Ač
| Ač mađ. Ács | |
|---|---|
 Ime naselja pisano rovaškim pismom | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Mađarska |
| Region | Centralna prekodunavska |
| Županija | Komarom-Estergom |
| Srez | Komarom |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2021. | 6.944[1] |
| — gustina | 65,42 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 47° 42′ 37″ S; 18° 00′ 56″ I / 47.71015° S; 18.015669° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 103,83 km2 |
  Ač Ač na karti Mađarske | |
| Poštanski broj | 2941 |
| Pozivni broj | (+36) 34 |
| Veb-sajt | |
| http://www.acsvaros.hu/ | |
Ač (mađ. Ács, nem. Atsch) je grad u Mađarskoj. Ač je grad u okviru županije Komarom-Estergom.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Ač se nalazi u lesno-peskovitom pograničnom regionu severoistoka malog Alfelda, na ušću potoka Konko i Sekeš, 3 km južno od Dunava i 8 km jugozapadno od Komaroma. Sa severoistoka je okružen šumom Ači, čiji veći deo, međutim, već pripada teritoriji Komaroma. Prosečna nadmorska visina njegove unutrašnjosti je 122 metra.
Ač je najveće naselje u okrugu sa površinom od 103,83 km². Njena severna granica (koja je ujedno i državna granica sa Slovačkom) je Dunav, a jugoistočna granica u jednom delu je železnička linija Sekešfehervar – Komarom. Njegova zapadna granica je ujedno i granica okruga sa okrugom Đer-Mošon-Šopron.
Ač se graniči sa Komaromom na severoistoku, Čemom na istoku, Nađigmandom na jugoistoku, Babolnom i Banom na jugu, Bonjijem na jugozapadu, Nađsentjanošom na zapadu, Nađkezijem (Slovačka) na severozapadu i Zlatna na Ostrvu (takođe) sa slovačke strane.
Njeni značajniji rubni naseljeni delovi su Jegepušta i Vaspušta.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Teritorija Ača je bila naseljena već u rimsko doba u rimskoj provinciji Panonija.[2] U blizini današnjeg naselja su se nalazila dva rimska vojna logora: Ad Mureš i Ad Statuas. Prvi je stajao na današnjem ušću potoka Konko (na mestu poznatom kao Bumbum-kut), a drugi u blizini Vaspuste na obali Dunava.[3] Ad Mureš je nastao pored antičkog bunara u vreme vladavine cara Trajana, u isto vreme kada je izgrađen Brigetio. Istočni zid pomoćnog logora i jarak koji okružuje logor otkriveni su 1989. godine. Na južnoj strani tvrđave razvilo se i civilno naselje (vicus). Ad Statuas je bila palanačko utvrđenje na visokoj obali Dunava, koje je posle 117. godine promenilo lokaciju zbog plavljenja Dunava. Ovde je 1817. godine pronađen rimski podrum sa netaknutim svodom. Arheološka iskopavanja ove dve tvrđave pripisuju se Denešu Gableru.
Naselje je dobilo ime po stolarima koji su se ovde naselili u doba Arpada i bili u službi kralja. U dokumentima se prvi put pojavljuje 1138. godine u obliku Olta, ali pouzdanih podataka ima tek iz 1297. godine, kada se pominje kao Vila Alč. Njegov prvi poznati vlasnik 1346. godine bio je sin unuka Simona, a od 1434. godine postaje vlasništvo grofova Pala i Vilmoša iz Frakna.
Turci su dva puta pljačkali selo: 1540. i 1639. godine. Tokom prvog napada uništena su dva sela zapadno od Ača koja su pripadala porodici grofova Česnegić: Vas i Lovad. Njihova imena čuvaju nazivi vinograda i livada.
Godine 1590. u Aču su živele samo 4 porodice.
Naselje je proglašeno velikom opštinom 1. januara 1970. godine.
Prva stolarska zadruga osnovana je 1952. godine, a zatim je 1956. ponovo osnovana pod imenom Eđeterteš. U Čilapusti je zadruga osnovana 1949. godine, koja se spojila sa Ačom 1978. godine,[4] koja je tada obrađivala 5.228 hektara. U Aču su 1960. godine radile i gazdinstvo šećerana, državna farma, destilerija i mlin, a pored gajenja šećerne repe, u granicama naselja značajan je bio i uzgoj lana i konoplje.[5] Poslednja kampanja šećerane je bio 2001. godine. Zatvaranje fabrike izazvalo je značajan pad privrede u Aču.
Početkom 2000-ih godina završena je izgradnja kanalizacione mreže i time je završeno komunalno snabdevanje.
Opština Ač je proglašena gradom od 1. jula 2007.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Dana 1. februara 2001. godine stanovništvo Ača je još uvek bilo 7.239, sa 2.661 stanom. 98% stanovništva izjasnilo se kao Mađari, 0,6% kao Romi. 52% stanovništva su bili rimokatolici, 0,4% grkokatolici, 30,8% reformirani, 0,8% luterani; 0,8% je pripadalo drugoj crkvi ili denominaciji; 7,7% nije pripadalo crkvi ili denominaciji.
Tokom popisa iz 2011. godine, 86,3% stanovnika se izjasnilo kao Mađari, 1,1% kao Romi, 0,4% kao Nemci i 0,2% kao Slovaci (13,6% se nije izjasnilo).
Verska distribucija je bila sledeća: rimokatolici 36,1%, reformisani 22,3%, luterani 0,6%, grkokatolici 0,2%, nekonfesionalni 13,8% (26,2% se nije izjasnilo).[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ [1] at the Hungarian Central Statistical Office. 23. January 2023
- ^ „Rómaiak éltek Ács határában” [Romans lived in the border of Ács] (na jeziku: mađarski). Múlt-kor. 7. 5. 2010. Arhivirano iz originala 19. 6. 2018. g.
- ^ http://www.mult-kor.hu/cikk.php?id=18790
- ^ http://www.acsvaros.hu/acs_teltort.php
- ^ Novi mađarski leksikon ISBN 963-05-0773-0.
- ^ Ács Helységnévtár
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt
- Novi grad okruga Komarom-Estergom: Ač - izveštaj KSH
- Zvanična veb stranica
- Procenjivačka lista naselja
- Članak predsedavajućeg
- Školski list Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. januar 2023)
- Pola veka izdavanja domaće enciklopedije
Naseljena mesta Komarom-Estergom županije u Mađarskoj | ||
|---|---|---|
| Gradovi sa županijskim pravima |
|   |
| Gradovi | ||
| Veća naselja | ||
| Sela |
| |
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
