Berlinski sporazum (1742)
| Berlinski sporazum | |
|---|---|
| Potpisnici | Pruska i Habzburška monarhija |
Berlinski ugovor između habsburške nadvojvodice Marije Terezije Austrijske, koja je takođe bila kraljica Češke, i pruskog kralja Frederika Velikog potpisan je 28. jula 1742. u Berlinu . To je formalni mirovni ugovor koji je potvrdio preliminarni sporazum postignut engleskim posredovanjem sporazumom iz Breslaua od 11. juna i zvanično okončao Prvi šleski rat . Na osnovu 5. artikla ygovora,
to avoid further border disputes, Her Majesty the Queen of Hungary and Bohemia by the present treaty for all eternity and with all sovereignty and independence cedes from the Lands of the Bohemian Crown both Lower and Upper Silesia to His Majesty the King of Prussia, notabene except for the Principality of Teschen and the City of Troppau (...) [1]
Marija Terezija je ustupila većinu Šleske sa županijom Kladsko Frederiku, osim onih okruga Vojvodstva Tropov koji su se nalazili južno od Opava reke, uključujući i južnom delu bivše Vojvodstva Jagerndorf, od kojih je posedovanje je bio jedan izgovor za Frederikovu invaziju. Podijeljeno je i vojvodstvo Nese koje su držali biskupi iz Vroclava, a grad tvrđava Nisa i veći sjeverni dio teritorije padaju u Prusiju. Austrija je zadržala čitavo gornjesilezijsko vojvodstvo Teščen, kojim je vladao suprug Marije Terezije, Franc Stefan, veliki vojvoda toskanski. Preostale habsburške teritorije uklopljene su u krunsku zemlju austrijske Šleske .
Pruska je sa svoje strane napustila anti-habsburšku koaliciju koju je krivotvorila s Francuskom, Španijom, Švedskom, Napuljem i biračkim tijelima Bavarske, Saksonije i Kelna . Takođe je preuzela dugove od oko 1,7 miliona guldena koje je Austrija ugovorila sa svojim saveznikom Velikom Britanijom . Kralj Džordž II od Velike Britanije deluje kao garant.
Svojim teritorijalnim dobicima, Frederik je proširivao prusku teritoriju za jednu trećinu, stekavši status evropske velike sile i pokrenuvši stogodišnje rivalstvo Austrija-Pruska . Međutim, bivši saveznik Prusije u Francuskoj kralj Luj IV bio je uznemiren ovim mirovnim sporazumom koji je dao ujedinjenim austrijskim, britanskim i hanovskim snagama slobodnu ruku da istjeraju francuske trupe u Bitki za Detingen 1743. godine - otuđenje koje je na kraju dovelo do diplomatske revolucije od 1756. Suparnik Marije Terezije Vitelsbah, car Karlo VII, napušten i ponižen, morao je da ostane u svom frankfurtskom egzilu, dok je njegovo bavarsko biračko telo ostalo pod austrijskom okupacijom.
Dostignut mir bio je kratkotrajan, jer su se obe strane pripremale za Drugi šleski rat, koji je Frederik otvorio marširajući na Prag u avgustu 1744. godine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ qt. Hoke/Reiter-Zetloukal, Quellensammlung zur österreichischen und deutschen Rechtsgeschichte, p. 270, ISBN 3-205-98036-0 (jezik: francuski) (jezik: nemački)