Ledići
Ledići | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija BiH |
| Kanton | Kanton Sarajevo |
| Opština | Trnovo (Sarajevo) |
| Stanovništvo | |
| — 2013. | 5 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 40′ 31″ S; 18° 20′ 07″ I / 43.6753° S; 18.3353° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 947 m |
  Ledići Ledići na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 71223 |
Ledići su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini, u opštini Trnovo (Sarajevo), koje administrativno pripada Federaciji Bosne i Hercegovine. Prema popisu stanovništva iz 1991. u naselju je živjelo 36 stanovnika, a sada ih ima svega nekoliko.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Ledići su smješteni u sjevernom podnožju planine Treskavice i Bjelašnice. Od Trnova su udaljeni oko 8 kilometara vazdušne linije u pravcu zapada,[1] i 30-ak kilometara južno od Sarajeva.[2]
Do sela vodi uski makadamski put.[2]
Većina kuća je tokom rata izgorjela ili je oštećena gelerima, a samo neke od njih su u međuvremenu obnovljene. Kako se putevi ne čiste od snijega, zimi je naselje gotovo potpuno odsječeno od ostatka svijeta.[2]
Na ulazu u Lediće se nalazi hidrološki spomenik, vrelo Ledićkog potoka (Zbišće). Kroz selo protiče Ledićki potok, sa slapovima[3] i vodenicama.[4] Na Ledićkom potoku u podnožju Hojte je 1950. godine izgrađena jedna od prvih mini-hidroelektrana u BiH, zahvaljujući kojoj su Ledići dobili struju prije mnogo većih sela na području Opštine Trnovo. Ova mini-hidroelektrana se nalazila u funkciji do kraja šezdesetih godina 20. vijeka. Ledićki potok se uliva u Bijelu rijeku, lijevu pritoku Željeznice (desna pritoka rijeke Bosne).
Srednja godišnja temperatura za period 1961-1990 je iznosila 6,6 ºC. Godišnja suma padavina iznosi 1440 mm.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Masakr u Ledićima se desio 3. i 4. juna 1992. godine kada su pripadnici Armije Republike BiH ubili 24 srpska civila.[5]
Ledići nakon rata nisu obnovljeni, a nije bilo ni organizovanog povratka njegovih nekadašnjih stanovnika. Prema mišljenju malobrojnih povratnika, lokalne vlasti nisu htjele podsticati povratak Srba u ovaj dio BiH.[2]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Nacionalnost[6] | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 36 | 49 | 136 | 273 |
| Muslimani | 2 | |||
| Hrvati | 2 | |||
| ostali i nepoznato | ||||
| Ukupno | 36 | 51 | 136 | 275 |
| Demografija[6] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 275 | |
| 1971. | 136 | |
| 1981. | 51 | |
| 1991. | 36 | |
Prezimena[uredi | uredi izvor]
Srpske porodice koje su živjele u Ledićima su: Tešanović, Vasić, Kenjić, Miovčić i Sekulić.[5]
Nekropole[uredi | uredi izvor]
U neposrednom okruženju naselja evidentirana su dva lokaliteta sa stećcima: Kapova selišta (Borija) i Zlatarić iz perioda kasnog srednjeg vijeka. Oba lokaliteta su 2011. godine proglašena nacionalnim spomenicima..[1]
Lokalitet Kapova selišta (Borija)[uredi | uredi izvor]
Na lokalitetu Kapova selišta (Borija) u Ledićima nalazi se istorijsko područje — Nekropola sa 117 stećaka.[7]
Stećci pripadaju vrsti položenih (sanduk i sljemenjak) i uspravnih monolita (krstače). Orijentisani su u pravcu sjever — jug, dok manji dio njih sa neznatnim odstupanjem i u pravcu zapad — istok. Od ukupno 117 spomenika ukrašeno je njih 17. Ukrasi su u vidu običnih i stilizovanih krstova, sa biljnom stilizacijom, mačevima, sabljama, topuzi, lukom i strijelom, polumjesecom, urezanim linijama i običnim vrpcama, dok se na jednom stećku nalazi jedinstveni motiv triju ljudskih glava.[8]
U Osredcima, u blizini kuća je pronađen i kamenolom za stećke.[8]
Na periferiji se neznatno izdvajaju pojedinačni grobovi sa boljom obradom, veličinom i ukrasima, što upućuje na socijalno raslojavanje unutar zajednice.[8]
U sjevernom dijelu nekropole nalazi se pravoslavno groblje na kome su sahranjeni stanovnici Ledića, što indicira kontinuitet življenja na tom prostoru.[8]
Lokalitet Zlatarić[uredi | uredi izvor]
