Adžuran (država)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Sultanat Adžuran
Dawladdii Ajuuraan
دولة الأجورانية
Zastava
Zastava

Adžuran u 15. veku
Geografija
Glavni grad Mareg (na početku)
Kalaf
Marka
Društvo
Službeni jezik somalski
arapski
Religija sunizam
Politika
Oblik države monarhija
Istorija
 — Osnivanje 13. vek
 — Ukidanje krajem 17. veka
Događaji  
 — Osnivanje carstva 13. vek
 — Prvi adžuransko-portugalski rat 1538—1557. 
 — Drugi adžuransko-portugalski rat 1580—1589. 
 — Invazija Oromoa[1][2] sredina 17. veka 
 — Propast carstva krajem 17. veka 
Zemlje prethodnice i naslednice
Adžurana
Prethodnice: Naslednice:
Sultanat Mogadišo Sultanat Geledi
Ostalo
Danas deo Somalija Somalije
Etiopija Etiopije

Adžuran[3] (som. Dawladdii Ajuuraan, arap. دولة الأجورانية),[4] zvanično Sultanat Adžuran, bilo je somalijsko carstvo u razdoblju od 13. do 17. veka. Nalazilo se na teritorijama današnje Etiopije i Somalije. Oni su pripadali somalijskom muslimanskom sultanatu[5][6][7] koji je vladao velikim delovima Roga Afrike u srednjem veku. Adžuran je imao jaku i centralizovanu administraciju. Država je imala odlučnu vojnu politiku prema osvajačima; Adžuransko carstvo uspešno se odupiralo invaziji Oroma i upadima Portugalaca. Pomorski trgovački putevi koji datiraju još iz antičkog i ranosrednjovekovnog perioda bili su obnovljeni i ojačani što je pomoglo razvoju spoljne trgovine s drugim obalnim provincijama i državama u istočnoj i južnoj Aziji, Evropi, na Bliskom istoku i u severnoj i istočnoj Africi.[8] Vladavina kasnijih adžuranskih vladara izazvala je višestruke pobune u carstvu.

Carstvo je ostavilo obimno arhitektonsko nasleđe,[9][10] kao jedna od glavnih srednjovekovnih somalijskih sila koje su se bavile gradnjom zamkova i tvrđava.[11] Mnoga razrušena utvrđenja koja danas obeležavaju pejzaže južne Somalije pripisuju se inženjerima Adžuranskog carstva,[12] uključujući niz grobnica sa stubovima, nekropola[13] i razrušenih gradova izgrađenih u to doba.[14] Tokom adžuranskog perioda, mnogi regioni i ljudi u južnom delu Roga Afrike prešli su na islam zbog teokratske prirode vlade.[15] Kraljevska porodica, kuća Garen, proširila je svoje teritorije i uspostavila svoju hegemonističku vlast kroz veštu kombinaciju ratovanja, trgovinskih veza i saveza.[16]

U petnaestom veku, na primer, Adžuransko carstvo je bilo jedino hidraulično carstvo[17][18] u Africi. Kao vodena dinastija, država Adžuran je monopolizovala vodne resurse reka Šebele i Džuba.[19] Hidrauličkim inženjeringom su izgrađeni mnogi od krečnjačkih bunara i cisterni u državi koji su i danas u upotrebi.[20] Vladari su razvili nove sisteme za poljoprivredu i oporezivanje, koji su nastavili da se koriste u delovima Roga Afrike sve do 19. veka.[4] Vladavina kasnijih adžurskih vladara izazvala je višestruke pobune u carstvu, a krajem 17. veka ažurska država se raspala na nekoliko kraljevina i država naslednica, od kojih je najistaknutija bila Geledski sultanat.[21][22][23]

Lokacija[uredi | uredi izvor]

Sfera uticaja Adžuranskog carstva na Rogu Afrike bila je jedna od najvećih u regionu. Carstvo je pokrivalo veći deo južne Somalije i istočne Etiopije,[8][24] sa svojim domenom koji se protezao od Hobija na severu, do Kelafa na zapadu, do Kismaja na jugu.[25]

Poreklo i kuća Garen[uredi | uredi izvor]

Kuća Garen je bila vladajuća nasledna dinastija Adžuranskog carstva.[26][16] Njeno poreklo leži u kraljevstvu Garen koje je tokom 13. veka vladalo delovima somalijskog regiona Etiopije. Sa migracijom Somalijaca iz severne polovine regiona Roga u južnu polovinu, uvedeni su novi kulturni i verski poredci koji su uticali na administrativnu strukturu dinastije, sistem upravljanja koji je počeo da se razvija u islamsku vladu. Kroz svoj genealoški barakat, koji potiče od svetog Balada (za koga se znalo da je došao izvan Garenskog kraljevstva),[27] vladari Garena su tvrdili da imaju nadmoć i verski legitimitet nad drugim grupama na Rogu Afrike. Za Baladove pretke se kaže da potiču iz istorijskog severnog regiona Barbare.

