (od kojih su najrašireniji medvedi i jeleni) i otprilike 240 vrsta ptica.
Geografija
[uredi | uredi izvor]Klima
[uredi | uredi izvor]| Klima Sedišta Josemitskog parka, Kalifornija, 1991-2020 normale, ekstremi 1905-današnjost | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 22 (72) |
28 (82) |
32 (90) |
36 (96) |
37 (99) |
39 (103) |
44 (112) |
43 (110) |
42 (108) |
37 (98) |
30 (86) |
23 (73) |
44 (112) |
| Maksimum, °C (°F) | 8,6 (47,5) |
10,7 (51,2) |
13,7 (56,7) |
17,3 (63,1) |
21,4 (70,5) |
26,9 (80,5) |
31,8 (89,2) |
31,7 (89,0) |
28,3 (83,0) |
21,6 (70,9) |
13,3 (56,0) |
7,7 (45,9) |
19,4 (67,0) |
| Prosek, °C (°F) | 3,3 (38,0) |
4,8 (40,7) |
7,3 (45,1) |
10,2 (50,4) |
14,2 (57,5) |
18,8 (65,8) |
22,9 (73,3) |
22,7 (72,9) |
19,6 (67,2) |
13,4 (56,1) |
6,8 (44,3) |
2,7 (36,8) |
12,2 (54,0) |
| Minimum, °C (°F) | −1,9 (28,5) |
−1 (30,2) |
0,8 (33,5) |
3,1 (37,6) |
6,9 (44,5) |
10,6 (51,0) |
14,1 (57,4) |
13,8 (56,8) |
10,8 (51,4) |
5,2 (41,3) |
0,3 (32,5) |
−2,3 (27,8) |
5 (41,0) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −22 (−7) |
−17 (1) |
−13 (9) |
−11 (12) |
−9 (15) |
−6 (22) |
0 (32) |
0 (32) |
−4 (24) |
−7 (19) |
−12 (10) |
−18 (−1) |
−22 (−7) |
| Količina padavinamm (in) | 177,3 (6,98) |
164,8 (6,49) |
138,9 (5,47) |
80,5 (3,17) |
48,8 (1,92) |
11,7 (0,46) |
7,4 (0,29) |
4,1 (0,16) |
10,2 (0,40) |
39,6 (1,56) |
102,9 (4,05) |
142,2 (5,60) |
928,4 (36,55) |
| Količina snega, cm (in) | 45 (17,7) |
10,7 (4,2) |
14,5 (5,7) |
2,3 (0,9) |
0 (0,0) |
0 (0,0) |
0 (0,0) |
0 (0,0) |
0 (0,0) |
0 (0,0) |
9,7 (3,8) |
18 (7,1) |
100,2 (39,4) |
| Dani sa padavinama (≥ 0.01 in) | 8,9 | 9,0 | 11,0 | 7,2 | 6,4 | 2,2 | 1,1 | 0,9 | 2,0 | 3,5 | 5,9 | 8,5 | 66,6 |
| Dani sa snegom (≥ 0.1 in) | 1,9 | 1,2 | 1,6 | 0,6 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,6 | 2,1 | 7,8 |
| Izvor: NOAA[11][12] | |||||||||||||
| Klimatski podaci za Josemitski nacionalni park | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mesec | Jan | Feb | Mar | Apr | Maj | Jun | Jul | Avg | Sep | Okt | Nov | Dec | Godina |
| Prosečan broj dnevnih sati | 10,0 | 11,0 | 12,0 | 13,0 | 14,0 | 15,0 | 14,0 | 14,0 | 12,0 | 11,0 | 10,0 | 10,0 | 12,2 |
| Prosečni ultraviolentni indeks | 2 | 4 | 6 | 7 | 9 | 10 | 11 | 10 | 8 | 5 | 3 | 2 | 6.4 |
| Izvor: Metereološki atlas[13] | |||||||||||||
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Yosemite National Park”. Geographic Names Information System. United States Geological Survey.
- ^ a b „Park Statistics”. Yosemite National Park (U.S. National Park Service). Pristupljeno 22. 7. 2018.
