Kastiljanski dijalekat španskog jezika
.jpg)
Kastiljanski španski, obično se odnosi na razlike poluostrvskog španskog koji se govori u severnoj i centralnoj Španiji ili kao standardni jezik za radio i TV voditelje. U španskom, termin kastiljanski obično se odnosi na španski jezik ili na srednjovekovni stari španski jezik, prethodnika savremene varijante[1][2].
Španski ili kastiljanski je iberijski romanski jezik i četvrti je po broju govornika u svetu. Jedan je od dijalekata koji se široko govori u Španiji a i u Latinskoj Americi. Postoji nekoliko različitih dijalekata Španije ali je kastiljanski najviše istaknut. Za Špance je kastiljanski sinonim za španski jezik.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kastiljanski je maternji jezik Kastiljanaca. Nastao je oko VIII i IX veka u severnoj Španiji. Tokom rekonkiste u srednjem veku se proširio na jug i zamenio je jezike koji su govoreni. Tokom ovog procesa kastiljanski je primio mnoge crte tih jezika koji su se govorili na jugu kao na primer mozarapski i arapski.
To je jezik koji su konkistadori preneli na Novi Zavet. Nakon ove precedure stvoren je hispanofonski svet. Kastiljanski je postao zvanični jezik cele Španije. Postojali su pokušaji potiskivanja regionalnih jezika od strane kastiljanskog kao zvaničnog jezika. Sve se to dešavalo tokom Frankove diktature (od 1939. do 1975)[3][4].
Rečnik[uredi | uredi izvor]
Značenje nekih reči može se u velikoj meri razlikovati između oba dijalekata jezika: carro se odnosi na automobil u nekim latinoameričkim dijalektima ali na španskom su to kolica. Ponekad se pojavljuju i rodne razlike: el PC (personalni računar) u kastiljanskom španskom, la PC u latinoameričkom španskom, zbog šire upotrebe galicizma ordenador (od l'ordinateur u francuskom ) za kompjutere u kastiljanskom, koji je muškog roda, umesto latinoameričke reči computadora, koje je ženskog roda, od engleske reči computer.
Isto tako, govornici drugog dijalekta imaju tendenciju da koriste reči i učtive izraze koji, čak i ako je priznata od strane РАЕ, nisu u širokoj upotrebi danas (neki od njih su čak smatrana za anahronizam) od govornika na kastiljanskom španskom. Na primer, enojarse i enfadarse su glagoli sa istim značenjem (postati ljut), enojarse se koristi više u Americi nego u Španiji, a enfadarse više u Španiji nego u Americi[5].
| Kastiljanski | Latinoamerički
španski |
Prevod na srpski |
|---|---|---|
| vale | bien | dobro |
| zumo | jugo | sok |
| ordenador | computador/a | računar |
| cabezal | cabeza | glava |
Unutar Španije, postoje mnoge regionalne varijante španskog, koji se mogu podeliti u četiri glavne grupe dijalekatskih oblasti[6]:
- Severni španski (severna obala, u dolini reka Ebro i Duero, u dolini gornjeg Taha i gornjeg Hukara ). Dijalekti u ovoj oblasti se ponekad nazivaju kastiljanski španski, ali u stvari, to isključuje prilično veliki deo istorije u regiji Kastilje i obuhvata oblasti koje nisu u njoj;
- Prelazni prostor između severa i juga (Ekstremadura, Mursija, Madrid, La Manča). Dijalekti u ovoj oblasti imaju osobine koje su često povezane sa andaluzijijskim. Ekstremadura i Mursija spadaju u južne varijacije sa andaluzijskim više nego da se smatra kao deo prelazne oblasti, od kada se južne osobine prožima više;
- Andaluzijski španski (priča se u Andaluziji, Seuti, Melilji i u Gibraltaru);
- Kanarski španski (varijanta standardnog španskog koji se govori na Kanarskim ostrvima).
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Neki od autora koji se bave jezikom i lingvistikom smatraju da bi svi Španci trebalo da koriste ime španski jezik, dok bi se kastiljanski odnosio samo na dijalekat koji se govori u Kastilji. Ti autori koriste kao primer za svoj argument, da se u Nemačkoj govori nemački, u Francuskoj francuski, itd.
Drugi, suprotno tome tvrde, da iako je kastiljanski bio pod uticajem, tokom svog razvoja, ostalih jezika koji su se govorili (i danas se govore) na pirinejskom poluostrvu (baskijskog na primer), da je mnogo korektnija denominacija kastiljanski, pošto je jezik nastao u Kastilji te se posle proširio na ostale delove teritorije današnje Španije. Tome je umnogome pomogla nadmoćnost Kraljevine Kastilje nad ostalim tadašnjim kraljevinama, koje su se razvijale u Španiji. Ovi autori koriste kao primer Ujedinjeno Kraljevstvo i druge zemlje u kojima je engleski jezik službeni jezik, a ne veže se za ime nacije.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Why Is Spanish Sometimes Called Castilian?”. Pristupljeno 26. 6. 2017.
- ^ „Castilian in Spanish”. Arhivirano iz originala 02. 07. 2017. g. Pristupljeno 26. 6. 2017.
- ^ Penny, Ralph John (2002). A History of the Spanish Language. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-01184-6. Pristupljeno 26. 6. 2017.[mrtva veza]
- ^ Ostler, Nicholas (2005). Empires of the Word: A Language History of the World,. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-621086-5. Pristupljeno 26. 6. 2017.
- ^ „What are some differences between the Spanish dialects?”. Pristupljeno 26. 6. 2017.
- ^ „A language of Spain”. Pristupljeno 26. 6. 2017.
