Balkanija
Balkanija je politički koncept o stvaranju velike balkanske savezne države koja bi uključivala zemlje bivše SFRJ, Bugarsku i Albaniju. Ovaj koncept ne treba mešati sa konceptom Balkanije Adema Demaćija iz 90-ih godina 20. veka.
Balkanija kneza Mihaila[uredi | uredi izvor]
Prvi koncept Balkanije nastaje 60-ih godina 19. veka. On je oblikovan pod uticajem više koncepata i političkih realiteta koji su postojali u tom trenutku:
- Načertanije i ideja o stvaranju velike države južnih Slovena
- Ideja o obnovi Srpskog carstva
- Prihvatanje realnosti o Bugarima kao o političkom subjektu koji se ne može ignorisati.
Knez Mihailo Obrenović je odmah pri formiranju Bugarskog odbora u Bukureštu, stupio u kontakt sa bugarskim revolucionarima. Njegova ideja je bila stvaranje velike države Srba i Bugara u središnjem delu Balkanu koja bi se oslanjala na državotvorne tradicije srpske i bugarske države iz Srednjeg veka. Ova ideja je obuhvatala i prostor današnje Albanije, jer Albanci u tom periodu još uvek nisu bili smatrani političkim subjektima. Ovaj koncept nije ostvaren iz nekoliko razloga:
- Ubistvo kneza Mihaila u Košutnjaku
- Interesi velikih sila
- Rusko prodiranje i oslobođanje Bugarske.
Milovanovićeva Ugodba[uredi | uredi izvor]
Milovan Milovanović je predstavljao vrlo značajnu političku i intelektualnu figuru u Kraljevini Srbiji. Školovan u Beogradu i Parizu, vrsni stručnjak u oblasti prava, jedan od tvoraca Radikalskog ustava 1888. godine i vršilac mnogih ministarskih funkcija, među kojima i ministra spoljnih poslova i predsednika vlade (1911-1912.).
Milovanovićeva spoljna politika se bazirala na dva komplementarna koncepta: oslonac Srbije na francusko-ruskoj alijansi i balkanski koncept sažet u geslu Balkan Balkancima. U balkanskoj politici, Milovanović se zalagao za izgradnju što bližih odnosa Srbije sa Bugarima i Hrvatima i u stvaranju što jače koalicije koja bi se suprotstavila nemačkom i austrougarskom konceptu „Prodora na istok“ (nem. Drang nach Osten).[1]U okviru ove politike, za vreme radikalske vlade Đorđa Simića, on radi na Ugodbi koja bi rešila srpsko-bugarski nesporazum oko Makedonije. Ova Ugodba je potpisana 13. marta 1912. i predstavlja kičmu budućeg Balkanskog saveza u Prvom balkanskom ratu.[2]
Milovanovićeva Ugodba je uspela, ali samo delimično. Prvi deo sporazuma je realizovan i Turci su oterani sa Balkana. Međutim, stvaranjem države Albanije i zakidanjem teritorijalnog proširenja Srbije na zapad, stvorilo je problem oko podele Makedonije. Ovo je bio okidač za otpočinjanje Drugog balkanskog rata. Takođe, i prerana Milovanovićeva smrt u 49. godini života (1912.), lišila je Srbiju jednog izuzetnog diplomate i stratega. Sa druge strane, konzervativne i retrogradne snage u Srbiji nisu bile u stanju da shvate dalekosežnost Milovanovićeve politike i često su ga optuživali za izdajništvo. Slobodan Jovanović ga je hvalio kao jednog od najboljih srpskih diplomata i piše: „Srpske interese imao je stalno na umu, ali nije ih suviše naglašavao, nego ih je vezivao za neke više i opštije interese."
Predlog Adema Demaćija[uredi | uredi izvor]
Kosovski političar Adem Demaći je 1993. godine predložio transformaciju Savezne Republike Jugoslavije u državu Balkaniju, koja bi imala konfederalno uređenje i čije bi članice bile Srbija, Crna Gora i Kosovo.[3]