Кинеска птерокарија
| Kineska pterokarija | |
|---|---|
| |
| Kineska pterokarija u Arboretumu Šumarskog fakulteta u Sofiji. | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | Pterocarya
|
| Binomno ime | |
| Pterocarya stenoptera C. DC
| |
| |
| Areal | |
Kineska pterokarija ili uskokrila pterokarija (Pterocarya stenoptera C. DC) pripada familiji oraha (Juglandaceae). Ime roda potiče od grčkih reči, πτερον - krilo i κάρυον – orah zbog izgleda ploda krilate orašice. Ime vrste od grčkog στένωσις – suženje i πτερον zbog krila ploda koje je uže u odnosu na druge vrste pterokarija. Sinonimi su: Pterocarya chinensis Lavallee, Pterocarya esquirolii H. Léveillé, Pterocarya japonica Lavallee i Pterocarya laevigata Lavallée.
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Kineska pterokarija je listopadno drvo drugog reda, visine 20-25 m, sa granama koje horizontalno rastu stvarajući krunu čija širina je približna visini, vazolikog izgleda i dosta otvorena. Prsni prečnik odraslih stabala može da dostigne preko 2 m. Korenov sistem jak sa površinskim žilama; kora grubo ispucala.
Listovi ove jednodome vrste su naizmenično raspoređeni, neparno, ređe parno perasti, slični listovima roda Carya, 15-30 cm dugi; liske ovalne, fino nazubljene, rahis obostrano okriljen. Pupoljci i mlade stabljike često pokrivene bledo braonžutim dlačicama koje su vidljive posebno u prvoj godini. Grančice su sa lestvičasto deljenom srži.
Cvasti slične cvastima oraha, muški cvetovi u pazušastim resama pri bazi izdanka. Ženski cvetovi u dugim labavim resama, sa 40 i više cvetova. Pojedinačni cvetovi zelene boje, neupadljivi; cvetni omotač iz 1–4 listića. Cveta tokom aprila-maja, u vreme listanja.
Plodovi su u skupinama od 12 do 20 krilatih orašica, dužine 15-30 cm koje tokom sazrevanja u jesen poprimaju smeđu boju. Pojedine dvokrile orašice, okruglaste, bez sjaja, sa odrvenjenim omotačem, 15-20mm dužine i do 15mm širine. Krajevi krila udaljeni međusobno 20-25mm. Plodovi sazrevaju krajem leta kada se i sakupljaju, a opadaju krajem leta – početkom jeseni.
Seme klija nadzemno. Embrion sa dobro razvijenim kotiledonima i pokrivenim korenkom.
Klijavci sa četvororežnjevitim duboko urezanim kotiledonima na dužoj dršci, oko 20 mm dugački i široki. Primarni list prost, duguljast, po obodu nazubljen. Sa daljim razvojem listovi postaju perasti.[1][2]
Areal[uredi | uredi izvor]
Raste u istočnoj Aziji (Kina, Koreja i Japan). Gradi šumske zajednice na planinskim padinama i obalama reka od nivoa mora do 1500 m n.v.
Bioekološke karakteristike[uredi | uredi izvor]
Brzorastuća i heliofilna je vrsta, traži vlažna, dobro drenirana, mada podnosi i glinovita, ilovasta, peskovita i kisela zemljišta. Podnosi niske temperature, do –12 °C. Nije poznato da je napadaju neke značajnije biljne štetočine ili bolesti.[1] [2]
Primena[uredi | uredi izvor]
Kao drvo srednje visine sa grubom korom i atrakivnim listovima, pogodna je za gradove u užim ulicama za drvorede i za različite kategorije zelenih prostora, mada površinski koren može da izdiže trotoar ili staze pa treba da se sadi na više od 3 m od njih. U Srbiju kineska pterokarija nije introdukovana, ali je ima u Bugarskoj, na primer. Drvo je vrlo dobrog kvaliteta, slično je orahu ali ne tako jako.[1][2]
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Razmnožava se generativno. Seme nema dubok oblik embrionalne dormantnosti, ali je rekalcitrantno i mikrobiotsko. Posle jednomesečne |stratifikacije u perlitu isklija 56,5% semena, a 51% posle jednomesečne gole stratifikacije. Rezultati ukazuju na neinvazivan karakter ove vrste. Moguće je i razmnožavanje reznicama.[3]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Grbić M., Skočajić D., Obratov-Petković D., Bjedov I., Đukić M., Đunisijević-Bojović D. (2010): Presowing treatments to breaking seed dormancy of Pterocarya stenoptera C. DC as an indicator of potential invasiveness. Bulletin of the Faculty of Forestry 103: 29-40 http://glasnik.sfb.bg.ac.rs/prikazi_clanak.php?id=1217
- ^ a b v Gilman E. F., & Dennis G. W. (1994): Pterocarya stenoptera, Chinese Wingnut. act Sheet ST-533, a series of the Environmental Horticulture Department, Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida.
- ^ Grbić M. (2004): Proizvodnja sadnog materijala - Vegetativno razmnožavanje ukrasnog drveća i žbunja, I. K. P. Ne&Bo i I. P. Tragovi, Beograd
