Petar Radovanović (pravnik)
Petar Radovanović | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1808. |
| Mesto rođenja | Novi Sad, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 3. mart 1857. (48/49 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kneževina Srbija |
Petar Radovanović (Novi Sad, 1808 — Beograd, 3. mart 1857) bio je srpski pravnik i advokat, profesor Kragujevačke gimnazije, prve gimnazije u Srbiji, jedan od prva dva profesora Liceuma Knjažestva serbskog,[1] prve visoke škole u Srbiji, predsednik Okružnog suda i upravitelj svih osnovnih škola u Srbiji. Od 11. juna 1842. godine bio je redovni član Društva srpske slovesnosti.[2] Takođe je bio i administrativni upravnik Teatra na Đumruku i uređivao Novine Čitališta beogradskog. Uređivao je Novine Čitališta beogradskog i pisao knjige iz antropologije i istorije.[3]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Petar Radovanović je rođen u Novom Sadu, gde je završio osnovnu školu i gimnaziju.[4] Studirao je pravo i filozofiju u Pešti. Po završetku studija, radio je kao advokatski pomoćnik u Sremskoj Mitrovici, a kada je 1830. položio advokatski ispit četiri godine radio je kao advokat. Sredinom 1834. prešao je u Srbiju, gde je bio angažovan kao profesor u Kragujevačkoj gimnaziji, a od 1836. i kao upravnik svih osnovnih škola u Srbiji. Od 1838. je radio kao sekretar Ministarstva prosvete, a zatim kao jedan od prva dva profesora na Liceumu Knjažestva serbskog u Kragujevcu, pa opet kao sekretar Ministarstva. Posle Vučićeve bune 1842. premešten je u Čačak, na mesto predsednika Okružnog suda, ali je uskoro vraćen na mesto upravnika osnovnih škola. U tom zvanju je umro, 3. marta 1857.[3]
Rad u prosveti[uredi | uredi izvor]
Godine 1834. Petar Radovanović postavljen je za profesora u Kragujevačkoj gimnaziji. Predavao je sve predmete „starije gramatikalne klase”. Na tom položaju ostao je do 1836. godine, kada je postavljen za direktora svih škola u Srbiji. Kao direktor svih škola u Srbiji uradio je mnogo u „praviteljstvenim” i „obštestvenim” školama u zemlji. Bilo je to vreme kada su postavljani temelji srpskom školstvu, obrazovanju i nauci.
Godine 1836. postao je sekretar u „Popečiteljstvu prosveštenija” (Ministarstvu prosvete),[5] a kada je iste godine osnovan Licej u Kragujevcu, postavljen je, zajedno sa Atanasijem Teodorovićem, za privremenog[6] profesora. Njih su već y toj prvoj godini zamenili Konstantin Branković i Isidor Stojanović.[7] Radovanović i Teodorović bili su prvi profesori prve visoke škole u Srbiji.[1]
Na Liceumu je Petar Radovanović predavao matematiku, statistiku i nemački jezik. Iako popularan i omiljen predavač, Petar Radovanović predavao je u Liceju samo jednu godinu. Po naredbi kneza Miloša vraćen je u „Popečiteljstvo prosveštenija”, gde je bio sekretar i načelnik.[4]
Angažovanje u pozorištu[uredi | uredi izvor]
Početkom 1841. godine državna uprava Kneževine Srbije prelazi iz Kragujevca u Beograd, a sa njom se u Beograd seli i Licej i profesori koji su na njemu predavali. Među njima su bili Atanasije Nikolić i Jovan Sterija Popović, koji su 1840. obnovili rad pozorišta u Kragujevcu.[8] Naslanjajući se na kragujevačka iskustva njih dvojica počinju da pripremaju pozorišne predstave u Beogradu. Od „praviteljstva“ dobijaju na upotrebu jedan oveći magazin u zgradi Carinarnice (Đumruka) na Savi. Sakupili su trupu diletanata, mahom mlađih činovnika, ali su uspeli da pridobiju i diletantkinje. Umetničku upravu, pa i režiju, vodio je Atanasije Nikolić sa Sterijom, a administrativni upravnik od decembra 1841. do avgusta 1842. godine bio je Petar Radovanović. Od početka su sva trojica imali na umu da diletantski teatar postepeno pretvore u profesionalni.[3]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
Pravnik po struci, Radovanović je napisao i objavio nekoliko knjiga iz različitih oblasti:
- Kratko sočinenije antropologije
- Vojna Srba s Turcima 1804-1813
- Opšta znanja svakom čoveku nužna[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Liceum Knjaževstva serbskog”. Univerzitet u Kragujevcu. Pristupljeno 25. 5. 2024.
- ^ „Radovanovic Petar”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 2024-05-25.
- ^ a b v „TEATAR NA ĐUMRUKU”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 2024-05-25.
- ^ a b v Radovanović, Boriša (30. 1. 2022). „STARI KRAGUJEVAC: Profesori Liceja - Petar Radovanović”. InfoKG - Gradski portal - Kragujevac. Pristupljeno 2024-05-25.
- ^ „Petar Radovanović”. Srpska enciklopedija. 2018-01-22. Pristupljeno 2024-05-25.
- ^ Grbić & Jordanović 2018, str. 375-376
- ^ Anđus, Bojo. „Građevinska tehnika na Liceju, Inženjerskoj školi i Velikoj školi (1838-1905)”. Građevinski fakultet Univerziteta y Beogradu 1846-1996 (PDF). str. 1. Pristupljeno 25. 5. 2024.
- ^ Karanović, Vojislav (30. 11. 2017). „Kod dva bela goluba - Teatru na Đumruku”. RTS :: Radio Beograd 1 (www.rts.rs). Pristupljeno 2024-05-25.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Grbić, Branislava; Jordanović, Branislava (2018). Pregled nastave na Liceju, Velikoj školi i Univerzitetu 1838-1914 (PDF). Beograd: Univerzitet u Beogradu. ISBN 978-86-7522-065-7. Pristupljeno 20. 5. 2024.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Popović, Radomir J.; Vuletić, Predrag ilić, Aleksandra; Ilić, Predrag. „Prestoni Kragujevac: Prosvetne i kulturne prilike u Kragujevcu, prvi deo”. Prvi Prvi na Skali. Pristupljeno 2024-05-25.