Na lokalitetu Zlatarić u Ledićima nalazi se istorijsko područje — Nekropola sa 73 stećka, koja je 2011. godine proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.[1]
Stećci pripadaju vrsti položenih monolita, koji se javljaju u dvije forme: sanduk i sljemenjak. Stećci su orijentisani u prvcu sjever — jug, zapad — istok, dok manji broj u pravcu sjeverozapad — jugoistok i jugozapad — sjeveroistok.[1]
Od ukupno 73 spomenika umjetnički, u visokom reljefu su ukrašena tri sanduka, običnim i stilizovani krstovima.[1]
Nekropola pripada široj zajednici koja je živjela na tom prostoru.[1]
Spomenik kulture iz NOB[uredi | uredi izvor]
Kuća Miovčića u Ledićima proglašena je 1974. godine spomenikom kulture, rješenjem o zaštiti spomenika.[9]
Spomenici iz Rata u BiH (1992-1995)[uredi | uredi izvor]
U Ledićima su podignuta dva spomenika iz Rata u Bosni i Hercegovini. Nalaze se na ulazu u selo pored makadamskog puta, jedan nasuprot drugog:
- Spomenik šehidima i poginulim borcima Dobrinjske brigade Armije BiH, koji su 1997. podigle njihove porodice. Na spomeniku veličine 120 x 100 cm, podignutom na mestu na kome ih je pogodila granata, uz datum 8. novembar 1994, deset imena poginulih i njihovih godina rođenja, ispisan je propratni tekst[10][11]:
Bože mili i jedini, Ti pomozi da se nikad ne zaboravi, da se dušmanu nikad ne oprosti i da se nikad više ne ponovi.
- Spomenik civilnih žrtava rata u Ledićima,[11] na kome su ispisana 24 imena žrtava Masakra u Ledićima 1992. godine. Spomenik je podignut 2012. godine, na inicijativu Udruženja građana „Moje ognjište” iz Trnova. Veličine je 180 cm h 120 cm. Osim imena žrtava, njihovih godina rođenja i smrti, na postolju spomenika ispisan je propratni tekst[10]:
U pomen 24 civila kao žrtve ratnih dešavanja iz proteklog rata u BiH
— Da se ne zaboravi
Svake godine 3. juna, kod spomen-obilježja se služi parastos, polaže cvijeće i prislužuju se svijeće u pomen stradalima u maskaru.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Odluka 05.2-2.3-77/11-4 2011.
- ^ a b v g Suljović, Huterer & 5. 4. 2013.
- ^ Hamzić 2007, str. 12.
- ^ Hamzić 2007, str. 9.
- ^ a b „Konferencija o stradanju Srba u Sarajevu”. RTRS. 3. 6. 2010.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
- ^ Službeni glasnik BiH 53/11 2011, str. 30.
- ^ a b v g Odluka 005.2-2.3-77/11-3 2011.
- ^ Hamzić 2007, str. 8.
- ^ a b Franović & Vukosavljević 2016, str. 223.
- ^ a b Kultura sjećanja & Trnovo, Ledići.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Hadžimuhamedović, Amra (2011). „Odluke Komisije o proglašenju istorijskog područja: 05.2-2.3-77/11-3”. Službeni glasnik BiH. Sarajevo: Ovlaćena služba Doma naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine. 53/11. ISSN 1512-7508. Pristupljeno 14. 6. 2017.
- Hadžimuhamedović, Amra. „Odluka o proglašavanju nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine Istorijsko područje — Nekropola sa stećcima na lokalitetu Zlatarić u Ledićima” (PDF). Sarajevo: Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 14. 6. 2017.[mrtva veza]
- Hadžimuhamedović, Amra. „Odluka o proglašavanju nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine Istorijsko područje — Nekropola sa stećcima na lokalitetu Kapova selišta (Borija) u Ledićima” (PDF). Sarajevo: Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 14. 6. 2017.[mrtva veza]
- Franović, Ivana; Vukosavljević, Nenad (2016). Rat sjećanja: Istraživanje o mestima stradanja i sećanja na rat u BiH (PDF). Sarajevo — Beograd: Centar za nenasilnu akciju. ISBN 978-86-89845-02-0. Pristupljeno 18. 6. 2017.
- Franović, Ivana. „Trnovo, Ledići, Spomenik civilnim žrtvama”. Kultura sjećanja. Sarajevo — Beograd: izdavač. Pristupljeno 13. 6. 2017.
- Suljović, Nejra; Huterer, Dražen (5. 4. 2013). „Priče iz tranzicije: Duhovi prošlosti u sablasnom selu podno Bjelašnice”. Srajevo: IWPR. Pristupljeno 18. 6. 2017.
- Hamzić, Selim (2007). Strategija razvoja općine Trnovo 2007-2011 (PDF). Trnovo: Općina Trnovo. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 08. 2017. g. Pristupljeno 18. 6. 2017.