Валерија и недеља чуда (film)
| Valerija i nedelja čuda | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Izvorni naslov | Valerie a týden divů |
| Režija | Jaromil Jireš |
| Scenario | Jaromil Jireš Ester Krumbahova Na osnovu romana „Valerija i nedelja čuda” Vitjeslava Nezvala |
| Glavne uloge | Jaroslava Šalerova Helena Anizova Jiri Primek Petr Koprživa Karel Engel Jan Klusak |
| Muzika | Luboš Fišer |
| Snimatelj | Jan Čuržik |
| Studio | Barandov |
| Godina | 1970. |
| Trajanje | 73 minuta |
| Zemlja |  Čehoslovačka |
| Jezik | češki |
| IMDb veza | |
„Valerija i nedelja čuda“ (češ. Valerie a týden divů) čehoslovački je dugometražni igrani film iz 1970. Režirao ga je i scenario napisao Jaromil Jireš, na osnovu istoimenog romana Vitjeslava Nezvala. Formalno zasnovan na logici sna, u filmu se ne poštuje načelo uzročnosti i posledičnosti, već je gledaocu predočen nadrealistički zaplet, u čijem je centru trinaestogodišnja Valerija i njeno buđenje seksualnosti. Nadrealistički motivi su zasnovani na psihoanalitičkim idejama, konceptu karnevalizacije i poigravanju sa motivima iz bajki, fantastične književnosti i horora. Specifičnoj atmosferi filma doprinosi i secesionistička arhitektura u scenografiji, filmska fotografija Jana Čuržika i muzika Luboša Fišera. Glavnu ulogu tumači Jaroslava Šalerova, kojoj je uloga Valerije bio filmski debi. Ulogu je dobila na audiciji na kojoj se pojavilo 1500 devojčica. U vreme snimanja imala je trinaest godina. Film je sniman u gradu Slavonjicu i njegovoj okolini.
„Valerija i nedelja čuda” smatra se jednim od poslednjih i seksualno najslobodnijih filmova čehoslovačkog novog talasa.[1] Sniman je nakon sovjetske invazije na Čehoslovačku 1968, događaja koji se često uzima kao presudan za završetak ovog filmskog pravca, pošto je nova vlast zabranila viđenije reditelje i uspostvaila nove kodekse cenzure. Tajni policijski dokumenti pokazuju da je nova vlast smatrala Jireša i Menzela za najpodobnije režisere, koji bi mogli da snimaju ostvarenja u skladu sa komunističkom ideologijom, a da u isto vreme nastave sa uspesima čehoslovačkog filma, koji je u prethodnim godinama stekao velika priznanja u Evropi. Ovakva odluka je bila za Jireša neočekivana, shodno da je njegovo ostvarenje Šala iz 1969. otvoreno kritikovalo komunistički sistem. Ipak u vreme kada je „Valerija” doživela premijeru, partija nije blagonaklono gledala na njenu nadrealističku slobodnu formu. U recenziji za partijske novine Rude pravo negativno je ocenjen i nazvan pretencioznim i preumetničkim. Autor je dalje u tekstu pozvao na snimanje „drugačijih filmova, filmova za narod, filmova za današnjicu, za čoveka socijalizma”.[2] Jireš se nakon „Valerije” narednih decenija usasredio mahom na televiziju i snimanje opera i pozorišnih predstava. Vremenom je film stekao kultni status, i na početku 21. veka je ponovo pušten u bioskope.
Zaplet filma[uredi | uredi izvor]
Priča se odigrava tokom leta u gradiću gde živi trinaestogodišnja Valerija sa svojom strogom bakom. Valeriji lopov krade minđuše, ali joj ih vraća sutradan. U gradić pristižu zabavljači, među kojima se nalaze i čudovište zvano Tvor i njegov sin Orlić. Valeriju progone vizije u kojima joj je baka vampirica preobražena u mladu i privlačnu ženu. Istovremeno, Valerija saznaje da je Tvor njen otac, a Orlić, koji joj se udvara, zapravo brat. Valerija se upušta u seksualni odnos sa Hedvikom, mladom ženom udatom za starijeg zemljoposednika. Devojčici se udvara i sveštenik Gracijan, koji nakon neuspelog pokušaja silovanja, želi da je spali na trgu pod optužbom da je veštica. Na kraju, zahvaljujući sopstvenoj nevinosti i magičnim minđušama devojčica prevazilazi sve prepreke i pronalazi svoje prave roditelje, za koje su joj rekli da su mrtvi.
Uloge[uredi | uredi izvor]
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Jaroslava Šalerova | Valerija |
| Helena Anizova | Baba/Elsa/Majka/Rusovlaska |
| Petr Kopriva | Orlić |
| Jiri Primek | Tvor |
| Jan Klusak | Gracijan |
| Libuse Komancova | služavka |
| Karel Engel | Koci Ondrej |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zipes & Greenhill 2015, str. 141.
- ^ Jana Prikryl, „Valerie and Her Week of Wonders: Grandmother, What Big Fangs You Have!”, Criterion, 29. 6. 2015. (Pristupljeno: 18.3. 2017)
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zipes, Jack; Greenhill, Pauline (2015). Fairy-Tale Films Beyond Disney: International Perspectives. Routledge. str. 213. ISBN 978-1-134-62813-1.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Valerija i nedelja čuda na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Na čehoslovačkoj filmskoj bazi podataka