Pređi na sadržaj

Prilepuše

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Prilepuše
Vremenski raspon: gornji oligocen – sadašnjost[1]
Obična prilepuša, Remora remora
Naučna klasifikacija e
Domen: Eukaryota
Carstvo: Animalia
Tip: Chordata
Klasa: Actinopterygii
Red: Perciformes
Natporodica: Percoidea
Porodica: Echeneidae
Rafinesque, 1810[2]
Genera[3]
Sinonimi

Echeneididae

Prilepuše (Echeneidae) su porodica riba koja pripada redu Perciformes, a po tradicionalnoj klasifikaciji su bile izdvojene u poseban red Echeneiformes, dok ih neke novije klasifikacije svrstavaju u red Carangiformes (zajedno sa još 5 porodica).[4]

Naziv su dobile po tome što na vrhu glave imaju pijavku kružnog oblika kojom mogu da se prilepe za neku veću životinju, kao što su sipe, kitovi, ali i veće ribe i kornjače. Takođe, prilepljuju se i za brodove. Ova pijavka je nastala preobražajem leđnog peraja. Prilepljujući se, ove ribe dobijaju zaštitu, a i kretanje im je olakšano. Takođe, lakše pronalaze i hranu, a najčešće su to ili ostaci koje iza sebe ostavi njihov domaćin ili paraziti koji ga napadaju. Zbog toga im domaćini često dozvoljavaju i da im uđu u usta ili škrge.[5]

Prilepuše su vitke i tamne ribe i zavisno od vrste duge od 30 cm do jednog metra. Grudna i trbušna peraja su dobro razvijena, a leđno peraje je relativno daleko pozadi postavljeno.[6] Imaju velika usta i isturene vilice sa malim i oštrim zubima.[5][7]

Karakteristike[uredi | uredi izvor]

Prednja leđna peraja prilepuša su evoluirala kako bi im omogućila da se prianjaju usisom na glatke površine, i većinu svog života provode držeći se za životinju domaćina kao što su kit, kornjača, ajkula ili raža. Verovatno je reč o uzajamnom aranžmanu, jer prilepuša može da se kreće po domaćinu, uklanjajući ektoparazite i labave ljuspice kože, dok ima koristi od zaštite koju pruža domaćin i stalnog protoka vode kroz njene škrge.[8] Iako se u početku verovalo da se prilepuše hrani česticama iz obroka domaćina, pokazalo se da je nije tačno; u stvarnosti, njihova ishrana se sastoji prvenstveno od izmeta domaćina.[9]

Stanište[uredi | uredi izvor]

Neke prilepuše, kao što je ovaj Echeneis naucrates, mogu se vezati za ronioce.

Prilepuše su stanovnici tropskih otvorenih okeana, ali se povremeno nalaze u umerenim ili priobalnim vodama ako su se vezali za velike ribe koje su zalutale u ova područja. U srednjem Atlantskom okeanu, mrest se obično odvija u junu i julu; u Sredozemnom moru javlja se u avgustu i septembru. Disk za sisanje počinje da se pojavljuje kada mlade ribe budu dugačke oko 1 cm (0,4 in). Kada prilepuša dostigne oko 3 cm (1,2 in), disk je potpuno formiran i prilešuša se tada može zakačiti za druge životinje. Prilepušina donja vilica izlazi iznad gornje, a životinji nedostaje plivačka bešika.[10]

Neke prilepuše se povezuju sa određenim vrstama domaćina. Obično se nalaze vezane za ajkule, mante, kitove, kornjače i dugongove, te otuda i uobičajeni nazivi „sisač ajkula” i „kitosisač”. Manje prilepuše se takođe pričvršćuju na ribe kao što su tuna i sabljarka, a neke male prilešuše putuju u ustima ili škrgama velikih manta, okeanskih bucanja, sabljarki i jedrenjačkih riba.

Odnos između prilepuše i njenog domaćina najčešće se smatra komenzalnim odnosom, posebno forezije.

Fiziologija[uredi | uredi izvor]

Research into the physiology of the remora has been of significant benefit to the understanding of ventilation costs in fish.

