Korisnik:Domatrios/Singidunum
Singidunum je stari naziv grada Beograda do 878. god. nove ere.
Kad bi se mit o Feniksu, o njegovom večitom rađanju iz sopstvenog pepela, mogao da prenese na život jednog grada koji se neprekidno rađa iz pepela svojih ruševina, svaki put sve veći i životvorniji i gradi na mukama, trpljenju i bolovima svojih građana, onda bi to pravo trebalo da pripadne Beogradu.
To je, kako kaže Konstantin Filosof u "Žitiju Stefana Lazarevića" grad "koji beše od velikih drevnih gradova i na krasnim mestima, kao što mnogo puta rekosmo, kao malo gde u vaseljeni... Da li ko gdegod reče za takav grad? I ko je kadar da pisanjem kaže kakva su mu položenja i izgledi i lepote? ... Ovaj vaistinu od carskih gradova najlepši je izgled imao".
Malo je naselja i gradova u svetu uopšte i čiji se život i vek mere ne samo stolećima, nego hiljadama, pa i desetinama hiljada godina. Beograd je, bez obzira na to kad je dobio ime, jedan od njih, ako ne i jedno od prvih naselja u kojima se život može pratiti od vremena pračoveka do savremenog doba. Još pre četrdeset godina francuski arheolog i jedan od najboljih poznavalaca kultura starijeg kamenog doba — paleolitika — Anri Brej, pisao je, više sluteći nego tačno znajući, da se na teritoriji današnjeg Beograda nalaze tragovi jedne od paleolitskih kultura. Iako Brej nije pobliže označio mesto njenog nalaza, naša rekognosciranja izvesnih mesta na ovome području ukazuju na mogućnost da Brejovo tvrđenje ima svoju materijalnu osnovu i naučno opravdanje.
Arheološka istraživanja su sasvim pouzdano pokazala da se i na užem području ovoga grada, na Kalemegdanu na primer, i na njegovoj periferiji — na Banjici, u Žarkovu, na Karaburmi, u Vinči i dalje, život nastavlja još većom snagom i obimom i u mlađem kamenom, bronzanom i gvozdenom dobu. Izgleda kao da su Sava i Dunav, ta "rajska reka koja se proliva na istok", večito napajale svežinom i duhom slobode život ovoga grada koji je svoje temelje udario na vetrometnoj kapiji jednog kontinenta, na mostu i raskršću svetova za koje se tada znalo: stare "svete Azije", kako ju je nekada nazvao Eshil, faraonske Afrike i još neprobuđene "varvarske" Evrope.
Za nastanak, postojanje i život naselja na mestu na kome je nikao i Beograd presudan značaj imale su ove dve reke, naročito Dunav. Od evropskih reka Dunav — Istros —prvi je ušao u grčku mitologiju. Legenda o Argonautima i njihovim lutanjima u potrazi za zlatnim runom vodi lađu "Argo", njenoga kapetana Jasona i Medeju nesrećnu kćerku kolhidskog kralja Eja Istrosom od Crnog do Jadranskog mora.
Grčki pesnik iz III veka pne, Apolonije sa Rodosa, opisuje u svom velikom spevu "O Argonautima" i jedno naselje koje su ovi mitski, a možda i stvarni moreplovci videli na ušću jedne velike reke koja se ulivala u Istros. Oslanjajući se na još stariji izvor, na geografa Timageta iz IV veka pne, koji je bio obavešten da se Istros na jednom mestu deli na dva kraka, tako da mu jedan teče na istok u Crno more a drugi, ustvari Sava na zapad u Jadransko more, Apolonije sa Rodosa kaže kako se Istros razdvaja na dva kraka kod stene koja se nazivala Kaulijak. U blizini te stene s jedne strane bila je planina Angurion, sa druge nepregledna ravnica, Laurion. Da li je Angurion Avala, Laurion Panonska ravnica a Kaulikos kalemegdanska stena, teško je dati konačno mišljenje. Ono što je kao antički podatak od posebnog interesa jeste ime naroda koji tu živi. To su Sindi, kako ih naziva Apolonije, čije je ime veoma srodno sa imenom Singidunum, najstarijim poznatim nam nazivom naselja na području današnjeg Beograda. Ali i pored toga podatka koji ima više literarnu nego, egzaktnu istorijsku vrednost, jer je i ceo Apolonijev spev pre svega književno delo, mi još uvek ne znamo ništa bliže o tim Sindima. Moglo bi se pretpostaviti da su ovi Sindi istovetni sa Skitskim plemenom Sinda, koji su živeli nedaleko od Kolhide, između Azovskog mora i Kavkaza. Isto tako ne bi se mogla usvojiti pretpostavka da je prepisivač Apolonijevog teksta napravio grešku, pa je umesto "Singi" napisao "Sindi" o kojima je više znao nego o Singima. Nemamo takođe, sem golih hipoteza, nikakvih podataka da je u oblasti Singidunuma postojala neka etnička grupa koja je nosila ime Singi.
