Domobranstvo
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Domobranstvo je naziv za kopnenu pomoćnu vojsku nekih zemalja. U vreme Napoleonskih ratova, domobranstvo se pod nazivom Landwehr, javilo u Austriji 1805. i 1809. i u Pruskoj 1807, a u Mađarskoj za vreme revolucije 1848—1849. U Austrougarskoj na temelju Austro–ugarske nagodbe iz 1867. i Zakona o vojsci 1869, formirano je domobranstvo za svaku njenu polovinu: carsko-kraljevsko domobranstvo (Landwehr za Austriju i kraljevskougarko domobranstvo (honvéd) za Mađarsku.
Domobranstvo do 1918. godine[uredi | uredi izvor]
U Hrvatskoj i Slavoniji domobranstvo je organizovano na osnovu Hrvatsko-ugarske nagodbe iz 1868. godine, kao pomoćna vojska pod nazivom Kraljevsko ugarsko-hrvatsko domobranstvo potčinjeno mađarskom Ministrstvu zemaljska odbrane. Područje Hrvatske i Slavonije delilo se na četiri domobranska okruga za popunu. U početku se sastojalo od četiri bataljona i četiri ulanska eskadrona.
Posle ukidanja Vojne krajine 1873. formirano je osam novih bataljona, organizovanih u četiri polubrigade, a od 1880. u dve brigade i 10 ulanski puk. Reorganizacijom 1888/89 domobranstvo je postalo deo stajaće vojske i izjednačeno je sa zajedničkom vojskom. Od polubrigada su formirani domobranski pešadijski pukovi: 25. zagrebački 26. karlovački, 27. sisački i 28. osječki. Rok službe u kadru je trajao 2 godine, obavezna rezerva trajala je 10, a dopunska rezerva (doknadna pričuva) 12 godina. Popuna oficirima vršena je prelaskom iz zajedničke vojske ili školovanjem na domobranskoj akademiji i kadetskim školama. Činovi su se delili na oficirske (časničke) i podoficirske (podčasničke).
U Prvom svetskom ratu Domobranstvo je formirano u 42. domobramsku pešadijsku diviziju, u koju su ušli: 83. brigada (25 i 26. pešadijski puk), 64. brigada (27. i 28. pešadijski puk) i 37. i 6. poljski artiljerijski puk. Od mobilisanih narodnoustaških (pučkoustaških) jedinica formirana je 104. hrvatskodomobranska pučkoustaška brigada (25, 26, 27 i 28 pučkoustaški puk.) i 11. i 12. domobranski doknadni (rezervni) puk (u septembru 1914. ušao u sastav 42. pešačke divizije.) Četrdesetdruga pešadijka divizija je u sastavu 13 korpusa učestvovala 1914. u borbama protiv srpske vojske. Početkom 1915. prebačena je na Istočni front (Bukovina i Galicija), a početkom februara 1918. na Italijanski front.
U Dalmaciji su prvi domobranski (landverski) bataljoni formirani 1872. godine. U Prvom svetskom ratu učestvovali su 23. i 37. landverski pešadijski puk 1914. u borbama na srpsko-crnogorskom frontu, a od 1915. na Italijanskom frontu.
U Sloveniji su prve domobramske jedinice formirane za odbranu od Napoleonove vojske 1809, a zatim ponovo 1813—15, da bi bile ukinute 1852. Posle Austro-ugarske nagodbe domobranstvo je ponovo organizovano. U Prvom svetskom ratu u sastavu nemačko-slovenačke 22. landverske pešadijske divizije bile su: 43. i 44. landverska brigada i 22. poljska artiljerijska brigada. Dvadeset druga pešadijska divizuja učestvovala je u operacijama na ruskom frontu u Galiciji i na italijnskom frontu.
Raspadom Austrougarske monarhije domobranstvo je prestalo da postoji.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tekst dr. Mladena Colića pukovnika iz Beograda u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1984.
- I. Križnar: Slovensko domobranstvo, Ljubljana u ilegali IV. Ljubljana 1970.
- Tekst Borisa Mlakara, asistenta Instituta za histiriju radničkog pokreta u Ljubljani u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1984.