Pređi na sadržaj

Genocid u Libiji

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Al magron koncentracioni kamp

Genocid u Libiji, Libijski genocid, takođe poznat u Libiji kao Šar (arapski: شر, slov. 'Zlo')[1] je bio genocid nad libijskim Arapima i sistematsko uništavanje libijske kulture tokom i nakon Drugog italo-senusijskog rata između 1929. i 1934. godine. Tokom ovog perioda, između 20.000 i 100.000 Libijaca su ubile italijanske kolonijalne vlasti pod Benitom Musolinijem. Skoro 50% stanovništva Kirenaike je deportovano i internirano u koncentracione logore, što je rezultiralo padom stanovništva sa 225.000 na 142.000 civila.

Ovaj period je obeležila brutalna kampanja koju su karakterisali rasprostranjeni veliki italijanski ratni zločini, uključujući etničko čišćenje, masovna ubistva, prisilno raseljavanje, prisilne marševe smrti, kolonijalizam naseljenika, upotrebu hemijskog oružja, upotrebu koncentracionih logora, masovna pogubljenja civila i odbijanje prijema ratnih zarobljenika, umesto toga pogubljuje boraca koji su se predali. Autohtono stanovništvo, posebno nomadska beduinska plemena, suočila se sa ekstremnim nasiljem i potiskivanjem u pokušaju da uguši otpor Senusija kolonijalnoj vladavini, čija je populacija smanjena za polovinu.

Fašistička Italija je u velikoj meri potiskivala vesti o genocidu, dokazi su u velikoj meri uništeni, zbog čega je teško pronaći preostale dosijee u italijanskim koncentracionim logorima u Libiji čak i nakon završetka fašističke vladavine u Italiji 1945. Jedini logor sa evidencijom zatvorenika je Kamp Svani al-Tariia. Međutim, masovne grobnice i dalje svedoče o genocidu. Tek 2008. Italija se izvinila za ubijanje, uništavanje i represiju nad libijskim narodom tokom kolonizacije Libije[2]. Prema nekim istoričarima, libijski genocid je bio povezan sa holokaustom jer su logore smrti posećivali nacistički uglednici poput Himlera i Geringa.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Tokom italijanske invazije na Libiju 1911. godine, Italijani su prikazivani kao oslobodioci Libije od otomanske vlasti, istovremeno skrivajući sve dokaze o kampanjama represije i masakrima tokom rata, poput onih nakon bitke i masakra kod Šar al Šata. S druge strane, Arapi su opisani kao 'zveri' koje su Evropljani morali civilizovati[3]. Navodno su i italijanski oficiri i muškarci izjavili da "moramo uništiti Arape". Zvanični izveštaji o zločinima naglašavaju rasnu mržnju, osvetoljubivost i „psihološke mane“ kao njihove osnovne uzroke. Ovakvi brutalni italijanski ratni zločini u Libiji prvenstveno su bili povezani sa fašističkom erom, ali su se dešavali i tokom liberalnog perioda, mada na manje sistematičan način. Po ulasku u Libiju, Italija je odmah pokrenula rasističku i diskriminatornu praksu klasne podele, uključujući izgradnju koncentracionih logora, gde je oko 50.000 Libijaca izgubilo živote tokom 1930-ih. Libija je bila od strateškog značaja za Italiju, što je navelo potonju da anektuje prvu kao svoju „četvrtu obalu“ kako bi omogućila Italijanima prošireno područje trgovačkih puteva od čega je Italija imala velike koristi[4].

Motivacija

[uredi | uredi izvor]

Italijanska kolonizacija Libije bila je motivisana željom da se takmiči sa drugim evropskim silama, koje su imale svoje kolonije. Libija je bila jedna od poslednjih afričkih zemalja koje su kolonizovane, zajedno sa Abisinijom. Pored toga, na Libiju se gledalo kao na Četvrtu obalu, Musolinijevu koncepciju Velike Italije koja potiče iz Rimskog carstva. Drugim rečima, Libija je posmatrana kao kolonijalna država naseljenika, srodna francuskom Alžiru[5].

Italo Balbo, feldmaršal i arhitekta kolonije, planirao je da naseli 500.000 Italijana do 1960-ih[6], posebno u regionu Džabal al Akdar („Zelene planine“ ) raseljavanjem lokalnog libijskog stanovništva u pustinju. Džabal al Akhdar je izabran za naselje jer je to plodna regija na inače suvoj lokaciji, koja pruža uslove za poljoprivredu[7].

