Opsada Magdeburga (1631)
| Opsada Magdeburga | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo švedske faze tridesetogodišnjeg rata | |||||||
 Pljačka Magdeburga, slika iz 19. veka. | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Habsburška monarhija Katolička liga |
 Magdeburg  Švedska | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Johan Tili Gotfrid Papenhajm |
Kristjan Vilhelm od Brandenburga (RZ) | ||||||
| Jačina | |||||||
|
oko 25.000 vojnika[1] 86 topova[1] | 3.000 vojnika[2] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| laki[1] | oko 20.000[3][a] | ||||||
Opsada Magdeburga (1631) bila je jedna od najkrvavijih bitaka u trećoj, švedskoj fazi tridesetogodišnjeg rata (1630-1635). Kao protestantsko uporište i glavni oslonac švedskog kralja Gustava II Adolfa u Nemačkoj, Magdeburg je u tridesetogodišnjem ratu opsedan od snaga Katoličke lige dva puta: neuspešno 1626. i ponovo 1631.[b] U drugoj opsadi, savladavši snažan otpor stanovništva Magdeburga, komandant snaga Katoličke lige Johan Tili zauzeo je grad 20. maja 1631, opljačkao ga i većim delom spalio.[3][2]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Osnovan oko 805, Magdeburg je već od 12. veka postao važan trgovački grad i član Hanze,[3] a od sredine 16. veka snažno uporište reformacije. Magdeburg je u početnoj fazi švedskog perioda tridesetogodišnjeg rata (1630-1635) bio glavni oslonac švedskog kralja Gustava II Adolfa u Nemačkoj.[3]
Pobeda španskih i austrijskih Habsburgovaca i Katoličke lige u danskom periodu tridesetogodišnjeg rata (1625-1629) i izbijanje carskih trupa na južnu obalu Baltičkog mora dovelo je do formiranja nove antihabsburške koalicije, čiji su glavni nosioci bili Francuska i Švedska, koje su i formalno sklopile savez 13. januara 1631: Gustav II Adolf se obavezao da uđe sa vojskom u Nemačku, dok se Luj XIII obavezao da snosi troškove operacija. Još pre toga švedski kralj se u junu 1630. iskrcao u severnu Nemačku i do kraja 1630 zauzeo celu Pomeraniju i Meklenburg, stvorivši tako osnovicu za dalje operacije na jug i zapad.[1]
Opsada[uredi | uredi izvor]
Krajem januara 1631. počeo je obostrani pokret trupa. Gustav Adolf krenuo je na Labu, dok je Tili, komandant svih carskih trupa i Katoličke lige, krenuo od Franfurta na Odri na zapad. Pošto je zauzeo protestantski Brandenburg i uništio u njemu sav švedski garnizon, pošao je ka Magdeburgu, već opsednutom od carskog generala Gotfrida Papenhajma.[4] Pokušaj Gustava Adolfa da nametne Tiliju odsudnu bitku nije uspeo. Čak ni njegovo iznenadno osvajanje Frankfurta na Odri (13. aprila 1631) nije uticalo na Tilija da prekine opsadu. Tili se priključio Papenhajmu i udruženim snagama (oko 22.000 pešaka i 3.000 konjanika, sa 86 teških topova) savladali su žilav otpor stanovnika Magdeburga i noću 20. maja osvojili grad, opljačkali ga i spalili.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
O padu Magdeburga, grof Papenhajm, vođa napadača, javio je pismom caru:
Verujem da je stradalo preko dvadeset hiljada duša. Sigurno je da strašnije delo i božija kazna nije viđena još od pada Jerusalima. Svi naši vojnici obogatili su se. Bog je s nama.[5]
Pad Magdeburga i pokolj protestantskog stanovništva izazvali su revolt u protestantskim državama Nemačke. Neposredno posle opsade izborni knezovi Brandenburga i Saksonije prišli su Gustavu Adolfu, [6] koji je već 28. jula potukao Tilija u bici kod Verbena na Labi.[1]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Ceo garnizon od 3.000 vojnika i 17.000 od ukupno 36.000 stanovnika.[2]
- ^ U obe opsade učestvovali su Hrvati i Srbi, konjanici iz Vojne krajine,[3] u službi Habsburške Monarhije.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ Gažević, Nikola (1976). Vojna enciklopedija (knjiga 10). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 121.
- ^ a b v Durant, Will (2011). The Age of Reason Begins. Durant, Ariel. Riverside: Simon & Schuster. str. 584. ISBN 978-1-4516-4764-8. OCLC 1085167913.
- ^ a b v g d Gažević, Nikola (1973). Vojna enciklopedija (knjiga 5). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 196.
- ^ „Gottfried Heinrich, count zu Pappenheim | German officer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-08-15.
- ^ Medick, Hans; Selwyn, Pamela (2001). „Historical Event and Contemporary Experience: The Capture and Destruction of Magdeburg in 1631”. History Workshop Journal. Oxford University Press. No. 52 (52): 23—48. JSTOR 4289746. doi:10.1093/hwj/2001.52.23.
- ^ Živojinović, Dragoljub (1985). Uspon Evrope (1450-1789). Novi Sad: Matica Srpska. str. 247, 192.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1973). Vojna enciklopedija (knjiga 5). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Gažević, Nikola (1976). Vojna enciklopedija (knjiga 10). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Durant, Will (2011). The Age of Reason Begins. Durant, Ariel. Riverside: Simon & Schuster. ISBN 978-1-4516-4764-8. OCLC 1085167913.