Urbani i pomorski centri[uredi | uredi izvor]

Urbani centri Merka, Mogadišu, Barava i njihove luke postali su profitabilna trgovačka mesta za robu koja potiče iz unutrašnjosti države. Poljoprivredne zajednice iz zaleđa donosile su svoje proizvode u primorske gradove, gde su ih prodavali lokalnim trgovcima koji su održavali unosnu spoljnu trgovinu sa brodovima koji su plovili i dolazili iz Arabije, Indije, Venecije,[28] Persije, Egipta, Portugalije i iz daljine poput Kine. Vasko Da Gama, koji je prošao pored Mogadišua u 15. veku, primetio je da je to bio veliki grad sa kućama od četiri ili pet spratova i velikim palatama u centru i mnogim džamijama sa cilindričnim minaretima.[29] U 16. veku Duarte Barbosa je zabeležio da su mnogi brodovi iz Kraljevine Kambaje plovili u Mogadišu sa tkaninama i začinima za koje su zauzvrat dobijali zlato, vosak i slonovaču. Barbosa je takođe istakao obilje mesa, pšenice, ječma, konja i voća na primorskim pijacama, što je generisalo ogromno bogatstvo za trgovce.[30] Mogadišu, centar napredne tkalačke industrije poznate kao tob benadir (specijalizovan za tržišta u Egiptu i Siriji),[31] zajedno sa Merkom i Baravom služio je i kao tranzitna stanica za svahilske trgovce iz Mombase i Malindija i za trgovinu zlatom iz Kilve.[32] Jevrejski trgovci sa Ormuza su takođe donosili svoj indijski tekstil i voće na somalijsku obalu u zamenu za žito i drvo.[33]

Trgovinski odnosi su uspostavljeni sa Malakom u 15. veku,[34] pri čemu su tkanina, ambra i porcelan bili glavna roba trgovine.[35] Pored toga, sprovodio se izvoz žirafa, zebri i tamjana u kinesko carstvo Ming, čime su somalijski trgovci postali lideri u trgovini između Azije i Afrike,[36] što se odrazilo uticajem kineskog jezika na somalijski u tom procesu. Hinduski trgovci iz Surata i trgovci iz Jugoistočne Afrike iz Patea, koji su pokušavali da zaobiđu portugalsku blokadu i mešanje Omana, koristili su somalijske luke Merka i Barava (koje su bile van nadležnosti dveju sila) da obavljaju svoju trgovinu bezbedno i bez interferencije.[37]

Ekonomija[uredi | uredi izvor]

Mogadišu je uvezao vredne zlatne kovanice iz Venecijanskog carstva u Evropi.

Adžuransko carstvo se oslanjalo na poljoprivredu i trgovinu za većinu svojih prihoda. Glavni poljoprivredni gradovi su se nalazili na rekama Šebeli i Džuba, uključujući Kismajo i Afguje. Smešten na raskrsnici nekih od najprometnijih srednjovekovnih trgovačkih puteva, Adžuran i njegovi klijenti bili su aktivni učesnici u istočnoafričkoj trgovini zlatom, trgovini na Putu svile, trgovini na Indijskom okeanu i komercijalnim preduzećima do istočne Azije.

