Vojislav Besarović

Vojislav Besarović

Vojislav Besarović (Sarajevo, 14. april 1883 — logor Jadovno jul 1941) politički i javni radnik, poslanik u Bosansko-hercegovačkom saboru, član Glavnog odbora Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu, član Glavnog odbora Narodnog vijeća SHS za Bosnu i Hercegovinu, član delegacije Kraljevine SHS na mirovnoj konferenciji u Sen Žermenu – 1919. god., potpresjednik Opštine grada Sarajeva, predsjednik SKPD “Prosvjeta”, počasni konzul Kraljevine Danske u Sarajevu.

Biografija

U Sarajevu je završio srpsku osnovnu školu i gimnaziju. Na pravne nauke odlazi u Beč 1901. godine, a za doktora prava promovisan je pet godina nakon toga 18. maja 1906. Tokom studija aktivno sarađuje na osnivanju akademskog društva Rad u Beču 1905. godine, te je i u prvom njegovom odboru. U okviru društva aktivira se držanjem predavanja iz bosanskohercegovačke ekonomske problematike. Nakon završenih studija i sticanja doktorske titule Vojislav se vraća u rodni grad i stupa na sudsku praksu kao auskultant kod Okružnog suda, da bi u januaru 1909. godine krenuo sa advokatskom praksom kod advokata Danila Dimovića. Međutim, 1910. godine napušta to mjesto i postaje sekretar Trgovačke i obrtničke komore, posvećujući se privrednoj struci u kojoj će ostati sav svoj život. Činio je sve da popravi opšte stanje u privredi, a njegovim zauzimanjem više zanatlija je poslano na "uzorne tečajeve" u Beč i Prag. Vrlo aktivno je sudjelovao u društvu Privredi, gdje je bio od 1912. potpredsjednik i vodio sve društvene poslove, a učestvovao je i u odboru trgovačke omladine.

Na političkom planu Vojislav Besarović učestvuje kao jedan od mlađih u radu Srpske narodne organizacije (1907) i njenih aktivnosti, kako oko ustavne ankete, tako i u podršci osuđenima u zagrebačkom procesu. Saborska 1910. godina će mu donijeti naslov narodnog poslanika i društvene obaveze proistekle iz te pozicije,te članstvo i podpredsjedničko mjesto u odboru novoosnovane Srpske čitaonice (Srpski klub) u Sarajevu. U februaru 1912. godine bio je izabran za narodnog poslanika u okrugu banjalučko-bihaćkom, što ga je jedno vrijeme približilo i saborskoj grupi Petra Kočića.

Ljubav prema gimnastici mu je probudio njegov profesor u gimnaziji Dimitrije Matejić, kasniji sokolski vođa, tako da je kao student bio član atletskog kluba u Beču, pa jedno vrijeme i član u francuskom gimnastičkom društvu. U to vrijeme je u Sarajevu postojalo Srpsko gimnastičko društvo Dušan Silni, čiji je prvi starješina bio dr Milan Jojkić, a stvarni vođa Vojislavov profesor Matejić, pa mu 1909. godine pristupa, da bi bio uskoro izabran za starješinu, a njegov gimnazijski drug i dugogodišnji sokolski saradnik Jovo Popović za zamjenika, te su njih dvojica uspjela, a na osnovu zaključaka konferencije delegata tadašnjih srpskih gimnastičkih udruženja održane u Sarajevu pod jesen 1908. godine, da se Dušan Silni preimenuje u Srpski Soko, da sve sokole Bosne i Hercegovine organizuju u jednu sokolsku župu novembra 1909, te je tako „udaren prvi temelj jedinstvenom sokolskom radu između srpskih sokola u Bosni i Hercegovini i ostalim srpskim krajevim. Sa novom organizacijom malo su se i korigovala pravila Srpskog sokola u Sarajevu.

Sokolsku misao je ovaj dvojac Besarović - Popović širio i preko članaka pisanih u Srpskoj riječi, čiji je član upravnog odbora bio Besarović, a nastojao je da sokolsku organizaciju bliže poveže sa savezom Pobratimskih društava u čijem je glavnom odboru sjedio. Pored stalnih vježbanja nastojao je da sokole poveže i zabavom, pa su u štampi česta obavještenja o njihovim izletima i raznovrsnim proslavama. Sa svojim sokolima Besarović učestvuje na vidovdanskim sletovima u Ravanici 1909. godine, u Bosanskoj Gradišci 1911. godine, na skupštini fruškogorske župe u Osijeku marta 1911, gdje su usvojena osnovna načela o jedinstvu svih srpskih sokolskih organizacija i utanačeni propisi o učešću srpskog sokolstva na hrvatskom sokolskom sletu održanom u Zagrebu avgusta 1911. godine, kamo je Besarović otišao sa 120 sokola iz pojedinih društava iz Bosne i Hercegovine. U Zagrebu se upoznaje sa starješinstvom hrvatskog sokolskog saveza i ostalim istaknutim predstavnicima slavenskih sokolskih organizacija, ali prisustvuje i sjednici odbora Sveslavenskog sokolskog saveza kao njegov član. Iste godine je njegov boravak u Pragu rezultirao osnivanjem srpske sokolske organizacije u tom gradu, a u novembru 1911. godine Besarović zastupa bosanskohercegovačku župu na sastanku srpskog sokolstva u Beogradu, gdje biva izabran za člana glavnog odbora i gdje su detaljno zaključeni svi propisi za sudjelovanje na I sveslavenskom sletu u Pragu, koji je održan avgusta 1912. godine i gdje Besarović učestvuje sa 250 sokola iz Bosne i Hercegovine. Prema riječima Besarovića on iste godine pokreće i pitanje učešća muslimanskih sokola, ali ono i pored njegove dobre volje ostaje neriješeno. Međutim treba reći da istorijat muslimanskog sokolstva nije bio rezultat napora ovog sokolskog starješine.