Marševi smrti

[uredi | uredi izvor]

Najčešći slučaj prisilnog raseljavanja bio je iz regiona Džebel Al Aktar, kako bi se napravio put italijanskim naseljenicima, u Sirt, negostoljubivi grad na ivici pustinje Sahare. Takođe je bilo nekoliko pomeranja iz oaza u upravu pustinju Saharu; kao što su plemena Magharba, Zuvaiia, Favakhir, Firjan i Hussun koja su živjela u blizini Ijdabiiia, zapadno od Bengazija. Ova raseljavanja su bila oštra sa visokom stopom smrtnosti, učinjena pod prinudom italijanske vojske kojoj je dato naređenje da ubije svaku osobu ili životinju koja nije požurila. Ovi naporni marševi, ako su preživjeli, odveli su Libijce do konačnog odredišta u jednom od 16 glavnih koncentracionih logora. Spajanje ovih marševa sa masovnom glađu koja je izazvana namernim ubijanjem skoro sve stoke, mnoge je oterala da umru.

Logori smrti

[uredi | uredi izvor]

Evans-Pritčard, stručnjak za Kirenaiku, napisao je: „U ovoj sumornoj zemlji, u leto 1930. godine, 80.000 muškaraca, žena i dece, i 600.000 zveri su saterano u najmanje moguće logore. Glad, bolesti i slomljena srca su odneli veliki broj beduina je umro u zatvoru, jer su životinje ostale bez ispaša u blizini logora koji se izdržavao pd njih, a stada, već desetkovana u borbama, gotovo su zbrisana od logora.“[8]

Upravo u logoru Slug, 11. septembra 1931. godine, Omar al-Mukhtar je obešen pred 20.000 interniranih civila, da pošalje poruku domorodačkom narodu. pronašao njegovo telo tako što je bio svedok Al-Mukhtarovog tajnog sahranjivanja od strane Italijana nakon što je obešen[9].

Genocid

[uredi | uredi izvor]

Dana 20. juna 1930., italijanski vojni oficir Pjetro Badolio pozvao je na uništenje celokupnog stanovništva Kirenaike i pisao generalu Rodolfu Gracijaniju: „Što se tiče ukupne strategije, neophodno je napraviti značajno i jasno razdvajanje između kontrolisanog stanovništva i pobunjeničke formacije ne krijem značaj i ozbiljnost ove mere, koja bi mogla biti propast pokorenog stanovništva... Ali sada je kurs zacrtan i moramo ga izvesti do kraja, makar i celokupno stanovništvo. Kirenaike mora nestati“[10].

Prema Melvinu Pejdžu i Peni Soneberg, Benito Musolini je bio osoba koja je konačno odgovorna za „stavljanje 80.000 Libijaca u koncentracione logore, blokiranje i trovanje bunara, izgradnju mreže garnizona u nemirnim oblastima, bombardovanje sela iperitom, ubijanje i konfiskaciju stotina hiljada ovaca i kamila, i izgradnju ograde od bodljikave žice od 200 milja između Libije i Egipta kako bi se sprečili granični prelazi pobunjenika“[11].

Do 1931. godine, više od polovine stanovništva Kirenaike bilo je zatvoreno u 16 ​​italijanskih koncentracionih logora gde su mnogi umrli zbog prenaseljenosti, nedostatka vode, hrane i lekova. Italijanske kolonijalne vlasti su nasilno proterale 100.000 beduina istočne Libije, polovinu stanovništva Kirenaike, iz svojih naselja koja su data italijanskim kolonistima, akcija koja je opisana kao etničko čišćenje. Manje od 40.000 preživjelih Libijaca napustilo je italijanske izbjegličke kampove nakon njihovog oslobađanja 1934. godine.

Broj poginulih

[uredi | uredi izvor]

Procene ukupnog broja smrtnih slučajeva značajno variraju i kreću se između 20.000 i 100.000.. Ukupna populacija Kirenaike opala je za oko jednu trećinu[12], što je smanjenje od približno 83.000[13]. Pored smrti u logorima i tokom deportacije, 12.000 ljudi je pogubljeno pod sumnjom da su pobunjenici 1930. i 1931. godine.

Veliki deo dokumentacije su uništile italijanske kolonijalne vlasti, arhive je i dalje teško pretraživati, a vesti o zločinima su potisnute. Problem su i različite procene libijskog stanovništva; Osmanski popis iz 1911. godine, koji izveštava o populaciji od oko 200.000 u Kirenaici[14], i 576.000 u Tripolitaniji i Fezanu,[15] nije uključivao mnogo ljudi izvan gradova, pošto su nedostajali resursi i politička kontrola. Brojevi dati za ukupnu libijsku populaciju 1911. godine, neposredno pre italo-turskog rata, kreću se između 800.000, 1,0 miliona, i 1,5 miliona. Na početku kampanje „pacifikacije“ godine u 1929, stanovništvo Kirenaike je procenjeno na 225.000[16], a do kraja se smanjilo na 142.000. Do sredine kasnih 1930-ih, stanovništvo Libije je procenjeno na između 700.000 i 888.400, što je uključivalo sve veći broj italijanskih doseljenika — 64.000 do 1936. i 110.000 do 1940. godine[17].