Adžuransko carstvo je takođe kovalo sopstvenu adžuransku valutu. Mnogi drevni bronzani novčići sa ispisanim imenima adžuranskog sultana pronađeni su u priobalnoj provinciji Benadir, pored kovanica muslimanskih vladara Južne Arabije i Persije.[38] Pored toga, mogadiška valuta je pronađena čak u Ujedinjenim Arapskim Emiratima na Bliskom istoku. Trgovinski putevi koji datiraju iz drevnih i ranih srednjovekovnih perioda somalijskog pomorstva su ojačani ili ponovo uspostavljeni, a spoljna trgovina i trgovina u priobalnim provincijama cvetale su sa brodovima koji su plovili i dolazili iz brojnih kraljevstava i imperija u istočnoj Aziji, južnoj Aziji, Evropi, Bliskom istoku, Severnoj Africi i Rogu Afrike.[8] Korišćenjem komercijalnih plovila, kompasa, više lučkih gradova, svetionika i druge tehnologije, trgovci Adžuranskog carstva su brzo poslovali sa trgovcima.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Cassanelli (1982), str. 114.
  2. ^ Cerulli, Somalia 1: 65–67
  3. ^ „Ajuran | historical state, Africa”. Encyclopedia Britannica. 
  4. ^ a b Njoku, Raphael Chijioke (2013). The History of Somalia. Greenwood. str. 40. ISBN 978-0-313-37857-7. 
  5. ^ Luling, Virginia (2002). Somali Sultanate: the Geledi city-state over 150 years. Transaction Publishers. str. 17. ISBN 978-1-874209-98-0. 
  6. ^ Luc Cambrézy, Populations réfugiées: de l'exil au retour, p.316
  7. ^ Mukhtar, Mohamed Haji (1989). „The Emergence and Role of Political Parties in the Inter-River Region of Somalia from 1947–1960”. Ufahamu. 17 (2): 98. doi:10.5070/F7172016882. 
  8. ^ a b v Shelley, Fred M. (2013). Nation Shapes: The Story behind the World's Borders. ABC-CLIO. str. 358. ISBN 978-1-61069-106-2. 
  9. ^ Studies in Islamic history and civilization By David Ayalon pg 370
  10. ^ Asghar, Ajaz. „Medieval to Postmodern Somali architecture and the incorporation of local elements and styles through the ages – Architects77” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-12-04. 
  11. ^ Peter S. Garlake, Early art and architecture of Africa, (Oxford University Press US: 2002), p.176.
  12. ^ Cassanelli 1982, str. 101
  13. ^ Mukhtar, Mohamed Haji (2003). Historical Dictionary of Somalia. Scarecrow Press. str. 60. ISBN 978-0810866041. Pristupljeno 23. 8. 2014. 
  14. ^ Mohamed Diriye Abdullahi, Culture and Customs of Somalia, (Greenwood Press: 2001), p.102.
  15. ^ Ramsamy, Edward, ur. (2012). Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia. 2: Africa. SAGE Publications. ISBN 978-1-4129-8176-7. 
  16. ^ a b Pouwels, Randall L. (2006). Horn and Crescent: Cultural Change and Traditional Islam on the East African Coast, 800–1900. African Studies. 53. Cambridge University Press. str. 15. ISBN 978-0-521-52309-7. 
  17. ^ „Hydraulic civilization”. 
  18. ^ Ahmad, Shaikh (2018). A Textbook of Environmental Science and Ecology (1st izd.). str. 174. ISBN 978-93-88660-00-6. 
  19. ^ Human-Earth System Dynamics Implications to Civilizations By Rongxing Guo Page 83
  20. ^ Burke, Edmund (jun 2009), „Islam at the Center: Technological Complexes and the Roots of Modernity”, Journal of World History, University of Hawaii Press, 20 (2): 165–186 [174], S2CID 143484233, doi:10.1353/jwh.0.0045 
  21. ^ Njoku (2013), str. 41.
  22. ^ Mukhtar, Mohamed Haji (25. 2. 2003). Historical Dictionary of Somalia. str. xxix. ISBN 9780810866041. Pristupljeno 2014-02-15. 
  23. ^ Luling, Virginia (2002). Somali Sultanate: the Geledi city-state over 150 years (na jeziku: engleski). Transaction Publishers. ISBN 978-1-874209-98-0. 
  24. ^ Northeast African Studies. 11. African Studies Center, Michigan State University. 1989. str. 115. 
  25. ^ Cassanelli (1982), str. 102.
  26. ^ Lewis, I. M. (1988). A Modern History of Somalia: Nation and State in the Horn of Africa (2nd, revised izd.). Westview Press. str. 24. ISBN 978-0-8133-7402-4. 
  27. ^ Mukhtar 2003, str. 35 harvnb greška: više ciljeva (3×): CITEREFMukhtar2003 (help)
  28. ^ Journal of African History pg.50 by John Donnelly Fage and Roland Anthony Oliver
  29. ^ Da Gama's First Voyage pg.88
  30. ^ East Africa and its Invaders pg.38
  31. ^ Alpers, Edward A. (1976). „Gujarat and the Trade of East Africa, c. 1500–1800”. The International Journal of African Historical Studies. 9 (1): 35. JSTOR 217389. doi:10.2307/217389. 
  32. ^ Harris, Nigel (2003). The Return of Cosmopolitan Capital: Globalization, the State and War. I.B.Tauris. str. 22. ISBN 978-1-86064-786-4. 
  33. ^ Barendse, Rene J. (2002). The Arabian Seas: The Indian Ocean World of the Seventeenth Century: The Indian Ocean World of the Seventeenth Century. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-45835-7. 
  34. ^ Alpers (1976), str. 30.
  35. ^ Chinese Porcelain Marks from Coastal Sites in Kenya: aspects of trade in the Indian Ocean, XIV-XIX centuries. Oxford: British Archaeological Reports, 1978 pg 2
  36. ^ East Africa and its Invaders pg.37
  37. ^ Gujarat and the Trade of East Africa pg.45
  38. ^ Ali, Ismail Mohamed (1970). Somalia Today: General Information. Ministry of Information and National Guidance, Somali Democratic Republic. str. 206. Pristupljeno 7. 11. 2014. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Adžuran na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Аџуран_(држава)&oldid=27677093”