Забавник (алманах) (1815-1821)
 Prve dve strane Zabavnika iz 1816. godine | |
| Tip | almanah |
|---|---|
| Urednik | Dimitrije Davidović |
| Osnivanje | 1815. |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 1821. |
| Grad | Beč, Budim |
Zabavnik (almanah) je izlazio od 1815. do 1821. godine (osim 1817) u Beču, osim 1818. u Budimu. Pun naziv prve sveske je glasio Zabavnik za godinu 1815. Dimitrijem Davidovićem, saurednikom Novina Serbskih, sočinjen u Vijeni.
Izdavač[uredi | uredi izvor]
Urednik i izdavač Zabavnika bio je Dimitrije Davidović, srpski lekar, političar, novinar i diplomata. Uređivao je i Novine Serbske.
Osnovne informacije[uredi | uredi izvor]
Zabavnik Dimitrija Davidovića je bio prvi almanah u srpskoj književnosti i kao takav je postao obrazac ove vrste publikacija koje će u narednih 30-tak godina predstavljati glavni oblik srpske književne periodike. Karakter publikacije je zabavno-poučni, sa tendencijom transformacije od zabavnog periodičnog zbornika u periodično književno glasilo. Sveske imaju po 150-250 strana.[1]
Sadržaj[uredi | uredi izvor]
Prva sveska, posle kalendara, nudi pet pripovedaka, a u ostalima su dodate i smesice. Svih pet svezaka Zabavnika sadrži ukupno 26 moralno-sentimentalnih pripovedaka i nekoliko alegorijskih priča, basni, legendi i anegdota. Najbrojnije pripovetke su prevedene, verovatno od strane Davidivića, a "srpske" su smeštene u srednji vek ili bližu prošlost srpskog naroda, slične barokno-sentimentalnim romanima Milovana Vidakovića, i najčešće su nazivane moralnim pripovetkama. Čine ih: pripovetke o nagrađenoj vrlini - Bolesna udovica, Ljubav i blagodet, Ljubav i dužnost; ljubavne - Bjanka, Viktorina Olmondka, Braća, Izbor; pripovetke na temu hrišćana u muslimanskom ropstvu - Robovi, Albreht Lori; istočnjačke - Ibrahim, Ademaj iliti nužno i izlišno, Lukavi rođaci; i "srpske" - ukupno osam, Šuplji hrast, Dva putnika, Ružica, Mladen i Milica i dr.
Pored pripovedaka, objavljene su i kraće prozne vrste: basne, parabole, snoviđenja, legende, od kojih je većina iz srednjovekovne književnosti, ali tu su i basne španskog autora Sale, istočnjačke alegorije i dr. Objavljene su i tri alegorične vizije: 'Ќaligenija, mati lepote, Priviđenje Salino i Antenorov san.
Prilozi istorijske sadržine su glavna vrsta poučnog dela almanaha, a tiču se srpske ili slovenske istorije. Najvažniji prilog je Davidovićeva kratka istorija Srba Djejanija za istoriju srpskog naroda, koja je obuhvatila celu poslednju knjigu almanaha za 1821. godinu.
Objavljene anegdote su uglavnom kratke, liče na šaljive narodne priče, a vezane su za istorijske ličnosti, zanimanja, narode, pokrajine i sl.
Poezija praktično ne postoji u Zabavniku; objavljene su samo tri pesme Lukijana Mušickog i tri Mihaila Vitkovića u knjizi za 1819. godinu.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Zabavnikъ : za godinu 1815”. digitalna.nb.rs. Pristupljeno 1. 6. 2022.
- ^ Deretić, Jovan (2016). Almanasi Bukovog doba. Zrenjanin: Sezam Book. str. 53-59.