Piva (župa)

Piva je srpska župa iz ranog srednjeg vijeka, koja se pominje u vezi sa Predimirom (Predimirius) od strane popa Dukljanina (pisca Barskog rodoslova, najvjerovatnije sa kraja XIII vijeka). Tada se nalazila se u istorijskoj oblasti Podgorja (lat. Submontana).

Župa u srednjovjekovnoj Srbiji

Kao župa, od početka XIV vijeka sve se češće pominje u istorijskim izvorima. U državi Nemanjića, godine 1313 - 1318, pominje se u Svetostefanskoj hrisovulji. U srednjovjekovnoj državi Srbiji, župa se nalazila do 1373. godine. Naime, po propasti Carstva, njom su gospodarili srpski oblasni vlastelini, iz ugledne porodice Vojinovića: knez Vojislav Vojinović (vladao do 1363) i veliki župan Nikola Altomanović (vladao do 1373).

U kraljevini Bosni

Nakon poraza velikog župana Nikole Altomanovića (Vojinovića) u sukobu sa Koalicijom (bosanski ban Tvrtko I, knez Lazar i ugarski kralj Ludvig I) njegove teritorije su podijeljene među pobjednicima. Tako je župu Piva 1373. godine okupirala banovina Bosna (od 1377. kraljevina, pod Tvrtkom I Kotromanićem). Data je u posjed i na upravu kraljevom velikom vojvodi, Vlatku Vukoviću. Nakon smrti vojvode Vlatka (1392/1393) između ostalih posjeda u Kraljevini Bosni, župom su i dalje nastavili da vladaju članovi najmoćnije vlastelinske porodice Kosača: Vlatkov bratanić, Sandalj Hranić Kosača (vladao do 1435) a kasnije i Sandaljev bratanić, Stefan Vukčić Kosača (oko 1404 - 22. maja 1466). Veliki vojvoda (kasnije herceg) Stefan imao je u župi i svoju tvrđavu Soko (Sokol) sa podgrađem, a koja se smatrala jednim od njegovih sjedišta. Nakon ubistva poslednjeg bosanskog kralja, Stefana Tomaševića i poraza hercegove vojske u sukobu sa Turcima, na rijeci Breznici, 1463. godine - pod Osmanlije je oko 1465. pala i župa Piva. U prvom turskom defteru iz 1477. godine Piva i Banjani su činili jednu administrativnu cjelinu.

Znatnije naseljavanje i plemenska organizacija

Nakon osvajanja Pive od strane Osmanskog carstva, počinje i njeno znatnije naseljavanje, stanovništvom iz susjednih oblasti i predjela kasnije Stare Crne Gore (u Gornjoj Zeti). Krajem XVI vijeka, na ovom prostoru će biti izgrađena čvrsta plemenska organizacija. U oblasti pivskog plemena će između 1573. i 1586. godine (od strane Mitropolita Hercegovačkog Savatija Sokolovića, potonjeg Patrijarha Srpskog) biti podignuta Manastirska crkva Uspenja Presvete Bogorodice (Manastir Piva). Kao i ostali istočni djelovi srednjovjekovnih posjeda Stefana Vukčića Kosače, predio srednjovjekovne župe će kasnije, kao istoimeno pleme, potpasti pod istorijsku oblast zvanu Stara Hercegovina (po tituli hercega i prezimenu njegovih naslednika, Hercegovića).

Literatura

• Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 1 „Daily Press-Vijesti“, 2006.

Vidi još

• Podgorje (oblast po Barskom rodoslovu)
• Piva (pleme)