Iznenadna srčana smrt u sportu

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Iznenadna srčana smrt sportista
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostsportska medicina, kardiologija, urgentna medicina,

Iznenadna srčana smrt u sportu (akronim ISSS) (lat. Mors cardiaca subita) je prirodna, ali neočekivana smrt kod osoba koje se bave sportom uzrokovana srčanim oboljenjem, a u odsustvu drugih potencijalno smrtonosnih uzroka, koja se manifestuje gubitkom svesti i drugim simptomima, nastalim unutar jednog sata od početka akutnih promena u fukciji srčanosudovnog (kardiovaskularnog) sistema.[1]

Svima je poznati sa fizička aktivnost pruža mnoštvo zdravstvenih koristi, i de je fizička neaktivnost vodeći faktor rizika za kardiovaskularni morbiditet i mortalitet. Međutim da bi se postigli ovi benefiti zdravog i kvalitetnog načina života, potrebno je izložiti se relativno umerenom, a ne ekstremnom fizičkom opterećenju. Međutim, mnogi sportisti ili rekreativci prevazilaze ove okvire i upražnjavaju aktivnosti mnogo većeg fizičkog opterećenja. Međutim kako jedna grupa sportisti ili rekreativca može imati maskirano srčano oboljenje, kod njih se u određenim situacijama nakon intenzivna fizička aktivnost može javiti iznenadna smrt.

Malo je verovatno da će bilo koji skrining program biti efikasan u odgovarajućoj identifikaciji svih sportista koji su u riziku od iznenadne srčane smrti; stoga su povećani pristup automatizovanim spoljnim defibrilatorima, kao i obuka iz kardiopulmonalne reanimacije na nivou zajednice važna sredstva za smanjenje morbiditeta i preživljavanja nakon srčanog zastoja, odnosno smanjenje učestalosti iznenadne srčane smrti u sportu.[2][3]

Epidemiologija i etiologija[uredi | uredi izvor]

U literaturi postoje podaci da se po jedna iznenadna srčana smrt javlja na svakih 396.000 časova džoginga, 13.000 do 26.000 časova skijanja, 5.000 časova igranja ragbija, ili 1 do 2 slučaja smrti na 100.000 godišnje.

Kako definicija sportista varira; i može se odnositi na one koji učestvuje u organizovanom timskom ili individualnom sportu koji zahteva takmičenje protiv drugih kao centralnu komponentu, i zahteva visoka ulaganja na izvrsnost i postignuća i zahteva neki oblik sistematskog (i obično intenzivnog) treninga . neke procene incidencije uključuju samo smrt otokom napora ili ubrzo nakon napora (<1 sat) , dok druge uključuju bilo koju ISS kod sportista (tokom ili van napora), a takođe i epizode ​​oživljenog iznenadnog srčanog zastoja .[4] Zbog ovih nedoslednosti koje uzimaju u obzir širok opseg procenjene učestalosti ISS kod sportista u ranijim izveštajima ona se kreće, od 1 na 3.000 do 1 na 1 milion.[4]

Dosada je utvrđeno više od 20 različitih patoloških entiteta koji mogu biti uzrok iznenadne srčane smrti kod sportista. Međutim, samo nekoliko faktora je odgovorna za veliku većinu smrtnih ishoda. Nakon pregleda nekih od studija utvrđeno je:

