Портал:Istorija/Izabrani 52 2009
Pećka patrijaršija (1346—1463 i 1557—1766), period u istoriji SPC,
Radom i uticajem svetog Save i njegovih naslednika na žičko-pećkom prestolu Srpska pravoslavna crkva u državi Nemanjića postala je vrlo važan činilac, ne samo u religiozno-kulturnom, nego i u političkom životu srpskoga naroda. Stoga je sasvim prirodno, da je sa jačanjem političke i ekonomske moći srpske države, uporedo rastao i ugled i snaga Srpske pravoslavne crkve. Kada je kralj Dušan, u naponu svoje političke moći, odlučio da se proglasi carem Srba i Grka, u isto vreme je i starešina pravoslavne crkve u njegovoj proširenoj državi trebalo da dobije naslov patrijarha. Dušana su na tu akciju pokrenuli i naročiti politički razlozi. Pre svega, po državo-pravnom shvatanju na Istoku, car se nije mogao zamisliti bez patrijarha; osim toga, Dušan se mogao nadati, da će u osvojenim grčkim krajevima bolje i lakše moći da uravnoteži odnose, ako kao car Srba i Grka bude u svojoj državi imao i patrijarha, koji će, s formalne strane, dostojno moći zameniti carigradskog Vaseljenskog patrijarha u tim područjima. Za takav postupak imao je i kanonsku podlogu. Po utvrđenoj praksi i kanonskim propisima, granice crkvenih područja imale su se uvek dovoditi u sklad sa državnim granicama. Prema tome, carigradska patrijaršija imala se ipso facto odreći jurisdikcije nad eparhijama koje su otrgnute od Vizantije a pripale su srpskoj državi. Ne znamo da li je Dušan osvojivši grčke zemlje pokušavao da u sporazumu sa Carigradskom patrijaršijom uredi crkvene odnose u njima, ali je nesumnjivo, da carigradski patrijarh, pod vlašću Dušanovog političkog protivnika, nije mogao dati svoj pristanak a još manje učestvovati u podizanju srpske arhiepiskopije na nivo patrijaršije, kad je to išlo na štetu državnih i crkvenih interesa Vizantije. Stoga je verovatnije da Dušan nije ni preduzimao korake u tome pravcu u Carigradu. Za svoje venčanje na carstvo i za proglašenje srpske arhiepiskopije patrijaršijom on se obratio patrijarhu prijateljske bugarske carevine.
...dalje...