Kristijan Mez

Kristijan Mez
Datum rođenja	(1931-12-12)12. decembar 1931.
Mesto rođenja	Bezje, Francuska
Datum smrti	7. septembar 1993.(1993-09-07) (61 god.)
Mesto smrti	Pariz, Francuska

Kristijan Mez (franc. Christian Metz; Bezje, 12. decembar 1931 – Pariz, 7. septembar 1993) bio je francuski teoretičar filma i jedan od pionira semiološkog pristupa medijumu. Bio je profesor škole: École Pratique des Hautes Études u Parizu. Bio je najznačajniji filmski semiotičar, a uticao je i na književnu teoriju Žerara Ženeta. Tvrdio je da filmski jezik nema temeljni kod, a filmske kodove je delio na kinematografske (specifične za film) i ekstrakinematografske, pri čemu svako filmsko delo ima zasebnu kombinaciju kodova. Polovinom 1970-ih prihvatio je ideje psihoanalize.

Teorija filma

Bliže rečeno, u naučnom radu Kristijana Meza, jasno se mogu uočiti tri faze razmatranja:

Prva faza

U početnoj fazi (1962-1970), pod utjecajem Andrea Bazena i Rolana Barta, filmsku sliku je smatrao analogonom stvarnošću. Razlikovao je denotaciju i konotaciju filma, poricao postojanje dvostruke artikulacije u mediju i pronalazio kodifikaciju samo na nivou velikih sintagmatskih jedinica kao što su: scena, sekvenca, naizmenična sintagma, sintagma učestalosti, opisna sintagma i samostalni kadar.

Tvrdio je da je film dvostruko motivisan i zato je dvostruko izražajan, te da u njemu važi načelo kontinuiteta, tj. da ne postoji diskreciono pravo jezika.

• Ogledi o značenju filma (Essais sur la signification au cinéma, 1968–1972, u 2 toma).

Druga faza

Druga faza (1971—1974) odlikuje se naglašavanjem funkcija kodova u filmu, pri čemu se film uzima kao višekodovski medij koji je istovremeno regulisan:

• ekstrakinematografskim (onim kodovima koji se ne sreću samo u filmu) i
• kinematografskim kodovima (onim specifičnim za film) koji se dele na:
  • opšte (koji se primjenjuju na sve filmove) i
  • pojedinačne (koji pripadaju pojedinim epohama razvoja ili žanrovima);

Opšti i pojedinačni su, zapravo, potkodovi.

Pojedinačni filmski tekst zasniva se na kodovima, ali nije identičan s njima, poruka se zasniva na originalnom sistemu – kombinaciji kodovskih činjenica u konkretnom filmu, koja je za svako delo drugačija i uvek originalna.

Ova druga faza kod Meza je posledica uticaja Emilija Garonija (Emilio Garroni) koji je, pored Umberta Eka, zapravo, odredio drugu fazu Mezovog razvoja. U načelu, kod se nalazi na strani paradigme, a sistem na strani sintagme, što znači da je u pitanju dvostruki odnos kod – poruka /sistem – tekst.

Osim toga, u kinematografskom mediju ne postoji zajednička minimalna jedinica, bilo značenjska ili neznačenjska: ona se pojavljuje kao drugačija u svakom kodu (fotogram u tehnološkim kodovima; kadar u potkodu montaže; velike sintagmatske celine u narativnim kodovima; simbolični predmet u psihoanalitičkom kodu itd.).

Specifičnost svakog jezika određuje se materijom izraza, a film i televizija su slike mnogostruke, pokretne, mehaničke, kombinovane s pismom i tri vida zvuka.

I sa ovog stajališta kodovi se još jednom dele na one: s jedinstvenom, i sa univerzalnom manifestacijom. (Jezik i kinematografski medijum — Langage et cinéma, 1971).

Treća faza

Treća faza počinje 1975.godine, objavljivanjem ogleda:

• Psihoanaliza i film (Psychanalyse et cinéma)
• Imaginarno označavajuće (Le signifiant imaginaire)

Tiče se proučavanja filma kao institucije označavajućega u svetlu jedne druge semiologije psihoanalitičkog tipa, gde se smisao shvata kao operacijska kategorija, a oblici označavajućega se nalaze u podsvesnom i arhetipskom, imaginarnom i simboličnom – čitave civilizacije (Imaginarno označavajuće / Le signifiant imaginaire, 1977).

Za teoriju filma važni su još njegovi:

• Semiotički ogledi (Essais sémiotiques, 1977) i
• Nelični iskaz ili poziciona tačka u filmu (L’Énonciation impersonnelle ou le site du film, 1987).

Spoljašnje veze

• Conversations with Christian Metz, selected interviews on film theory (1970-1991)
• Literary Theory and Criticism, Christian Metz and Film Theory By Nasrullah Mambrol on March 20, 2018