Remoras, like many other fishes, have two different modes of ventilation. Ram ventilation[11] is the process in which at higher speeds, the remora uses the force of the water moving past it to create movement of fluid in the gills. Alternatively, at lower speeds the remora will use a form of active ventilation,[11] in which the fish actively moves fluid through its gills. In order to use active ventilation, a fish must actively use energy to move the fluid; however, determining this energy cost is normally complicated due to the movement of the fish when using either method. As a result, the remora has proved invaluable in finding this cost difference (since they will stick to a shark or tube, and hence remain stationary despite the movement or lack thereof of water). Experimental data from studies on remora found that the associated cost for active ventilation created a 3.7–5.1% increased energy consumption in order to maintain the same quantity of fluid flow the fish obtained by using ram ventilation.[12]

Other research into the remora's physiology came about as a result of studies across multiple taxa, or using the remora as an out-group for certain evolutionary studies. Concerning the latter case, remoras were used as an outgroup when investigating tetrodotoxin resistance in remoras, pufferfish, and related species, finding remoras (specifically Echeneis naucrates) had a resistance of 6.1–5.5×10-8 M.[13]

Upotreba za ribolov[uredi | uredi izvor]

Neke kulture koriste prilepuše za hvatanje kornjača. Za rep prilešuše se pričvršćuje konopac ili konopac, a kada se ugleda kornjača, riba se pušta iz čamca; obično ide direktno ka kornjači i pričvršćuje se za oklop kornjače, a zatim se dovlače prilepuša i kornjača. Manje kornjače se ovim metodom mogu potpuno uvući u čamac, dok se veće dovlače u domet harpuna. Ova praksa je zabeležena širom Indijskog okeana, posebno u istočnoj Africi u blizini Zanzibara i Mozambika,[14] i u severnoj Australiji u blizini Kejp Jorka i moreuza Tores.[15][16]

Slični izveštaji dolaze iz Japana i Amerike. Neki od prvih zapisa o „ribljem pecanju“ u zapadnoj literaturi potiču iz izveštaja o drugom putovanju Kristofora Kolumba. Međutim, Leo Viner smatra da su izveštaji o Kolumbu apokrifni: ono što je uzeto za izveštaje o Americi možda su zapravo bile beleške Kolumba izvedene iz izveštaja o Istočnoj Indiji, njegovoj željenoj destinaciji.[17]

Mitologija[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Echeneis

U davna vremena verovalo se da prilešuša usporava brod pri plovidbi. Na latinskom, remora znači „kašnjenje”, dok ime roda Echeneis dolazi od grčkog ἔχειν, echein („držati”) i αῦς, naus („brod”). U značajnom izveštaju Plinija Starijeg, prilepuša je okrivljena za poraz Marka Antonija u bici kod Akcijuma i, indirektno, za Kaligulinu smrt.[18] Modernu verziju priče daje Horhe Luis Borhes u Knjizi imaginarnih bića (1957).

Galerija[uredi | uredi izvor]

Hronologija[uredi | uredi izvor]

QuaternaryNeogenePaleogeneHolocenePleist.Plio.MioceneOligoceneEocenePaleoceneEcheneisQuaternaryNeogenePaleogeneHolocenePleist.Plio.MioceneOligoceneEocenePaleocene

