Mediteranski ciklon
Mediteranski ciklon (takođe i mediteranski uragan, medigan (šp. medican) ili medikejn (engl. medicane)) je meteorološki fenomen karakterističan za područje Sredozemlja, koji se javlja u retkim i specifičnim slučajevima. Od sredine HH veka zabeleženo je svega stotinak ovakvih pojava. Najveći deo njih dostigne nivo do tropske oluje, a samo pojedini su tokom istorije dostizali nivo uragana prve kategorije[1].
Naziv[uredi | uredi izvor]
Mediteranski ciklon naziva se i mediteranski uragan, prema tipu tropske oluje koja se javlja u Atlantiku. Mediteran se nalazi u umerenom toplotnom pojasu te, je epitet „tropski” neadekvatno upotrebljavati, ali se s obzirom na činjenicu da takve oluje imaju karakteristike slične tropskim ciklonima, mogu okarakterisati kao „nalik tropskom” ili još preciznije „vantropski”. Za mediteranski ciklon koristi se i kovanica reči mediteran i uragan — „medigan”, odnosno u engleskom jeziku „medikejn” (od hurricane za uragan)[2].
Formiranje[uredi | uredi izvor]
Većina mediteranskih ciklona formira se iznad voda Sredozemlja sa površinskom temperaturom između 15 °C i 26 °C. Ovde značajan uticaj ima i razlika u temeperaturi i pritisku pojedinih delova mora. S obzirom na veličinu Sredozemlja i klimatske karakteristike podneblja, cikloni razmera onih u Atalantiku ili Pacifiku ne mogu se formirati niti očekivati. Mediteranski cikloni najčešće traju između jednog i pet dana, obuhvataju prostor od 700 do 3.000 km i dostižu maksimalnu brzinu od 144 km/h. Shodno navedenim odlikama kategorizacija ciklona vrši se prema Safir—Simpsonovoj skali uragana[3]:
| Naziv ciklona | Brzina vetra |
|---|---|
| Tropska depresija | manje od 63 km/h |
| Tropski ciklon | 64 km/h do 111 km/h |
| Uragan | preko 112 km/h |
Značajni cikloni[uredi | uredi izvor]
| Naziv ciklona | Datum | Brzina vetra | Najniži pritisak | Zahvaćena područja | Satelitski snimak |
|---|---|---|---|---|---|
| Ciklon iz januara 1982. | januar 1982. | 93 km/h | 992 mbar | Libija, Balearska ostrva, Iberijsko poluostrvo, Sicilija, Peloponez |
|
| Ciklon Seleno | januar 1995. | 135 km/h | 1002 mbar | Libija, Sicilija, Jonsko more | 
|
| Ciklon Kornelija | oktobar 1996. | 100 km/h | 998 mbar | Alžir, Sardinija, Tirensko more | 
|
| Ciklon Kverida | septembar 2006. | 144 km/h | 988 mbar | Sicilija, Tirensko more, Jonsko more Jadransko more |
|
| Ciklon Rolf | novembar 2011. | 83 km/h | 1000 mbar | Pirineji, Balearska ostrva, Središnji masiv | 
|
| Ciklon Kendresa | novembar 2016. | 157 km/h | 978 mbar | Tunis, Malta, Sicilija, Krit | 
|
| Ciklon Numa | novembar 2017. | 100 km/h | 995 mbar | Tirensko more, Jadransko more, Jonsko more | 
|
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „This is what's behind the dramatic, deadly flooding in Greece”. The Washington Post. Pristupljeno 28. 9. 2018.
- ^ „"Medigan" u Grčkoj: Oboreno drveće, škole ne rade”. www.rts.rs. Pristupljeno 28. 9. 2018.
- ^ „Medicanes - die Hurrikane des Mittelmeeres?”. Wetterdienst. Pristupljeno 28. 9. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- What and where is a 'medicane' (jezik: engleski)
- 'Medicane', a rare, hurricane-like storm, rolls across southern Europe (jezik: engleski)