Mnogi Libijci su takođe otišli ​​u egzil, što je dodatno doprinelo značajnom padu stanovništva, za koje se procenjuje da ih ima najmanje 20.000[18]. Ali Abdulatif Ahmida piše da je oko 250.000 Libijaca napustilo zemlju tokom čitavog perioda od početka italijansko-turskog rata 1911. do kraja italijanske vlasti 1943. godine, nakon uspeha tuniske kampanje.

Beduinsko stanovništvo Libije je prepolovljeno, sa oko 100.000 mrtvih ili u egzilu,[19] iako Ilan Pappe sugeriše da je ovih 100.000 ubijeno direktno ili u logorima[20].

Nakon dolaska na vlast u Libiji 1969. godine, Moamer Gadafi je često tvrdio da je polovina ukupnog stanovništva Libije umrla tokom italijanskog kolonijalizma, za 750.000 Libijaca, iako je to bez dokaza[21]. Tokom savezničke administracije Libije pre sticanja nezavisnosti, Ujedinjene nacije su procenile da je 250.000 do 300.000 libijskih domorodaca umrlo pod Italijanima između 1912. i 1942. od svih neprirodnih uzroka (npr. borbe, pogubljenja, bolesti, gladi i žeđi). Ali Abdulatif Ahmida sugeriše da je ova cifra veća, na 500.000[22].

Veze sa Holokaustom

[uredi | uredi izvor]

Postoje brojne direktne veze između libijskog genocida i holokausta. Publikacije na arapskom jeziku koje sponzoriše Italija, posebno „Libia al-Musavara“, i filmovi iz kolonijalnog perioda ukazuju na brojne posete Libiji zvaničnika iz nacističke Nemačke. Istoričar Ali Abdulatif Ahmida je izjavio da je ekstremno nasilje koje su nad Libijcima izveli italijanski fašisti poslužilo kao uzor za zločine koje su nacistički Nemci kasnije počinili u Evropi.

U aprilu 1939. godine, feldmaršal nacističke Nemačke Herman Gering bio je u zvaničnoj poseti Tripoliju, gde je razgovarao sa italijanskim kolonijalnim guvernerom Libije Italom Balbom. Pošto je bio svedok čišćenja autohtonog stanovništva i naseljavanja 20.000 italijanskih seljaka, on je proces opisao kao „uspešan“, ključnu temu za nacističke vođe koji su imali plan da nasele 15 miliona Nemaca u istočnoj Evropi. Herman Gering će kasnije biti zadužen za prvi koncentracioni logor u istoriji Holokausta.

Takođe 1939. godine, Hajnrih Himler, šef SS-a i arhitekta koncentracionih logora, takođe je bio u zvaničnoj poseti Libiji da bi video rezultate italijanskih metoda. On je zaslužan za osmišljavanje ideje Konačnog rešenja.

Istoričar Patrik Bernhard primećuje da je nacistički komesarijat organizovao posebne programe za posetu libijskoj koloniji. Visoke nacističke vođe poput Roberta Leja, Rudolfa Hesa, šefa SS Hajnriha Himlera i maršala Hermana Geringa su posetili Tripoli 1937. i 1938. godine. Ovo je dovelo do potpisivanja sporazuma o obučavanju 150 SS oficira u Italijanskoj kolonijalnoj školi u Tivoliju ili Rimu 1937. Pored toga, nemački državni zvaničnici su započeli aktivan program terenskog rada, ispitujući italijansko kolonijalno iskustvo, kontaktirajući italijanske zvaničnike i obavljajući terenske posete u Italiju i koloniju Libiju između 1938. i 1941. godine, sa brojnim nemačkim knjigama i novinskim člancima objavljenim za to vreme[23].

