Ravno (tvrđava)
Ravno (lat. Rabna, Ravanelle, Rabnel, Rabinel) je nekadašnja tvrđava u Srbiji, koja se nalazila na mestu današnje Ćuprije, na ušću Ravanice (Ravno[a]) u Veliku Moravu. Podignuta je na značajnom putnom pravcu Via Militaris, koji je išao Moravskom dolinom i od nje se odvajao put ka dolini Timoka. U rimsko doba se tu nalazio vojni logor i municipijum Horreum Margi, koji je najverovatnije stradao u naletu Huna predvođenih Atilom, sredinom V veka. U istorijskim izvorima, Ravno se prvi put pominje sredinom XII veka. Arheološka istraživanja utvrdila su postojanje dva sloja srednjovekovnog života na ovom mestu[1]:
međutim,uprkos opsežnim arheološkim istraživanjima, izgled srednjovekovnog naselja nije moguće rekonstruisati[1]. Ovo je najverovatnije posledica toga što je kamen sa njegovih ruševina iskorišćen u gradnji Ravanice i Resave, koje se nalaze u blizini.
Početkom XXI veka, grupa građana iz Ćuprije je u par navrata organizovala prikupljanje potpisa za promenu imena grada iz Ćuprija u Ravno.
Prošlost Ravnog
[uredi | uredi izvor]Ravno se prvi put pominje sredinom XII veka, u delu arapskog geografa Mohameda Idrisija pod nazivom „Geografija“. On svedoči da je Ravno veliki i dobro naseljeni grad[1] i kaže da je udaljen 50 milja (dan puta) od Niša, 150 milja od Beograda i 60 milja (dan i po puta) od Afranisuva.
Hroničari krstaških pohoda iz XII veka takođe pominju Ravno. Arnold iz Libeka u svom opisu puta vojvode Hajnriha Lava 1172. godine, navodi da se nalazi usred bugarske šume i da u njemu žive Srbi, koje naziva Belijalovim sinovima, dodajući da oni samo formalno priznaju vlast grčkog kralja tj. vizantijskog cara. Grad se našao pod opsadom krstaša, pošto su njegovi stanovnici odbili da na dostojan način prime nemačke krstaše[1]. Prema njegovoj priči, Srbi su u iznenadnom noćnom napadu, podeljeni u 4 grupe, napali krstaški logor otrovnim strelama. U tom napadu, zapovednik Srba je poginuo, ali je Hajnrih idućeg dana prekinuo opsadu i povukao se ka Nišu.
Ravno je verovatno stradalo 1183. godine u borbama koje je srpsko-mađarska koalicija vodila protiv Vizantije[1].
U opisima pohoda Fridriha Barbarose, hroničari navode da je on u julu 1189. godine stigao u Ravno, koje je bilo napušteno i razrušeno. Tu se sastao sa poslanicima Stefana Nemanje i dogovorio o detaljima sastanka koji će njih dvojica obaviti u Nišu.
Stefan Prvovenčani za grad kaže da se nalazi na međi njegovog otačastva tj. na tadašnjoj srpsko-mađarskoj granici. On se 1214. godine sastao u Ravnom sa mađarskim kraljem Andrijom II radi pregovora o miru. Dvojica vladara su posle dvanaest dana postigla dogovor kojim je sprečen početak rata, ali se ne zna da li se tada Ravno nalazilo u Srbiji ili Mađarskoj[1].
Ne zna se kada je tačno tvrđava Ravno uništena, ali se smatra da je do toga došlo sredinom XIII veka ili tokom mongolske provale na Balkan (1242) ili tokom bugarskog upada u Srbiju (1253/1254).
Život na mestu nekadašnje tvrđave je kasnije obnovljen, ali je novo naselje izgubilo svoj raniji gradski karakter[1]. Ponovo se u izvorima pominje tek 1381. godine u Ravaničkoj povelji kneza Lazara, kojom svojoj novoosnovanoj zadužbini Ravanici daruje brod tj. prelaz preko reke (verovatno je u pitanju bila skela) kod Ravnog.
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ U srednjovekovnim izvorima, reka Ravanica se naziva i Ravno.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d đ e Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: prema pisanim izvorima (na jeziku: srpski). Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-16604-3. Pristupljeno 10. 10. 2023.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: prema pisanim izvorima (na jeziku: srpski). Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-16604-3. Pristupljeno 10. 10. 2023.