  • U studiji McCaffrey i sar. iz 1991. da je hipertrofična kardiomiopatija bila uzrok ISSS u 24% slučajeva, dok su anomalije srčanih arterija uzrokovale smrt u 18% slučajeva. Bolest koronarnih arterija uzrokovala je 14%, a miokarditis 12% od ukupnog broja ISS.
  • U studiji Marona i sar. iz 1982. da je hipertrofična kardiomiopatija uzrokovala 46% od ukupnog broja iznenadnih srčanih smrti, dok su anomalije srčanih arterija bile uzrok ISS u 19% slučajeva.
  • U Nemačkoj se tokom fizičke aktivnosti javi 122 slučaja, ISSS (85%). Samo 22 slučaja (15%) su se dogodila do 1. sata nakon prestanka aktivnosti.[5]
  • Kod žena u sportu, ISSS se javlja devet puta ređe u odnosu na muškarce, a kao razlozi navode se manji broj aktivnih žena sportista u odnosu na muškarce, bolja adaptacija kardiovaskularnog sistema, manje stresogeni zahtevi u takmičenju, kao i ređe dijagnostikovanje hipertrofične kardiomiopatije kod žena u opštoj populaciji.[1]
  • U jednoj Švajcarskoj studiji tokom praćenja od 12 godina (od 1999. do 2010) zabeleženo je 349 slučajeva ISS (prosečna starost umrlih bila je 30 ± 7 godina, 76,5% muškaraca); 297 slučajeva je kategorisano kao nesportisti, 31 kao sportisti rekreativci a 21 kao sportisti takmičari. Incidencije ISSS na 100.000 osoba-godina [srednja vrednost (95% CI)] bile su najniže kod sportista rekreativca [0,43 (0,35-0,56)], zatim sportista takmičara [1,19 (0,89-1,60)] i nesportista [2,46 (2,27-2,66) ]. U sve tri kategorije, koronarna arterijska bolest sa ili bez akutnog infarkta miokarda bila je najčešći uzrok ISS. Tri profesionalna sportista k,oji su svrtsani u kategorijiu sportista takmičara, imala su ISS zbog akutnog infarkta miokarda.[2]

Iznenadna srčana smrt kod mladih sportista ima niz uzroka, kao što su urođene ili genetski posredovani kardiovaskularne bolesti, anomalija koronarnih arterija, druge kardiomiopatija ili primarnih aritmogenih poremećaja, ali najčešći uzrok je neotkrivena hipertrofična kardiomiopatija.

Sportisti sa tankim grudnim košem imaju rizik od komocije srca - lat. commotio cordis (kada se iznenada događa ventrikularna tahikardija ili fibrilacija nakon udara u predkordijum), čak i bez poremećaja kardiovaskularnog sistema. Udarac može uključiti projektil srednje snage (npr bejzbol loptu, hokejaški pak, hokejašku loptu na travi) ili sudar sa drugim igračem tokom ranjive faze repolarizacije miokarda. Neki mladi sportisti umiru od rupture aneurizme aorte (Marfanov sindrom).

Kod starijih sportista, iznenadna smrt najčešće je posledica koronarne bolesti. Ponekad uzroci mogu biti i hipertrofična kardiomiopatija, prolaps mitralnog zalistka ili stečena bolest zalistaka.

U drugim stanjima, u kojima ventrikularna tahikardija ili fibrilacija dovode do smrti (astma, toplotni udar, namerno uzimanje lekova za povećanje sportskog dosega), oni su pre terminalni nego primarni događaj.

Kako se na globalmnom nivou pojedinci podstiču na učestvovanje u organizovanim sportskim aktivnostima, može se očekivati da će se učestalost iznenadna srčana smrt u sportu još više povećati, kako se sve stariji i verovatno fizički nespremni, sa skrivenim srčanim manama bave sportom.

Klinička slika[uredi | uredi izvor]

Simptomi i znaci povezani su sa kardiovaskularnim kolapsom i dijagnoza je očigledna.

Tarapija[uredi | uredi izvor]

Automatizovani spoljni defibrilator smešten u vidljivom narandžastom nosaču u sportskim objektima i vežbalištima može spsiti život sportisti u slučaju zastoja rada srca

Hitna pomoć sa procedurama kardiovaskularne reanimacije je uspešna kod < 20% pacijenata, procenat se može povećati široko rasprostranjenom dostupnošću automatizovanih spoljnih defibrilatora u zajednici.

Kod preživelih pacijenata lečenje je usmereno na osnovnu bolest.

Prevencija[uredi | uredi izvor]

Najveći rizik za neželjene događaje tokom bavljaenja sportom imaju pojedinci sa sedenternimn i fizički neaktivnim načinom života. Kod takvih osoba vežbanjem, kroz postepeno progresivni program trebalo bi povećavati kondiciju i tako manje rizik od kardiovaskularnih „događaja“ bez preteranog rizika.

Pacijente sa poznatom srčanom bolešću, takođe treba savetovati da u svoje programe vežbanja uključe najmanje 5 minuta zagrevanja i hlađenja, kako bi smanjili verovatnoću izazivanja srčane ishemije naglim, intenzivnim fizičkim naporom i izbegli smanjenje cirkulišuće zapremine krvi, koja se može javiti naglim prestankom fizičke aktivnosti.

