Преодница (list 1873)
 Preodnica, prvi broj, 15. septembar 1873. | |
| Tip | književni časopis |
|---|---|
| Format | 23 cm |
| Vlasnik | Petar Perinović |
| Glavni urednik | Petar Perinović |
| Osnivanje | 1873. |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 1874. |
| Sedište | Beograd |
Preodnica: književni list je časopis koji je izlazio u Beogradu od 1873. do 1874. godine. Urednik je bio Petar Perinović.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Preodnica je književni časopis koji je izlazio od 15. septembra 1873. do 5. aprila 1874. godine.[2] Izlazila je na jednom tabaku (16 strana) u osmini. Godine 1873. publikovana su samo dva broja, a sledeće još osam. Za nepunih sedam meseci objavljeno je samo deset brojeva. Izdavači su sve brojeve vodili pod jednim godištem iako je list izlazio dve kalendarske godine.[3] Ovo je prvi časopis socijalističkog pravca u Srbiji koji je pokrenut u cilju obogaćivanja literarnog polja i socijalističke književne periodike. Za ovaj list ke karakteristično da nije sakrivao svoje političke tendencije.[4] Karakteristično za ovaj časopis je da je list izlazio u ime grupe studenata socijalista na Velikoj školi u Beogradu.[2]
Literarni aspekt[uredi | uredi izvor]
Preodnica je interesantan književni list jer se temeljio na programskim načelima Svetozara Markovića. Imao je decidiran podnaslov književni list i prema sadašnjim standardima bio je časopis.[5] Pokrenut je u vreme kad je u Srbiji izlazio samo jedan čisto književni časopis Letopis Matice srpske. Program je bio da se časopis posveti književnoj raspravi, objektivnoj kritici, poeziji i zabavi.[3] Udeo proze i proznih tekstova u odnosu na pesničke istaknut je u Preodnici, kao i u listovima Mlada Srbadija, Rad.[6]
Izdavač i odgovorni urednik[uredi | uredi izvor]
Petar Perinović je bio praktično nepoznat u književnosti. Književni istoričari smatraju da je pokretač i glavni urednik bio Milovan Glišić u čijem stanu se i nalazila redakcija, u ondašnjoj Visokoj ulici broj 7.
Periodičnost izlaženja[uredi | uredi izvor]
List je izlazio tri puta mesečno i to 5. 15. i 25. svakog meseca.[1]
Tematika[uredi | uredi izvor]
U listu su bili zastupljeni originalni i prevedeni prilozi. List se bavio i bibliografijom.[3] Postoji nesrazmera u prevedenim prilozima u odnosu na originalne naših autora. To može i da se objasni da je bio ograničen broj saradnika, ali i suženošću leterarne tematike. Pošto je časopis deklarisan kao socijalistički, mnogi autori nisu ni želeli da pišu za ovaj list. Dva renomirana pesnika, Jakšić i Zmaj nisu pisali za Preodnicu. Zmaj je bio skeptičan prema socijalističkim listovima i njihovom pogledu na književnost. [5]
- Pripovetke[7]
- Prevodi
- Poezija
- Bibliografija
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
Bibliografija je objavljivana u brojevima: prvom, drugom, trećem i šestom. Spiskovi knjiga su bili podvedeni pod rubrikom Nove knjige i Književni pregled. Ukoliko se radi o Književnom pregledu dat je opis jedne jedinice kao duži prikaz knjige što i jeste karakteristika ove rubrike. Odrednica nije naglašena jer urednik nije znao za nju. Opis dela je počinjao kompletnim naslovom sa navođenjem celog podnaslova. Beležio se autor i prevodilac. U impresumu su bili mesto i godina izdanja. Izdavači i štamparija su izostavljani. U ovom radu je izuzetno zanimljiva napomena, beleška, anotacija. Ovaj deo bibliografskog opisa je ispunjen zapažanjima priređivača. Sve knjige, koje su popisane, uklapaju se u programsku ideju (socijalistička kritika društvenog morala, vaspitanju naroda, razbijanju sujeverja).[3] U poslednjoj bibliografiji urednik se odrekao tih principa. Imamo deset obrađenih knjiga (Pesme Laze Kostića, Antigonu Sofokla, Pesme Đure Jakšića).[3]
Saradnici[uredi | uredi izvor]
Fototipsko izdanje[uredi | uredi izvor]
Fototipsko izdanje Preodnice je objavljeno prema brojevima iz Narodne biblioteke Srbije. Njen značaj je što je dragocen izvor za proučavanje Markovićevog pokreta kao glasilo njegovih istomišljenika.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Preodnica : književni list / izdaje i odgovara Petar Perinović. - God. 1, br. 1 (15. sep. 1873)-10 (5. apr. 1874). - Beograd : Petar Perinović, 1873-1874 (Beograd : Štamparija Petra Perinovića). - 24 cm
- ^ a b Kisić, Milica; Bulatović, Branka (1996). Srpska štampa : 1768-1995. : istorijsko-bibliografski pregled. Štampa i srpsko društvo 19. i 20. veka. Beograd: Medija centar. str. 80. ISBN 86-82827-01-8.
- ^ a b v g d Panković, Dušan (2006). Srpske bibliografije: 1851-1879. godine / Tom prvi. Novi Sad: Matica srpska. str. 400—403.
- ^ Kisić, Milica; Bulatović, Branka (1991). „Bibliografija beogradske štampe od 1835. do 1991”. Novinarski letopis. 4, broj 4 (Jubilarno izdanje): 24.
- ^ a b v Milorad Najdanović: "Preodnica" u svome vremenu i danas. - U: Preodnica : književni list / odgovorni zastupnik urednika Petar Perinović. - God. 1(1873)- 1874. - Beograd : SANU ; Narodna biblioteka Srbije, 1873-1874. - 23 cm. - Reprint, Beograd. - Knj. 1 sadrži : Dodatak reprintu : pogovor,bibliografiju,autorski i stučno-tematski registar
- ^ Dragana Vukićević: Specifičnosti književnih oblika u periodici epohe realizma. - U: Žanrovi u srpskoj periodici : zbornik radova / uredila Vesna Matović. - Beograd : Institut za književnost i umetnost ; Novi Sad : Matica srpska, 2010 (Beograd : Čigoja štampa). - 135-136 str. ; 24 cm. - (Serija Istorija srpske književne periodike / Institut za književnost i umetnost, Odeljenje za književnost i jezik, Beograd [i] Matica srpska ; 20)
- ^ a b Bibliografija Milovana Glišića. - U: Srpski književni glasnik, 2. januar 1905, strana 220.
