Zgrada Izvršnog veća Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija
| Zgrada Izvršnog veća Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija | |
 | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija |  Priština, Srbija
|
| Koordinate | 42° 39′ 53″ S; 21° 09′ 52″ I / 42.6647582384° S; 21.1645117781° I |
| Status | završena |
| Sagrađena | 1948. god. |
Kompanije
| |
| Arhitekta | 1948. godine Bogdan Nestorović
1960. godine rekonstrukciju je izvršio Juraj Najdhart |
Zgrada Izvršnog veća Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija je do 1999. godine bila sedište Skupštine SAP Kosova i Izvršnog veća Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija. Nakon završetka rata na Kosovu i Metohiji, zgradu koristi skupština Kosova.*
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Zgrada Izvršnog veća Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija je jedna od prvih izgrađenih posle Drugog svetskog rata.[1] Izgradnja postojećeg objekta započeta je 1948. godine, na osnovu projekta beogradskog arhitekte i profesora na Arhitektonskom fakultetu, Bogdana Nestorovića, rađenom u okviru projektnog zavoda „Kosovo projekt“. Rekonstrukcija zgrada je izvršena od 1960. do 1962. godine prema projektu sarajevskog arhitekte i profesora Juraj Najdharta.[2] Počevši od 2008. godine zgrada je pretrpela brojne promene koje su izbrisale Najdhartove intervencije. Uprkos promenama, zgrada i dalje služi kao sedište parlamenta.[1]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Zgrada Izvršnog veća je svojim političkim karakterom i u skladu sa osnovnom funkcijom bila izuzetna prilika da svojom arhitekturom manifestuje i simboličko i ideološko opredeljenje novog društva. Samim tim što je bila pozicionirana u najfrekventnijem delu grada, sa Trgom oslobođenja i svim drugim bitnim javnim zgradama u blizini, zgrada Izvršnog veća je godinama, osim osnovne utilitarne funkcije, imala i ulogu simbola ne samo centra moći već i svojim oblikovnim principima isticala novo estesko opredeljenje društva koje je u neprekidnom odnosu sa arhitekturom.[3]
Iako je osnovna ideja projektanta Bogdana Nestorovića bila da se prilikom oblikovanja ostvari simfonizam folklorne arhitekture Kosova i Metohije sa osnovnim kompozicionim elementima – kula, čardak, krov od ćeremide, realizovana zgrada nije dostigla domet umetničkog kvaliteta koji svako arhitektonsko delo moralo da nosi u sebi.[2]
Namena ove zgrade bila je da uvede novi arhitektonski rečnik u Prištinu kao proširena verzija narodne arhitekture na Kosovu i Metohiji. Zbog toga što nije uspela da predstavi osnovne arhitektonske odlike te tradicije, dizajn arhitekte Bogdana Nestorovića je od 1960. do 1962. rekonstruisao arhitekta Juraj Najdhart, bliski saradnik Le Korbizijea. S obzirom da je Najdhart bio modernista, glavne promene koje je on uneo, izražavale su taj estetski jezik. Ugrađeni su veliki obojeni prozori okrenuti ka glavnoj ulici, a fasada je promenjena i obložena mermerom, što je istaklo visoke stubove i njihove nežne i elegantne linije. Glavni ulazi su preuređeni tako da prikažu fluidnost pokreta, ne samo u samoj zgradi parlamenta već i u okolnim zgradama.[1]
Najdhart, čitav objekat koji je prvobitno bio oblikovan primenom vernakularne arhitekture, pristupio primenjujući potpuno suprotne principe s jasnim geometrijskim oblicima i dominacijom horizontalnih masa u odnosu na vertikalnost kojom imponuje postojeća zgrada. Elementi Le Korbizjeove škole su primenjeni ne samo u oblikovanju zgrade, nego i u načinu postavljanja novih volumena. Tako se novi horizontalni trakt koji se produžava prema trgu postavlja na stubovima u prizemlju kako ne bi prekidao slobodno kretanje kroz otvoreni prostor trga. Na kraju ovog trakta je pozicioniran horizontalni volumen u cilju postizanja ravnoteže sa postojećim volumenima zgrade; međutim, ovaj deo zgrade nikada nije realizovan. Takođe, i u postojećim prizemnim delovim zgrade, na istoj površini sa ostalim spratovima koji daju izuzetnu prisutnost u odnosu na slobodan, otvoren prostor koji bi jedna zgrada trebalo da ima, arhitekta interveniše tako što perimetralni zid prizemlja povlači ka unutrašnjosti zgrade i tako stvara kolonadu pogodnu za cirkulaciju i bolji ulaz u zgrade. Postojeći četvorovodni krov pokriven ćeramidom se zamenjuje delimično ravnim, a delimično blagim padom ka sredini.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Izvršno veće Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija
- Skupština Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija
- Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija
Napomene[uredi | uredi izvor]
- * ^ Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Srbije i Rezoluciji 1244 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija. Prema Rezoluciji 1244, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Zgrada kosovskog parlamenta”. Oral History Kosovo. Arhivirano iz originala 2. 6. 2020. g.
- ^ a b Sadiki 2019, str. 52.
- ^ Sadiki 2019, str. 55.
- ^ Sadiki 2019, str. 53.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Sadiki, Arber (2019). Arhitektura javnih objekata Prištine u razdoblju od 1945. do 1990. godine: društveni i oblikovni faktori (PDF) (Teza). Univerzitet u Beogradu, Arhitektonski fakultet. Arhivirano (PDF) iz originala 6. 3. 2024. g.