Herodot i neki drugi antički izvori pominje, istina, Sigine, za koje kaže da žive preko Istrosa, t.j. na levoj obali Dunava, i dopiru sve do Jadranskog mora. Govoreći o njihovom poreklu Herodot kaže: "da su doseljenici iz Medije (u Aziji), ali kako su se odande doselili nisam u stanju da objasnim". Istina, postoji na Balkanu, na njegovom jugu, na Halkidičkom poluostrvu, jedno pleme koje u svome imenu nosi koren istovetan sa prvim delom imena Singidunum. To su Singi, za koje ni u kom slučaju ne bismo mogli pretpostaviti da su osnivači Singidunuma. I tako, prema svemu onome što znamo iz antičke literature i istoriografije jasno proizilazi da nam istorijsko i jezičko objašnjavanje imena Singidunum nije osvetlilo etničko i istorijsko obeležje njegovih osnivača. Zbog nastavka — dunum, što na keltskom znači utvrđenje, dugo se smatralo da su Kelti osnivači najstarijeg naselja na mestu današnjeg Beograda. Čak je pronađeno i utvrđeno i Keltsko pleme za koje se smatra da je osnovalo svoju tvrđavu na ušću Save u Dunav. Trebalo bi da su Skordisci, koji su po povratku sa svog osvajačkog i pljačkaškog pohoda na Grčku, koji se završio potpunim porazom keltske vojske kod Delfa, 279. godine stare ere, došli na ušće Save u Dunav, tu se naselili i nazvali Skordiscima. To je podatak koji je uneo u svoju istoriju Justin, rimski istoričar sa kraja II veka ne. Moderni istoričari su se poveli za ovim podatkom i na njemu su izgradili čitavu legendu o Keltima Skordiscima kao osnivačima Singidunuma. Međutim, istina je znatno drukčija, i kao svaka istina jasna, stvarna i egzaktna.
Zabluda o Skordiscima kao osnivačima najstarijeg naselja na području Singidunuma rasvetljena je ne samo pravilnim tumačenjem istorijskih izvora nego i novim, materijalnim dokumentima koje su o sebi ostavili oni koji su tu živeli. Arheološka iskopavanja vršena na Kalemegdanskoj terasi, na onom mestu gde se očekivalo otkriće keltskog Singidunuma nisu potvrdila takva očekivanja. Tek na Karaburmi na području novog naselja, terenski arheološki rad pružio je u novije vreme rezultate koji su se jedino i mogli očekivati. Otkriveni su pouzdani tragovi Ilira kao najstarijih, etnički određenih stanovnika na teritoriji današnjeg Beograda i nekadašnjeg protoistorijskog i antičkog Singidunuma. Tu je takođe nađena i jedna keltska nekropola, tako da bi se upravo u ovome kraju mogli tražiti tragovi praistorijskog i protoistorijskog, ilirskog i keltskog Singidunuma. Iliri su i ovde, kao i u ostalim krajevima naše zemlje, prvi Indoevropljani i kao takvi oni se pojavljuju na Balkanu i Podunavlju već na početku drugog milenijuma pre naše ere. Njima pripada kod nas kultura bronzanog i gvozdenog doba. U svojim rodovskim i plemenskim zajednicama Iliri organizuju život na širokoj ekonomskoj i kulturnoj osnovi. Iliri se nisu uzdržavali da veoma rano uspostave trgovački dodir sa Grčkom i Apeninskim poluostrvom, da prime od njih ono što je odgovaralo njihovim potrebama, materijalnim i intelektualnim, a da iz svoje zemlje u tuđinu iznesu ono što je strani svet tražio.
Sa takvim svojim osobinama i vrlinama Iliri su znali vrednost mesta na ušću Save u Dunav. Zato su oni i bili, posle nejasnog nam prestanka neolitske civilizacije u ovim krajevima, prvi stanovnici jednog velikog naselja koje je, kao što nam to saopštava grčki geograf Ptolemej, iz II veka pne, dobilo ime Singidunum. Iako nam mit o Argonautima pominje neke nazive koji bi se mogli možda odnositi i na ovaj kraj, iako je u vezi sa Keltima ispredena još u antičko doba čitava jedna legenda, mi moramo priznati da još uvek ne znamo da li je Singidunum i ime koje je to naselje dobilo tek u doba Kelta, Tauriska i Skordiska, ili su ga oni preuzeli od ranijih ilirskih stanovnika i osnivača toga grada.