Izvori

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Ahmida, Ali Abdullatif (2021). Genocide in Libya: Shar, a hidden colonial history. Abingdon, Oxon ; New York, NY: Routledge. ISBN 978-1-000-16936-2. 
  2. ^ M. Morone, Antonio (2016-07-11). „La fine del colonialismo italiano tra storia e memoria”. Storicamente. 12. ISSN 1825-411X. doi:10.12977/stor623. 
  3. ^ Wilcox, Vanda (2021). The Italian empire and the Great War. The Greater war (First edition izd.). Oxford ; New York, NY: Oxford Univesity Press. ISBN 978-0-19-882294-3. OCLC on1240305209. 
  4. ^ Nagar, Dawn (2017). Africa and the world: bilateral and multilateral international diplomacy. New York, NY: Springer Berlin Heidelberg. ISBN 978-3-319-62589-8. 
  5. ^ Ertola, Emanuele (2017-07-03). „‘ Terra promessa ’: migration and settler colonialism in Libya, 1911–1970”. Settler Colonial Studies (na jeziku: engleski). 7 (3): 340—353. ISSN 2201-473X. doi:10.1080/2201473X.2016.1153251. 
  6. ^ Vandewalle, Dirk J. (2012). A history of modern Libya (2. ed izd.). New York, N.Y.: Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-09458-0. 
  7. ^ Ben-Ghiat, Ruth; Fuller, Mia, ur. (2005). Italian colonialism. Italian and Italian American studies (1st ed izd.). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23649-6. OCLC 56755731. 
  8. ^ Ben-Ghiat, Ruth; Fuller, Mia, ur. (2005). Italian colonialism. Italian and Italian American studies (1st ed izd.). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23649-6. OCLC 56755731. 
  9. ^ De Grand, Alexander (2004). „Mussolini's Follies: Fascism in Its Imperial and Racist Phase, 1935–1940”. Contemporary European History (na jeziku: engleski). 13 (2): 127—147. ISSN 0960-7773. doi:10.1017/S0960777304001602. 
  10. ^ Cardoza, Anthony L. (2006). Benito Mussolini: the first fascist. The Library of world biography. New York: Pearson Longman. ISBN 978-0-321-09587-9. 
  11. ^ Nagar, Dawn (2017). Africa and the world: bilateral and multilateral international diplomacy. New York, NY: Springer Berlin Heidelberg. ISBN 978-3-319-62589-8. 
  12. ^ Finaldi, Giuseppe (2019-01-01). „Fascism, Violence, and Italian Colonialism”. The Journal of Holocaust Research (na jeziku: engleski). 33 (1): 22—42. ISSN 2578-5648. doi:10.1080/23256249.2019.1548163. 
  13. ^ Finaldi, Giuseppe (2019-01-01). „Fascism, Violence, and Italian Colonialism”. The Journal of Holocaust Research (na jeziku: engleski). 33 (1): 22—42. ISSN 2578-5648. doi:10.1080/23256249.2019.1548163. 
  14. ^ Ahmida, Ali Abdullatif (2009). The making of modern Libya: state formation, colonization, and resistance. SUNY series in the social and economic history of the Middle East (2nd ed izd.). Albany, [N.Y.]: SUNY Press. ISBN 978-1-4384-2891-8. OCLC 320186728. 
  15. ^ Wright, John L. (2022). Libya: a modern history. Routledge revivals. London New York: Routledge, Taylor & Francis Group. ISBN 978-1-032-32248-3. 
  16. ^ Mann, Michael (2005). The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83130-7. 
  17. ^ Segrè, Claudio G. (1974). Fourth shore: the Italian colonization of Libya. Studies in imperialism. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-74474-2. 
  18. ^ Evans-Pritchard, Sir Edward Evan (1902–1973), Oxford University Press, 2018-02-06, Pristupljeno 2024-07-26 
  19. ^ Mack Smith, Denis (1976). Mussolini's Roman empire. London ; New York: Longman. ISBN 978-0-582-50266-6. 
  20. ^ Pappé, Ilan (2010). The modern Middle East (2nd ed izd.). Abingdon, Oxon, England ; New York: Routledge. ISBN 978-0-415-54371-2. OCLC 426147332. 
  21. ^ El-Ayouty, Yassin (1972). „Libyan Independence and the United Nations: A Case of Planned Decolonization. By Adrian Pelt. (New Haven and London: Yale University Press, 1970. [For the Carnegie Endowment for International Peace.] Pp. xxviii, 1016. $35.00.)”. American Political Science Review. 66 (2): 663—665. ISSN 0003-0554. doi:10.2307/1957856. 
  22. ^ Ahmida, Ali Abdullatif (2021). Genocide in Libya: Shar, a hidden colonial history. Abingdon, Oxon ; New York, NY: Routledge. ISBN 978-1-000-16936-2. 
  23. ^ Bernhard, Patrick (2013). „Borrowing from Mussolini: Nazi Germany's Colonial Aspirations in the Shadow of Italian Expansionism”. The Journal of Imperial and Commonwealth History (na jeziku: engleski). 41 (4): 617—643. ISSN 0308-6534. doi:10.1080/03086534.2013.836358. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Геноцид_у_Либији&oldid=28304696”