Za vrijeme balkanskih ratova, župa na čelu sa svojim starješinom, jedan je od organizatora kupljenja dobrovoljnih i dostojnih priloga za Crveni krst, što je u tom momentu bila jedina moguća aktivnost sokola obzirom da su za vrijeme tzv. Skadarske krize sva srpska društva, pa i 40 sokolskih, bila raspuštena. Sokolsko djelovanje Besaroviću je donijelo poznanstva i saradnju sa dr Lazom Popovićem, Vojom Živanovićem, dr Milanom Metikošem, a naročito je bio vezan prisnim prijateljstvom sa dr Srđanom Budisavljevićem, sa kojim je često provodio vrijeme u Zagrebu, a zajednički im je i boravak u Bitolju novembra 1913. godine na godišnjici oslobođenja ovog gradića, učestvovanje na skupštini sveslavenskog sokola u Beču naredne godine, ali i pokrajinskom sletu u Banjaluci na Vidovdan 1914. godine. „Upravo je iza ručka držana sednica uprava društava, kada je starešina župe zvanično obavešten o atentatu u Sarajevu i od njega je pod ličnom odgovornošću traženo, da se Sokoli i Pobratimi raziđu kućama. Sokolske zastave su savijene, nastalo je doba teških patnji po sav čestiti svijet, nastali su progoni Sokola.

Pola godine nakon toga, 14. novembra 1914. Besarović je već u Pešti kao ―prosti vojnik―, da bi kao politički sumnjiv bio doveden u Sarajevo, te uskoro optužen radi zločina veleizdaje. Nakon istrage koja je trajala od 16. novembra 1914. do 15. septembra 1915. godine osuđen je kao glavni sokolski organizator u okružnom sudu u Banjoj Luci na takozvanom Veleizdajničkom procesu u Banjoj Luci. na 18 godina teške tamnice. Osuđen je na 18 godina najviše zbog svog rada u Sokolskom pokretu (Vrhovni sud BiH mu je snizio kaznu na 15 godina zatvora). Njegovo tamnovanje završeno je amnestijom političkih osuđenika prilikom rođendana cara 1918. godine, te su pušteni iz travničkog zatvora gdje su služili kaznu.

Vojislav Besarović nije samo pušten iz zatvora, nego je još prije završetka rata, u septembru 1918. god. bio vraćen na mjesto sekretara Trgovačke i obrtničke komore, što je izazivalo različite komentare u gradu, naročito hrvatske štampe. U Plenumu Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba osnovanom 25. i 26. oktobra 1918. godine Besarović je bio poslanik i član Glavnog odbora Narodnog vijeća za Bosnu i Hercegovinu. U Narodnoj vladi, formiranoj nakon toga on je jedno vrijeme zamjenjivao Stevana Žakulu vodeći vojne poslove, sarađujući sa pukovnikom vojske Narodnog vijeća Franjom Radoševićem i u toj funkciji. Dočekao je srpsku vojsku i pukovnika Nedića koji su ušli u Sarajevo pozdravljajući ih vatrenim govorom. Ubrzo se sa Stevanom Žakulom vraća obnovi i radu u Sokolskom pokretu. Praznik Sokola postaje 3. februar "kada su pali Jovanović, Ilić, Čubrilović", uvode đurđevdanski uranak kao stalnu proslavu, a proslavljanje sokolske slave Vidovdana, nastavljeno je i u novoj državi. Na taj značajni datum sokoli bi organizovali pokrajinske sletove, a 1934. godine od 27. do 29. juna je organizovan i II Pokrajinski slet Sokola Kraljevine Jugoslavije, čiji je domaćin bilo Sarajevo. Besarović je sa osnivanjem Sokola Kraljevine Jugoslavije ostao starješina sarajevske župe, ali i bio uključen kao jedan od tri člana zamjenika Savezne uprave Saveza Sokola Kraljevine Jugoslavije,

Izbijanjem Drugog svjetskog rata i stvaranjem NDH i uspostavom njemačke i ustaške vlasti uhapšen je 7. maja 1941. i ubijen u logoru Jadovno na Velebitu iste godine.

Odlikovanja

• Orden Svetog Save V reda
• Orden Jugoslovenske krune IV reda