Dušan Đorđević (političar)
| Dušan Đorđević | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Dušan Đorđević, ministar finansija u vladi Milana Nedića | |||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||
| Datum rođenja | 26. novembar 1892. | ||||||||||
| Mesto rođenja | Veliko Gradište, Kraljevina Srbija | ||||||||||
| Datum smrti | novembar 1944. (51/52 god.) | ||||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija | ||||||||||
| Uzrok smrti | Smrtna kazna streljanjem | ||||||||||
| Porodica | |||||||||||
| Supružnik | Danica | ||||||||||
| |||||||||||
Dušan Đorđević (Veliko Gradište, 13/26. novembar 1892 – Beograd, novembar 1944) bio je srpski pravnik i finansijski stručnjak, ministar finansija u Vladi narodnog spasa Milana Nedića tokom Drugog svetskog rata.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Dušan Đorđević rođen je 1892. godine u Velikom Gradištu, od oca Đorđa, poručnika srpske vojske, i majke Lenke.[1] Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, a gimnaziju u Požarevcu školske 1910/11. godine. Upisao je pravne nauke u Francuskoj, ali studije je morao da prekine radi odsluženja vojnog roka koje započinje septembra 1914. u Skoplju, u jeku austrougarskih napada na Srbiju na početku Prvog svetskog rata. Kao jedan od 1300 kaplara priključen je srpskoj vojsci i sve vreme rata služio je u 11. pešadijskom puku šumadijske divizije. Demobilisan je marta 1919. izašavši iz vojske kao rezervni pešadijski kapetan.[2] Odlikovan je ordenom Belog Orla sa mačevima 5. stepena, ordenom Svetog Save 5. stepena, dobitnik je tri zlatne i jedne srebrne medalje za hrabrost. Po završetku rata vratio se u Francusku gde je diplomirao pravne nauke na Sorboni 1921. godine.
Iste godine stupa u državnu službu pri ministarstvu inostranih dela, da bi ubrzo postao pisar 1. klase Kraljevskog poslanstva u Briselu. Narednih godina biva imenovan za sekretara ministarstva inostranih dela, a 1924. godine poslat je kao sekretar u Kraljevsko poslanstvo u Bernu. Novembra 1926. godine postavljen je za sekretara Kraljevske delegacije pri izvanrednoj Skupštini Društva naroda u Ženevi.[2][3]
Iako pravnik po obrazovanju, tokom boravka u inostranstvu prepoznat je i kao vrstan finansijski stručnjak, te 1928. stupa na novu dužnost u Direkciji Državnih dugova Ministarstva finansija. Učestvovao je u likvidaciji zemljoradničkih dugova, a kao stručnjak za državnu blagajnu i opunomoćeni državni predstavnik, 1939. godine vodio je pregovore sa zvaničnicima inostranih vlada i bankarskim poveriocima radi regulisanja spoljnog duga. Bio je član i predsednik jugoslovenske delegacije koja je od 1939. do 1941. vodila pregovore sa Nemačkom radi regulisanja pitanja nasleđenog dela duga bivših oblasti Austrougarske koje su ušle u sastav Kraljevine Jugoslavije, kao i srpskih zajmova s kraja 19. i početka 20. veka.[4]
Političko delovanje tokom Drugog svetskog rata
[uredi | uredi izvor]Dušan Đorđević ušao je u vladu Milana Nedića kao ministar finansija 15. oktobra 1941.
U saradnji sa vladom Kraljevine Jugoslavije u egzilu, snage Dragoljuba Mihailovića uvrstile su u jednom trenutku Dušana Đorđevića na listu od 75 imena za stavljanje pod slovo „Z”, koja je bila oglašavana preko radio Londona.[a] Na položaju ministra finansija ostao je do raspuštanja Nedićeve vlade oktobra 1944. Po ulasku združenih jedinica NOV i POJ i Crvene armije u Beograd 20. oktobra 1944. godine, Dušan Đorđević je lišen slobode i izveden pred Vojni sud I proleterskog korpusa. Na saslušanju je, između ostalog, izjavio da je kao dotadašnji načelnik ministarstva finansija morao da prihvati dužnost ministra finansija u Nedićevoj vladi jer mu je bilo naređeno. Presudom donetom 18. novembra 1944. godine, Vojni sud proglasio je ratnim zločincima uz izricanje smrtne kazne streljanjem, oduzimanje časti i konfiskaciju celokupne imovine, sledeće članove Nedićeve vlade:
- Radoslava Veselinovića, ministra poljoprivrede
- Dušana Đorđevića, ministra finansija
- Jovana Mijuškovića, ministra socijalne politike
- Budu Cvijanovića, pomoćnika ministra poljoprivrede
Ime Dušana Đorđevića našlo se na spisku 105 streljanih ratnih zločinaca i narodnih neprijatelja objavljenom 27. novembra 1944. u Politici. U ovom saopštenju Vojnog suda I korpusa NOVJ označen je kao jedan od najbližih Nedićevih saradnika, povezan sa Dražom Mihailovićem kome je predao znatne sume državnog novca.[5][6]
Januara 1945. godine Sud Nacionalne časti u Beogradu osudio je na četiri godine teškog prisilnog rada i osam godina gubitka nacionalne časti dr Žarka Stupara, šefa kabineta ministra Dušana Đorđevića.[7]
Dušan Đorđević ostavio je iza sebe suprugu Danicu i ćerku Ivanku.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Premda se slovo „Z” obično tumači kao skraćenica od reči „zaklati”, bivši predsednik Jugoslovenske vlade u egzilu, Slobodan Jovanović tvrdio je u pismu upućenom listu Tajms 1946. godine da je „Z” početno slovo reči „zastrašiti”, te da je na taj način obeleženim licima stavljano do znanja da se za njihova nedela zna i izvan zemlje i da će ih posle rata sustići kazna.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Istorijski arhiv Požarevac, Zbirka crkvenih matičnih knjiga za Veliko Gradište, Knjiga rođenih za period 13. 11. 1890 - 23. 12. 1892.
- ^ a b Arhiv Jugoslavije, Fond br. 334, fasc. br. 152.
- ^ „Naša delegacija u Ženevi”. Pravda: 2. 7. 5. 1927.
- ^ „Finansiski pregovori između Jugoslavije i Nemačke”. Vreme: 8. 16. 8. 1940.
- ^ „Saopštenje Vojnog suda prvog korpusa NOVJ o suđenju ratnim zločincima u Beogradu”. Politika: 1. 27. novembar 1944.
- ^ Cvetković, Srđan (2006). „Ko su 105 (104) streljanih?”. Istorija 20. veka: 88. Arhivirano iz originala 19. 01. 2023. g. Pristupljeno 19. 01. 2023.
- ^ „Sud Nacionalne časti u Beogradu osudio je dr Žarka Stupara, bivšeg docenta univerziteta, na 4 godine teškog prisilnog rada i 8 godina gubitka nacionalne časti”. Borba: 5. 25. 1. 1945.