Radoš Jelić
 | Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: Unos viki veza. (novembar 2016) |
| Radoš Jelić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 5. mart 1929. |
| Mesto rođenja | Slatina kod Andrijevice, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 17. april 2008. (79 god.) |
Radoš Jelić (5. mart 1929 — 17. april 2008) bio je crnogorski književnik.
Biografija i stvaralaštvo[uredi | uredi izvor]
Otac mu se zvao Radisav Dragov, po zanimanju zemljoranik (1892–1973), a majka Leposava P.Stanisavić (1895–1979) bila je domaćica. Izgnani su iz Metohije 1941. godine. Četvororazrednu osnovnu školu učio u Juniku (opština Dečani), nižu gimnaziju u Beranama i Andrijevici, a učiteljsku u Herceg Novom i Nikšiću (1951). Završio ŠRAO (Školu rezervnih artiljerijskih oficira) u Zagrebu 1952. Vanradno diplomirao na grupi Istorija i geografija VPŠ u Nišu (1955).
Učitelj u selu Vranještica, srez Kolašin (1952-1955); direktor OŠ „Džafer Nikočević“ u Gusinju, opština Plav (1955-25.XII 1960); prosvjetni savjetnik za razrednu i predmetnu nastavu u Zavodu za prosvjetno-pedagošku službu u Beranama za opštine Plav, Berane, Rožaje, Bijelo Polje (1961-1977); pomoćnik direktora u OŠ „Bajoj Jojić“ u Andrijevici (tri mandata; do odlaska u starosnu penziju). Bio poslanik Kulturno-prosvjetnog vijeća Republike Crne Gore (1969-1975), predsjednik književnog kluba „Mihailo Lalić“ u Andrijevici; osnivač i predsjednik Ogranka Vukove zadužbine u Andrijevici.
Književnim stvaralaštvom počeo se baviti u srednjoj školi. Mihailo Lalić ga ohrabrio da priču Rama Đombalaj“ pošalje Pobjedi (1975). Priča mnogo čitana i hvaljena, posle čega se raspisao i iz godine u godinu objavljivao svoje knjige, a i kao koautor (Autobiografska beleška). Prozaist (romani i pripovetke) i sakupljač usmenog stvaralaštva u krajevima u koje Vuk nije dolazio jer nije mogao od aga i begova iz Plava i Gusinja (doline Ibra, Tare i Lima). Sakupljeni materijal dat CANU na raspolaganje, a dio mu objavio Radio Beograd kao IV knjigu Vukova kola pod naslovom "Ptica je šarena spolja a čovjek iznutra" (1978).
On je „pisac sa osobitom imaginacijom i snagom solidnog pripovjednog dara“ (Drago Ćupić, Predlog za dodelu Nagrade „Marko Miljanov“, za 2000). Njegove proze „oslonjene su na narodno kazivanje, priču, tradiciju... i, uglavnom, s istorijskom tematikom“. Inspiracije mu nisu „ličnosti koje beleži istorija, već... ličnosti koje karakterišu vrijeme, sredinu.“ U književnoj obradi polazio od „autentičnog podatka, istorijske i memoarske građe, posebno priče pojedinaca, dobrih pamtiša narodne tradicije, kao šro je i on sam“ (Miloš Vulević, Oslonjenost na narodno kazivanje – o knjizi Šamija). Doista, njegove „knjige i priče su sve gola istina – i događaji i akteri su istiniti“, jer nastojao je da sakupi „etiku, moral. Vasojevića – tog najvećeg srpskog plemena“- o kome je „znao sve što se loše i dobro desilo... za trista godina“ „Autobiografska beleška). Po bogatstvu narodne leksike i jednostavnosti kazivanja njegova proza se „približava vukovskom tipu pripovijedanja“, ali nije lišena bogate metaforičnosti i slikovitosti izgrađenog književnog izraza“ (Drago Ćupić, Predlog...). U njegovim pričama „ima fragmenata osobene poetske snage“, koji „uvjerljivo govore o (...) daru da svijet koji je spoznao i promislio, transponuje u zapis umjetnički vrijedan i (...) nezaobilazan za svaku buduću istoriju etike i filozofije, za posebnu vrstu hrestomatije“ (Zoran Rovčanin, Posebni fragmenti kratke priče – o zbirci "Zle međe").
Dobitnik književne nagrade „17.jul“ (Andrijevica, 1995), SUBNOR Pljevalja nagradio mu i nagradom tri priče (Luka, humka sa osamnaest cvjetova i sinovi – 1991, 1994 I 1997). Dobitnik plakete JNA. Odlikovan Ordenom za vojne zasluge sa srebrnim zracima. Član Udruženja književnika Crne Gore (od 1975). Živio je u Podgorici.
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
- „Ptica je šarena spolja a čovjek iznutra“ (Radio-televizija Beograd, 1979)
- „Zle međe“ (Pobjeda, Titograd, 1986)
- „Šamija“ prevedena na engleski jezik (Univerzitetska riječ, Nikšić, 1987)
- „Ćutanje na sav glas“ (Računari, Berane, 1994)
- „Kob“, roman (Stupovi, Andrijevica, 1997; Obodsko slovo, 1998)
- „Badnjak“ (Komovi, Andrijevica, 1999)
- „Peto koljeno“, (Pokret, Podgorica, 2004)
- „Rodoslovlje Marka Milovanova Jelića po muškoj i ženskoj liniji“, (Pegaz, Bijelo Polje, 2008)
- „Izabrana djela“ (petotomna) posthumno, (Pegaz, Bijelo Polje, 2008)
- „Sa komskih visina“, posthumno (Pegaz, Bijelo Polje, 2009).
Koautorske knjige[uredi | uredi izvor]
- „Slatina i Slatinjani u istoriji i tradiciji“ (SANU, Beograd 1992), koautor sa Milunom K. Jelićem
- „Osnivanje i rad Andrijevičke škole 1863-1973“ (Prijepolje, 1973)
- „Učiteljska škola u Herceg Novom i Nikšiću 1945-1951“ (Obod, Cetinje, 2000; II izdanje 2001).
Feljtoni[uredi | uredi izvor]
- „Sudovanje u Vasojevićima“ (Pobjeda, 1993)
- „Školovanje ženske djece u Vasojevićima“ (Pobjeda, 2007)
- „Mirenje Mihaila Lalića sa Vasojevićima“ (Pobjeda, 2008)
- „Vasojevke u NOR-u“ (Pobjeda, 2007)
- „Zapis o Komovima – caru planina“ (Pobjeda, 2007)
- „Iz života i vojevenja generala Radomira Vešovića“ (Pobjeda).
Nagrade[uredi | uredi izvor]
- Dobitnik književne nagrade „17. jul“ (Andrijevica, 1995)
- SUBNOR Pljevlja mu je dodelio I nagradu za tri priče („Luka“, „Humka sa osamnaest cvjetova“ i „Sinovi“ – 1991, 1994. i 1997)
- Dobitnik Plakete JNA, odlikovan Ordenom za vojne zasluge sa mačevima.
- Orden rada sa srebrenim vijencem.
