Generalni vikar

Osnova (matrica) za grb generalnog vikara.

Generalni vikar (lat. vicarius generalis) je položaj unutar Katoličke crkve.
Jedan od izuzetaka (od gorenavedenog pravila) bio je događaj od 1781. godine, kada je duhovnu jurisdikciju, nad srpskim pravoslavnim sveštenstvom i narodom u Dalmaciji, Istri i Boki kotorskoj, imao episkop sa sedištem u Veneciji, sedištu Mletačke republike (697-1797), odnosno ital. Serenissima Repubblica di Venezia.
Tada je (pod okupacionom prisilom) i jedan deo pravoslavnih Srba imao svog – „generalnog vikara“.

Hijerarhijski položaj

Generalni vikar je direktni i prvi saradnik dijecezijskog biskupa u pastoralnom upravljanju biskupijom.
Član je biskupske kurije.

Nastanak položaja – generalni vikar

Generalni vikar je crkveni položaj koja ima svoje korene u 13. veku i IV lateranskom saboru kada se želeo umanjiti uticaj arhiđakona te je biskupima dato pravo da sami sebi biraju pomoćnike.

Služba generalnog vikara

Generalni vikar je osoba čija je vlast stalna.
Mora biti postavljen u svakoj biskupiji i on trajno pomaže biskupu u pastoralnom upravljanju biskupijom.
Zavisno od veličine biskupije generalnih vikara može biti i više, ali u načelu bude samo jedan.
Član je biskupske kurije koju čine: generalni vikar, biskupski vikar, kancelar, beležnici, sudski vikar, sudija i ekonomsko veće.

Generalnog vikara može imenovati osim dijecezijskog biskupa i dijecezijski upravnik. Može biti imenovan na određeno ili neodređeno vreme, ali u slučajevima odsutnosti može biti imenovan i njegov zamenik.

Da bi neko bio generalni vikar mora biti sveštenik (ne mlađi od 30 godina), doktor ili magistar kanonskog prava ili bogoslovije ili barem stručan u tim oblastima.

Vlast generalnog vikara je zamenička i izvršna.
Međutim, ova vlast je podređena vlasti dijecezijskog biskupa koji je odgovorni upravniku biskupije.
Njegova služba prestaje istekom mandata, odricanjem, koje mora biti prihvaćeno, uklanjanjem koje mora objaviti dijecezijski biskup.
Ono se može odnositi samo na generalnog vikara koji je svešenik, a ne i ako je generalni vikar istovremeno i pomoćni biskup tada je uklanjanje samo po sebi zabranjeno.

Smena sa položaja

Za uklanjanje se traži teški razlog, a u slučaju prazne biskupske stolice generalni vikar ne zadržava ovlaštenja koje je imao dok je stolica bila popunjena.
Kada je smenjen dijecezijski biskup, obustavlja se i vlast biskupskog i generalnog vikara, osim ako nemaju biskupsko dostojanstvo.

Sukob interesa

Ista osoba ne može vršiti službu generalnog vikara i kanonika pokorničara.
Položaj generalnog vikara ne može se dodeliti osobi koja je u krvnom srodstvu s dijecezijskim biskupom sve do četvrtog kolena.

Literatura

• Dučić, Nićifor: „Istorija Srpske pravoslavne crkve od prvijeh desetina VII v. do naših dana“ (Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije, 1894)
• Milaš, Nikodim: „Pravoslavna Dalmacija: istorijski pregled“ (Novi Sad: Izdavačka knjižarnica, A. Pajevića, 1901)
• Zakonik kanonskog prava, proglašen vlašću Ivana Pavla II. u Rimu 1983 (Zagreb: 1996, Kanoni 475-481).