Petko Karavelov

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Petko Karavelov
Petko Karavelov
Datum rođenja(1843-03-24)24. mart 1843.
Mesto rođenjaKoprivštica, Osmansko carstvo
Datum smrti24. januar 1903.(1903-01-24) (59 god.)
Mesto smrtiSofija, Bugarska
SupružnikEkaterina Karavelova
Politička karijera
Politička
stranka		Liberalna partija, Demokratska partija

Petko Stoičev Karavelov (bug. Петко Стойчев Каравелов; Koprivštica, 24. mart 1843 — 24. januar 1903) bio je vodeći bugarski liberalni političar koji je u četiri navrata bio premijer.[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je 24. marta 1843. u Koprivštici, njegov stariji brat Ljuben u početku je postao poznatiji kao pisac i vodeći član bugarskog revolucionarnog centralnog komiteta.[2] Prvobitno školovan u školi grčkog jezika u Enosu, Karavelov je bio šegrt tkač sve dok u šesnaestoj godini nije otišao u Moskvu.[2] Tamo je studirao istoriju i filologiju na Moskovskom državnom univerzitetu Lomonosov pre nego što je služio kao tutor brojnim uglednim porodicama.[2] Takođe je služio u ruskoj vojsci tokom rusko-turskog rata. Godine 1878. Rusi su ga postavili za zamenika guvernera Svištova, pre nego što je izabran u novu skupštinu liberalne stranke.[3]

Bio je osnivač Demokratske stranke oko početka veka.[1] Za razliku od ranijih mišljenja Karavelova, nova grupa je favorizovala slobodne ruke u spoljnoj politici, ali je više volela bliži odnos sa zapadnoevropskim silama, a ne sa Rusijom.[4] Do tada je prepoznat kao „veliki starac” demokratskog liberalizma u Bugarskoj i bio je centar širokog kruga uticajnih sledbenika u glavnom gradu države Sofiji.[5] Nakratko se vratio 1901. da vodi prvu vladu stranke.

Preminuo je 24. januara 1903. u Sofiji. Sahranjen je zajedno sa svojom suprugom u krugu crkve Svetih Sedam Svetaca, a njihov grob je jedini u crkvi (koja nema groblje).[6] Otac je Lore Karavelove, koja je bila udata za Peja Javorova. Počinila je samoubistvo 1913. godine tokom svađe sa suprugom, zbog koje je Javorovu suđeno i oslobođen je optužbi.[7]

Premijer[uredi | uredi izvor]

Prvi put mu je ponuđeno premijersko mesto 1879. godine kada ga je Aleksandar I Batenberg zamolio da predvodi koalicionu administraciju. Karavelov je međutim odbio ponudu, pošto je Aleksandar zahtevao antirusku vladu koja bi ograničila slobode, a liberalima su obe odredbe neprihvatljive.[8] Prvi put je služio na mestu premijera 1880–1881, ali je efektivno proglašen kao persona non grata kada je Aleksandar suspendovao ustav 1881.[9] Brojni liberali sledili su Karavelova u progonstvo, iako je značajna grupa ostala u Bugarskoj, stvarajući podelu u stranci.[10] Preselio se u Plovdiv, u poluautonomnoj Istočnoj Rumeliji, gde je našao posao učitelja, pre nego što se 1884. vratio u Bugarsku.[9] Tokom izgnanstva služio je i kao gradonačelnik Plovdiva.

Karavelov se potom vratio na mesto premijera od 1884. do 1886, nadgledajući plovidski prevrat i srpsko-bugarski rat.[11] Tvrdi se da je 1885. godine Karavelov bio umešan u zaveru koju su predvodili Rusi da bi zajedno sa suprugom Ekaterinom zbacili Aleksandra, mada je nepoznato da li su ruski izaslanici ubedili Karavelove da se potpuno uključe u šemu.[12] Pridružio se Stefanu Stambolovu i drugima kao član Regentnog saveta nakon abdikacije Aleksandra I Batenberga 1886. godine.[11] Vladao je kao premijer, blisko povezan sa Rusijom. Karavelov je kritikovan kao loš javni govornik koji je pustio da njegov ego utiče na njegove političke odluke, iako su ga pristalice hvalile kao pragmatičara i državnika oštrog akademskog uma.[13]

Kao predani liberal, pridružio se Demokratskoj stranci nakon njihovog razdvajanja. Prekinuo je vezu sa bivšim saveznikom Stambolovom i bio zatvoren 1891—1894, nakon što je optužen za podsticanje atentata na vladinog ministra Hrista Belčeva. Tokom ovih i drugih kraćih zatvorskih dana pod Stambolovim, Karavelov je bio podvrgnut torturom.[14] Amnestiran je 1894. ostavkom Stambolova.[15]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Frederick B. Chary, The History of Bulgaria, ABC-CLIO, 2011, p. 181
  2. ^ a b v Duncan M. Perry, Stefan Stambolov and the Emergence of Modern Bulgaria: 1870-1895, Duke University Press, 1993, p. 246
  3. ^ Charles Jelavich & Barbara Jelavich, Establishment of the Balkan National States: 1804-1918, University of Washington Press, 1977, p. 160
  4. ^ Jelavich & Jelavich, Establishment of the Balkan National States, p. 193
  5. ^ Rochelle Goldberg Ruthchild, Equality & Revolution: Women's Rights in the Russian Empire, 1905-1917, University of Pittsburgh Press, 2010, p. 37
  6. ^ De Haan et al, Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms, p. 234
  7. ^ Jonathan Bousfield, Dan Richardson, Richard Watkins, Rough Guide to Bulgaria 4, Rough Guides, 2002, p. 93
  8. ^ Perry, Stefan Stambolov and the Emergence of Modern Bulgaria, p. 50
  9. ^ a b Francisca De Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi, Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries, Central European University Press, 2006, p. 231
  10. ^ R. J. Crampton, A Concise History of Bulgaria, Cambridge University Press, 2005, p. 93
  11. ^ a b Francisca De Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi, Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries, Central European University Press, 2006, p. 231
  12. ^ Perry, Stefan Stambolov and the Emergence of Modern Bulgaria, p. 70
  13. ^ Duncan M. Perry, Stefan Stambolov and the Emergence of Modern Bulgaria: 1870-1895, Duke University Press, 1993, p. 246
  14. ^ Francisca De Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi, Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries, Central European University Press, 2006, p. 231
  15. ^ Leon Trotsky, The Balkan wars: 1912-13 : the war correspondence of Leon Trotsky, Resistance Books, 1980, p. 475

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Black, Cyril E. (1943). The Establishment of Constitutional Government in Bulgaria. Princeton, NJ: Princeton University Press. str. 71, 77—78, 79, 83, 85—86, 86—87, 94, 123, 129, 157, 164, 165, 167, 181, 186, 190, 194, 206, 218, 224—228, 244—245, 249, 254, 257—258, 261—264. Pristupljeno 7. 1. 2020 — preko Internet Archive. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Петко_Каравелов&oldid=27531248”