Osman Pazvanoglu

Osman Pazvan-oglu
Datum rođenja	1758.
Mesto rođenja	Vidin
Datum smrti	27. januar 1807.
Mesto smrti	Vidin  Osmansko carstvo

Osman Pazvan-oglu (tur. Osman Pazvant-oğlu; 1758 — Vidin, 27. januar 1807) je bio turski vojni zapovednik, upravnik Vidinskog pašaluka i starešina odmetnutih od centralne turske vlasti vidinskih janičara, poreklom iz Bosne. Takođe je upamćen kao prijatelj Rige od Fere, grčkog revolucionara i pesnika, koga je pokušao da izbavi iz zatvora kada su ga uhapsile osmanlije u Beogradu.

Biografija

Poreklom je iz Bosanskog pašaluka iz kojeg je njegov deda došao u Sofiju u kojoj je bio gradski stražar. Po zanimanju Osmanovog dede je porodica dobila prezime (tur. pasban-oğlu, „sin stražara"). Bio je plaćenik vlaškog vladara Mavrogena kojem je u jednoj prilici otkazao poslušnost a od kazne ga je spasla podrška Rige od Fere. Pošto je skupio veliku armiju plaćenika (kolokvijalno nazivanih tur. pasvangii), otkazao je poslušnost sultanu Selimu III i samostalno vladao, kovao je sopstveni novac i uspostavljao diplomatske odnose sa drugim državama. Teritorija koju je 1798. godine kontrolisao se prostirala od reke Dunav do Stare planine i od Beograda do Varne. Pokušao je 1793. godine da stavi i Beograd pod svoju kontrolu ali su ga u bici kod Kolara, na čelu sa bimbašom Stankom Arambašićem, porazili srpski vojnici, prvi put organizovani u posebnu Srpsku narodnu vojsku u službi Osmanskog carstva.

Husein Kučuk, general vojske Osmanskog carstva, je sa oko 100.000 vojnika pokušao da osvoji Vidin i zarobi Osmana Pazvanoglua, međutim nije uspeo u tome a za svoj neuspeh je optužio princa Konsantina Hangerlija, fanariota, koji ga po njegovim rečima nije adekvatno snabdevao tokom njegove ekspedicije na Vidin. Ove optužbe su doprinele da kasnije princ Konstantin Hangerli bude svrgnut i pogubljen.

Sultan je oprostio Pazvan-ogluu otkazivanje poslušnosti i 1799. ga imenovao za pašu.

Osman Pazvanoglu je sa svojim odredima preduzimao pljačkaške pohode po Vlaškoj i spaljivao opljačkana naselja. Tokom 1800. godine su izvršili pohod na Krajovu i spalili veći deo grada. Od 7.000 kuća po gašenju požara preostalo je samo oko 300 čitavih. Ovo je prisililo vlaškog princa Aleksandera Moruzija, fanariota, da podnese ostavku sultanu Selimu III. Pazvanoglu je u aprilu 1801. godine nastavio svoje pljačkaške pohode na naselja u Vlaškoj i poharao gradove Ramniku Valča i Govora. Iako je pod komandom imao samo oko 1.000 konjanika, mnogo brojnije trupe vojske Osmanskog carstva nisu uspevale da ga spreče u njegovim pohodima.

Krajem januara 1802. godine stanovnike Bukurešta je preplavio talas panike posle glasina da je Pazvanoglu poslao vojsku u pravcu njihovog grada. Princ Mihail Sutu je napustio grad ostavljajući ga pod zaštitom garnizona Albanaca. Do polovine maja većina stanovnika Bukurešta je pobegla iz grada. Bimbaša Sava, komandant garnizona, je sa svojim trupama pošao u potragu za Sutuom kako bi od njega naplatio zaostale plate. Ovo je ostavilo Bukurešt bez ikakve zaštite na milost i nemilost bandama prosjaka koje su opljačkale dvor. Vođa bandi prosjaka, Melanos, je sa krunom na glavi marširao ulicama Bukurešta. Vojska Osmanskog carstva iz obližnjeg garnizona je uspela da u poslednjem času spreči prosjake da spale grad.

U Vidinu danas postoje džamija i biblioteka čiju je izgradnju finansirao Pazvan-oglu.

Pazvan-ogluova džamija u Vidinu

Biblioteka u Pazvaonglu-ovoj džamiji

Literatura

• Jelavich, Charles; Jelavich, Barbara (1986). The Establishment of the Balkan National States, 1804-1920. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-96413-3. 
• Pantelić, Dušan (1927). Beogradski pašaluk posle Svištovskog mira 1791-1794. Beograd: Srpska kraljevska akademija. 
• Pantelić, Dušan (1949). Beogradski pašaluk pred Prvi srpski ustanak 1794-1804. Beograd: Naučna knjiga. Arhivirano iz originala 22. 10. 2020. g. Pristupljeno 31. 01. 2018.