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Friedman, Matt, et al. "An early fossil remora (Echeneoidea) reveals the evolutionary assembly of the adhesion disc." Proc. R. Soc. B 280.1766 (2013): 20131200.
  2. ^ Richard van der Laan; William N. Eschmeyer; Ronald Fricke (2014). „Family-group names of Recent fishes”. Zootaxa. 3882 (2): 001—230. PMID 25543675. doi:10.11646/zootaxa.3882.1.1 Slobodan pristup. 
  3. ^ Eschmeyer, W. N.; R. Fricke & R. van der Laan (ur.). „{{{1}}} species.”. Catalog of Fishes. California Academy of Sciences. Pristupljeno 16. 11. 2019. 
  4. ^ J. S. Nelson; T. C. Grande; M. V. H. Wilson (2016). Fishes of the World (5th izd.). Wiley. str. 380—383. ISBN 978-1-118-34233-6. Arhivirano iz originala 08. 04. 2019. g. Pristupljeno 19. 05. 2020. 
  5. ^ a b Markon E, Monđini M. 2000. Sve životinje sveta. IKP Evro, Beograd.
  6. ^ „Sharksucker fish's strange disc explained”. Natural History Museum. 28. 1. 2013. Arhivirano iz originala 1. 2. 2013. g. Pristupljeno 5. 2. 2013. 
  7. ^ Beer, Amy-Jane. Derek Hall. (2012). The Illustrated World Encyclopedia of Marine Fish & Sea Creatures. Leicestershire: Lorenz Books. str. 235. ISBN 978-0-7548-2290-5. 
  8. ^ Jackson, John (30. 11. 2012). „How does the Remora develop its sucker?”. National History Museum. Pristupljeno 2. 1. 2016. 
  9. ^ Williams, E. H.; Mignucci-Giannoni, A. A.; Bunkley-Williams, L.; Bonde, R. K.; Self-Sullivan, C.; Preen, A.; Cockcroft, V. G. (2003). „Echeneid-sirenian associations, with information on sharksucker diet”. Journal of Fish Biology. 63 (5): 1176. CiteSeerX 10.1.1.619.4020 Slobodan pristup. doi:10.1046/j.1095-8649.2003.00236.x. 
  10. ^ Froese, Rainer; Pauly, Daniel; ur. (2019). "Echeneididae" na Fiš bejsu. [verzija na datum: August 2019]
  11. ^ a b Willmer, Pat; Stone, Graham; Johnston, Ian (2009-03-12). Environmental Physiology of Animals (na jeziku: engleski). John Wiley & Sons. ISBN 9781444309225. 
  12. ^ Steffensen, J. F.; Lomholt, J. P. (1983-03-01). „Energetic cost of active branchial ventilation in the sharksucker, Echeneis naucrates”. Journal of Experimental Biology (na jeziku: engleski). 103 (1): 185—192. ISSN 0022-0949. PMID 6854201. 
  13. ^ Kidokoro, Yoshiaki; Grinnell, Alan D.; Eaton, Douglas C. (1974). „Tetrodotoxin sensitivity of muscle action potentials in pufferfishes and related fishes”. Journal of Comparative Physiology. 89: 59—72. doi:10.1007/BF00696163. 
  14. ^ Gudger, E. W. (1919). „On the Use of the Sucking-Fish for Catching Fish and Turtles: Studies in Echeneis or Remora, II., Part 1.”. The American Naturalist. 53 (627): 289—311. JSTOR 2455925. doi:10.1086/279716 Slobodan pristup. 
  15. ^ Gudger, E. W. (1919). „On the Use of the Sucking-Fish for Catching Fish and Turtles: Studies in Echeneis or Remora, II., Part 2”. The American Naturalist. 53 (628): 446—467. JSTOR 2456185. doi:10.1086/279724 Slobodan pristup. 
  16. ^ MacGillivray, John (1852). Narrative of the Voyage of H.M.S. Rattlesnake, Commanded By the Late Captain Owen Stanley, R.N., F.R.S. etc. During the Years 1846–1850. 2. London: Lords Commissioners of the Admiralty.  (Dr. Gudger's accounts are more authoritative, but this source is noted as an early account that Gudger appears to have missed.)
  17. ^ Wiener, Leo (1921). „Once more the sucking-fish”. The American Naturalist. 55 (637): 165—174. JSTOR 2456418. doi:10.1086/279802. 
  18. ^ Pliny the Elder. „Book 32, Chapter 1”. Natural History.  (cited in Gudger, E. W. (1930). „Some old time figures of the shipholder, Echeneis or Remora, holding the ship”. Isis. 13 (2): 340—352. JSTOR 224651. doi:10.1086/346461. )

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Prilepuše na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прилепуше&oldid=27932348”