- ^ „Annual Visitation Highlights”. nps.gov. National Park Service. Pristupljeno 30. 4. 2021.
- ^ Harris 1998, str. 324
- ^ „Discover the High Sierra”. California Office of Tourism. Arhivirano iz originala 03. 06. 2020. g. Pristupljeno 20. 06. 2021.
- ^ a b „Nature & History”. United States National Park Service: Yosemite National Park. 13. 10. 2006. Arhivirano iz originala 25. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- ^ „Yosemite Wilderness”. United States National Park Service: Yosemite National Park. Pristupljeno 15. 3. 2008.
- ^ „History & Culture”. United States National Park Service: Yosemite National Park. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- ^ „Annual Park Recreation Visitation (1904 – Last Calendar Year)”. U.S. National Park Service. Pristupljeno 11. 3. 2019.
- ^ „New visitation record in 2016 as over 5 million people visited Yosemite National Park”. GoldRushCam.com. Sierra Sun Times. Pristupljeno 8. 2. 2017.
- ^ „NOWData - NOAA Online Weather Data”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Arhivirano iz originala 11. 05. 2021. g. Pristupljeno 8. 6. 2021.
- ^ „Summary of Monthly Normals 1991-2020”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 8. 6. 2021.
- ^ „Yosemite National Park, California, USA – Monthly weather forecast and Climate data”. Weather Atlas. Pristupljeno 26. 1. 2019.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Greene, Linda Wedel (1987). Yosemite: the Park and its Resources (PDF). U.S. Department of the Interior / National Park Service. Arhivirano iz originala (PDF) 2011-06-06. g.
- Harris, Ann G. (1998). Geology of National Parks (Fifth izd.). Kendall, Iowa: Hunt Publishing. ISBN 0-7872-5353-7.
- Kiver, Eugene P.; Harris, David V. (1999). Geology of U.S. Parklands (Fifth izd.). New York: John Wiley & Sons. ISBN 0-471-33218-6.
- Muir, John. „Features of the Proposed Yosemite National Park”. The Century; a popular quarterly. 40 (5). Sept 1890. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć) - Schaffer, Jeffrey P. (1999). Yosemite National Park: A Natural History Guide to Yosemite and Its Trails. Berkeley: Wilderness Press. ISBN 0-89997-244-6.
- Wuerthner, George (1994). Yosemite: A Visitor's Companion. Stackpole Books. ISBN 0-8117-2598-7.
- Yosemite: Official National Park Service Handbook. 138. Division of Publications, National Park Service. 1989.
Ovaj članak sadrži materijal u javnom vlasništvu sa veb-sajtova ili iz dokumenata National Park Service.
- „Climate”. National Park Service. 22. 12. 2004. Arhivirano iz originala 1. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- „Exotic Vegetation”. National Park Service. 22. 12. 2004. Arhivirano iz originala 2. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- „Nature & History”. National Park Service. 13. 10. 2006. Arhivirano iz originala 25. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- „Water Overview”. National Park Service. 22. 12. 2004. Arhivirano iz originala 7. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
- „Wildlife Overview”. National Park Service. 22. 12. 2004. Arhivirano iz originala 27. 1. 2007. g. Pristupljeno 27. 1. 2007.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt of the National Park Service
- Yosemite Conservancy
- The Role of the Railroads in Yellowstone and Yosemite National Parks Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. jul 2022) from American Studies at the University of Virginia
- Yosemite Mariposa County Tourism Bureau
- Media specific
- Project Yosemite | Yosemite HD | Motion Timelapse Video
- „Historic Yosemite Indian Chiefs – with photos”. Arhivirano iz originala 21. 5. 2006. g. Pristupljeno 6. 4. 2019.
- Historic Photographs of Yosemite National Park taken by Edith Irvine
- „Project Yosemite | An ongoing adventure to timelapse Yosemite in an extreme way”. Arhivirano iz originala 24. 10. 2018. g.
- My First Summer in the Sierra by John Muir. Free MP3 audio recording from LibriVox.org
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |