Džejms Bejker
Džejms Bejker | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||||||||||||
| Datum rođenja | 28. april 1930. | ||||||||||||||
| Mesto rođenja | Hjuston, SAD | ||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||
| Politička stranka | Republikanska stranka | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Džejms Bejker (engl. James Addison Baker; Hjuston, 28. april 1930) je američki advokat i političar. Bio je šef kabineta Bijele kuće, sekretar Trezora Sjedinjenih Američkih Država kao i američki državni sekretar za vrijeme predsjednika Džordža Buša starijeg.
Obrazovanje i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođen u Hjustonu, Teksas 28. aprila 1930. godine. Bejker je pohađao pripremnu školu u Pensilvaniji i 1952. godine diplomirao na Prinston univerzitetu. Nakon dvogodišnje aktivne rotacije u američkom marinskom korpusu od 1952. do 1954. godine, Bejker je diplomirao pravo na Univerzitetu Teksas u Austinu 1957. godine. Zahvaljujući svojoj prvoj supruzi, Bejker se uključio u Republikansku stranku i započeo dugu političku vezu sa Džordžom Bušom starijim. Bejker je predsjedao Bušovom neuspješnom kampanjom za Senat 1970. godine. Nakon toga, 1971. godine je postao šef finansija Republikanske stranke i odigrao je značajnu regionalnu ulogu u reizboru predsjednika Niksona. Za vreme Fordove administracije imenovan je pod-ministrom trgovine.
Bejker je takođe upravljao izbornom kampanjom predsjednika Džeralda Forda 1976. godine. Godine 1981. nakon kratkog mandata šefa kampanje za predsjednika Džordža Buša starijeg u izborima za republikanskog predsedničkog kandidata, Bejker je imenovan za šefa kabineta Bele kuće, u mandatu predsjednika Ronalda Regana.
Tokom druge Reganove administracije, Bejker je istovremeno bio i sekretar trezora i predsednik Predsedničkog ekonomskog saveta. Bejker je bio državni sekretar u kabinetu Džordža Buša starijeg od 22. januara 1989. do 23. avgusta 1992. godine, kada je imenovan za višeg savjetnika i šefa kabineta Bijele kuće.
Bejker je i dalje aktivan u unutrašnjnoj i spoljnoj politici SAD.
Bejkerova uloga u raspadu SFRJ[uredi | uredi izvor]
Četiri dana prije nego što će Hrvatska i Slovenija proglasiti nezavisnost, 21. juna 1991. godine državni sekretar SAD Bejker došao je u posjetu Jugoslaviji, u poslednjem, očigledno zakasnelom, naporu za sprječavanje nasilja. Po dolasku u Beograd, Bejker je dobio uvjerljivu informaciju o prijetnjama atentata na njega. Odmah se odvezao do Palate federacije, gdje je proveo punih deset sati u razgovorima sa jugoslovenskim i republičkim liderima. Održao je posebne sastanke sa svim republičkim predstavnicima, ukupno devet susreta. O mršavim rezultatima razgovora, obavjestio je Antu Markovića i ponovio upozorenja oko pribjegavanja sili. Bejker je shvatio da se njegov pokušaj posredovanja u ime SAD i članica OEBS-a kako bi se nacionalni lideri "priveli razumu" završio totalnim fijaskom: "To je bio deprimirajući dan, jedan od najviše frustrirajućih koje sam imao kao državni sekretar. Ne znam da sam ikada bio u situaciji u kojoj se moji sagovornici tako potpuno odbacili sopstveni interes i logiku. Ovi ljudi su srljali pravo u građanski rat, pa ipak izgleda da ništa nije moglo da promjeni njihova mišljenja.[1] Bejker se povjerio novinarima koji su bili sa njim u avionu: "U čitavoj svojoj karijeri nikada nisam naišao na tako nepopustljive sagovornike".[2] Nakon posjete Jugoslaviji, svoj izvještaj predsjedniku Bušu podnio je sa vrlo pesimističnom procjenom: "Lideri su mi izgledali kao mjesečari koji koji se kreću prema saobraćajnom udesu i bez obzira koliko vi glasno vikali, oni jednostavno nastavljaju da se kreću u istom pravcu. Imam snažan osjećaj da nećemo doći do ozbiljnog dijaloga o budućnosti Jugoslavije sve dotle dok sve strane ne dođu do većeg osjećaja ugroženosti i opasnosti. Mi možda nećemo biti u stanju da to obezbjedimo spolja, ali i mi i drugi treba da nastavimo da guramo u tom pravcu". Samo četiri dana kasnije parlamenti Hrvatske i Slovenije su proglasili nezavisnost, a sutradan je otpočeo rat. Zanimljivo je da je Bejker neke evropske zemlje, prvenstveno Njemačku i Austriju, optužio da su potajno navijale za ono što je on u Beogradu pokušao da spriječi.[3]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- https://history.state.gov/departmenthistory/people/baker-james-addison
- Živorad Kovačević, Amerika i raspad Jugoslavije, Beograd, 2007.