Fizički neaktivni pojedinci i pacijenti s poznatim kardiovaskularnim bolestima trebalo bi da izbegavaju naporne, neuobičajene vežbe u prekomerno hladnim ili vrućim vremenskim uslovima.

Povećana nadmorska visina smanjuje dostupnost kiseonika i povećava kardiorespiratorne i hemodinamske odgovore za dati submaksimalni intenzitet rada, povećavajući tako potrebe srca. Pojedinci koji vežbaju na visinama >1.500 m trebalo bi da ograniče intenzitet vežbanja do aklimatizacije.

Aktivni pojedinci trebalo bi da modifikuju i neprestano usklađuju svoje programe vežbanja:[6]

  • kao odgovor na razlike u svojim kapacitetima za vežbanje,
  • nivou uobičajene aktivnosti,
  • okruženju.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Ilić, V., Mazić, S. (2008). Kardiovaskularni poremećaji kao uzrok iznenadne srčane smrti kod sportista.Fizička kultura, 62, 2008, 3-15.
  2. ^ a b Asatryan, Babken; Vital, Cristina; Kellerhals, Christoph; Medeiros-Domingo, Argelia; Gräni, Christoph; Trachsel, Lukas D.; Schmied, Christian M.; Saguner, Ardan M.; Eser, Prisca (2017). „Sports-related sudden cardiac deaths in the young population of Switzerland”. PloS One. 12 (3): e0174434. ISSN 1932-6203. PMC 5370100 Slobodan pristup. PMID 28350812. doi:10.1371/journal.pone.0174434. 
  3. ^ Agut-Busquet, Albert; Galtés, Ignasi (2018-10-01). „Sudden cardiac death and sport. Review and key trends”. Spanish Journal of Legal Medicine (na jeziku: engleski). 44 (4): 158—168. ISSN 2445-4249. doi:10.1016/j.remle.2017.12.003. 
  4. ^ a b Harmon KG, Drezner JA, Wilson MG, Sharma S Incidence of sudden cardiac death in athletes: a state-of-the-art review. Br J Sports Med. 2014 Aug; 48(15):1185-92.
  5. ^ Bohm, P., Scharhag, J., & Meyer, T. (2016). Data from a nationwide registry on sports-related sudden cardiac deaths in Germany. European journal of preventive cardiology, 23(6), 649-656.
  6. ^ Thompson, P. D., Franklin, B. A., Balady, G. J., Blair, S. N., Corrado, D., ... & Link, M. S. (2007). Exercise and acute cardiovascular events: placing the risks into perspective: a scientific statement from the American Heart Association Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism and the Council on Clinical Cardiology. Circulation, 115(17), 2358-2368.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Ewy GA. ''Do modifications of the American Heart Association guidelines improve survival of patients with out-of-hospital cardiac arrest?'' Circulation 2009; 119:2542-4.

* Sayre MR, Koster RW, Botha M, et al. ''Part 5: Adult basic life support: 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Resus- citation and Emergency Cardiovascular Care Science With Treatment Recommendations.'' Circulation 2010; 122:S298-S324.

* Julian DG, Camm AJ, Frangin G, et al. ''Randomised trial of effect of amiodarone on mortality in patients with left ventricular disfunction after recent myocardial infarction: EMIAT. European Myocardial Infarct Amiodarone Trial Investigators.'' Lancet 1997;349:667-76.

* Cairns JA, Connolly SJ, Roberts R, Gent M. ''Randomised trial on outcome after myocardial infarction in patients with frequent or repetitive ventricular premature depolarisations: CAMIAT. Canadian Amiodarone Myocardial Infarction Arrhythmia Trial Inestigators.'' Lancet 1997;349:675-86.

*Boutitie F, Boissel JP, Connolly JP, et al. ''Amiodarone interaction with beta-blockers: analysis of the merged EMIAT (European Myocardial Infarct Amiodarone Trial) and CAMIAT(Canadian Amiodarone Myocardial Infarction Arrhythmia Trial) databases.'' Circulation 1999;99:2268-76.

* Moss AJ, Zareba W, Hall WJ, et al. ''Prophylactic implantation of a defibrilator in patients with myocardial infarction and reduced ejection fraction.'' N Engl J Med 2002;346:877-85.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Klasifikacija
Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Изненадна_срчана_смрт_у_спорту&oldid=27442118”