Marko Vasić
Marko Vasić, od 1804. poznat i kao Karamarko ili Kara-Marko (zaselak Gručići, selo Crvica, Osat,[1] druga polovina 18. vijeka[2] — ?) je bio vođa srpskih ustanika protiv upada janjičara u Osat, jedan od vođa Prvog srpskog ustanka, vojvoda Račanske knežine i vojvoda Sokolske nahije.[1]
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen je u višečlanoj patrijarhalnoj zadruzi u zaseoku Gručići, selo Cvrica.[1] Kao mlad se bavio kovačkim zanatom.[1] Među Srbima u Osatu je važio kao izuzetno hrabar i jak čovjek, pa je izabran da bude vođa srpske odbrane Osata od upada janjičara.[1] Kada je 1804. izbio Prvi srpski ustanak, hadži Melentije Stevanović ga poziva da se zajedno sa Osaćanima pridruži ustanicima u prvim borbama na Drini.[1] Borio se zajedno sa hadži Melentijem Stevanovićem, protom Metejom Nenadovićem i Jakovom Nenadovićem.[1] U prvim borbama se pročuo po junaštu, te je Karađorđe izrazio želju da ga sretne.[1] Karađorđe mu je prilikom susreta rekao: „Ja sam Karađorđe, a ti si od danas Karamarko”, te je od tada bio poznat i kao Karamarko.[1] Karađorđe mu je tom prilikom dao vojsku i vojvodu Lazara Mutapa da sa njima oslobodi Osat i Srebrenicu od Turaka.[1] Zajedno je sa Lazarom Mutapom 1804. oslobodio veći dio Osata, ali je ubrzo iza toga osmanlijska vojska napala Osat a ustanici su se povukli preko Drine.[1] Prilikom povlačenja, poginula mu je žena.[1]
Nakon odluke Srpske skupštine 1805. u Pećanima, učestvuje u oslobođenju Užica, a 1806. se vraća u Podrinje zajedno sa hadži Melentijem Stevanovićem sa kojim je 29. septembra vodio velike borbe protiv Turaka na Sikirić skeli na Drini.[1] Zajedno je sa Melentijem Stevanovićem, Milanom Obrenovićem, Matejom Nenadovićem i Simom Birčaninom predvodio srpsku vojsku u bici sa Turcima na Lučindan 1808. u Oklecu, Vranjkovini u Osatu, i Pribićevcu kod Srebrenice.[1] U ovom okršaju je predvodio srpsku vojsku u jurišu od Skelana do Srebrenice i Osmače, a u Pribićevcu je došlo do bitke.[1] Pominje se i u zapisima vojvode Pop Luke Lazarevića o borbama u Osatu i Srebrenici 1809. godine: „Karamarko protera Turke, i hrišćane protiv njih diže”.[1]
Karađorđe ga je po odlasku Melentija Stevanovića u Rusku Imperiju 1810. postavio za vojvodu Sokolske nahije i vojnog starješinu u Rači.[1] U to vijeme, njegov pisar je bio Nićifor Ninković, a biljubaše Petar i Janko.[1] Karađorđe ga je zbog intriga smijenio 7. aprila 1813, nakon čega na kratko odlazi kod prote Meteje Nenadovića u Valjevo.[1] U maju 1813. je sa skupljenom vojskom prešao u Osat radi odbrane Osaćana od Turaka.[1] Bio je jedan od rijetkih koji nije nakon poraza Prvog srpskog ustanka prešao u Austrijsko carstvo.[1] Nastanio se u selu pored Karađorđeve Topole, i otišao u hajduke.[1]
Zbog Markove odanosti Karađorđu, Miloš Obrenović je 1815. naredio njegovo pogubljenje a glavu predao beogradskom veziru.[1] Ostatke tijela su njegovi potomci 1845. prenijeli i sahranili u porti crkve u Grabovcu kod Valjeva.[1]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Sto godina crkve u Crvici i razvoj duhovnog života u Osatu, Cvetko Stojkanović, Stefan Co Arsenijević, Bajina Bašta (2009)
- Život Nićifora Ninkovića, Beograd (1954)
- Istorija srpskog ustanka (II dio), Lazar Arsenijević - Batalaka, Beograd (1899)
- Bratunac i okolina u mojim sjećanjima, Udruženja dobrovoljaca oslobodilačkih ratova Srbije 1912 - 1920, Beograd (1981)
