Radonja Petrović
| Lični podaci | |
|---|---|
| Puno ime | Radonja Petrović |
| Datum rođenja | 1670. |
| Mesto rođenja | Kosor, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1737. |
| Mesto smrti | Planina Jelica, Osmansko carstvo |
Radonja Petrović (Kosor, Kuči, 1670 — planina Jelica, Stari Vlah, 1737),[1] poznat kao Vojvoda Radonja bio je vojvoda plemena Kuči.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Poreklo i titula[uredi | uredi izvor]
Radonjin otac Petar bio je srednje dete Vojvode Ilika Laleva i tu je titulu držao sve do smrti, kada ju je preneo svom bratu, svešteniku Mirčeti. Radonja je tako nasledio strica Mirčeta kao vojvoda Kuča, budući da je čukununuk Drekalov, osnivača Drekalovića.
Ratnik[uredi | uredi izvor]
Postao je vođa grupe plemena u današnjoj istočnoj Crnoj Gori (poznatoj kao Brda) koja su se zajedno sa habzburškim srpskim trupama borila protiv Osmanlija, a odobrena mu je titula Guvernadura svih Brda od strane Venecijanaca, za koje je upravljao poštanskim prometom sa Osmanlijama. Knez-vladika Vasilije u svojoj „Istoriji Crne Gore“ pominje ga kao jednog od crnogorskih komandanata, koji su se pod uticajem vladike Danila 1711. godine digli na oružje.[2] U razgovorima sa austrijskim predstavnicima u selu Tešici kod Niša, koji su održani 24. jula 1737, Radonja i patrijarh Šakabenta obećali su feldmaršalu Zekendorfu da će mobilisati Gorjane.[3] Kuči bi spremili 500 naoružanih ljudi, vojvoda Vuksan Vojvodić iz Vasojevića 200, vojvoda Toško iz Pipera 200 itd.[4] Srpski patrijarh i Radonja pozvali su mitropolita Savu da se pridruži ratu protiv Osmanlija, ali on je bio pod uticajem Venecijanske Republike i ostao neaktivan tokom rata.[5] Radonja je zatražio od austrijskog feldmaršala da u slučaju da pobunjenici pobede, nastave u njegovoj službi. Dok su trajali razgovori, u Crnoj Gori je izbio ustanak.[6] Pobunjenici Radonje i srpske trupe, kao i pomoćna snaga Staniše Marković - Mlatišuma, napali su lokalne Muslimane.[7] Prema planu Srbije, trebalo je da zauzmu sledeća mesta: Novi Pazar, Rožaj, Bijelo Polje i Peć.[7] U isto vreme napadnut je i Bihor, gde su srpske jedinice doprle do Godijeva, u kojem je smešten štab srpske vojske u kući Mustafe Sijarića.[7] Radonja je čuo da će Osmanlije u svojim budućim akcijama prvo napasti Župljane, koji su već prešli na mletačku stranu.[8] U isto vreme, Radonja je obavestio intendanta Kotora Jerolima Buća da je Derviš-paši Čengiću naređeno da se sa svojom vojskom okrene iz hercegovačkog Sanjaka prema Kninu, koji je trebalo da napadnu; i taj vezir-Mustafa-paša s vojskom drugih sanjaka i 4000 Tatara, kako je i planirano, skreće u pravcu Zadra.[8] Te informacije su verovatno bile preuveličene.[8] Radonja je umro na planini Jelici 1737. godine i tamo je sahranjen. 1766. njegov sin Grigorije, koji je postao niški arhimandrit, prevezao je njegove posmrtne ostatke i ponovo ih sahranio u selu Bošnjace kod Leskovca. U 2014. godini ponovo je ekshumiran i sahranjen u svom rođenom selu Kosor.[9] Posle njegove smrti za vojvodu je izabran unuk njegova strica Mirčeta Martin Popović. Radonjini braća i sestre i njihovi potomci nastavili su da nose prezime Petrović, dok je njegovo potomstvo počelo da nosi prezime Radonjić.
O Radonji postoje epske pesme, poput „Ustanak sedmoro Brda i Arbanasa”.[3][10]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Komentari: Položeni posmrtni ostaci kučkog vojvode i guvernadura svih brda”. Vijesti.me. Arhivirano iz originala 26. 9. 2017. g. Pristupljeno 26. 9. 2017.
- ^ „Mitropolit Vasilije Petrović - Istorija o Crnoj Gori”. Njegos.org. Pristupljeno 26. 09. 2017.
- ^ a b „[Projekat Rastko - Skadar] Emilija Cerovic: Nepoznata narodna pesma o ustanku Sedmoro brda i Arbanasa 1737. godine”. Rastko.rs. Pristupljeno 26. 09. 2017.
- ^ Istorijski časopis. 2. Institut. 1949. str. 155. „... pregovora obvezali se, između ostalog: da će u borbu protiv Turaka uz austrisku vojsku: vojvoda Radonja Petrović od Kuča dati 500 ljudi, vojvoda Vuksan Vojvodić od Vasojevića 200 ljudi, vojvoda Toško od Pipera 200 ljudi, ...”
- ^ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. eBook Portal. str. 562. GGKEY:XPENWQLDTZF. „Vladika Sava, pod uticajem Mlečana, ostao je u tom ratu neaktivan i pored svih poziva koje su mu upućivali patriarh i kučki vojvoda Radonja Petrović. Arnautske i turske čete napadale su, posle austriskog povlačenja, sva pobunjena plemena, ...”
- ^ Cecić, Ivo; Gostl, Igor, ur. (1955). Enciklopedija Jugoslavije. Jugoslovenski leksikografski zavod. str. 344. „Crnogorski vojvoda Radonja Petrović podnio je feldmaršalu zahtjev o zajedničkoj akciji protiv Turaka tražeći da u slučaju pobjede ustanici ostanu na službi austrijskog feldmaršala. Dok su vođeni pregovori, buknuo je narodni ustanak u ...”
- ^ a b v Hajdaparšić, Raif (1996). Kolašinska kapetanija i bošnjački narod. Udruženje Bošnjaka porijeklom iz Sandžaka. „Na čelu ustanka bio je kučki vojvoda Radonja Petrović. Na bošnjake iz tih krajeva krenula je i srpska vojska iz Kragujevca, pojačana sa jednim odredom policije koju je predvodio Staniša Marković. Prema planu Srbije, trebalo je da zauzmu sljedeća mjesta: Novi Pazar, Rožaj, Bijelo Polje i Peć. U isto vrijeme napadnut je i Bihor, gđe su srpske jedinice doprle do Godijeva, u kojem je smješten štab srpske vojske u kući Mustafe Sijarića.”
- ^ a b v Pelidija, Enes (1989). Bosanski ejalet od Karlovačkog do Požarevačkog mira, 1699-1718. veselin Masleša. str. 163.
- ^ Povratak guvernadura brda zavičaju
- ^ Zuković, Ljubomir (1988). Stazama usmenosti. Univerzitetska riječ. „... i po tome što je, na primjer, pjevač Bego Ivanov Mijović u jednoj te istoj pjesmi od svega 157 stihova prikazao tako širok raspon događaja u kojima ginu i vojvoda Radonja i njegov sin vojvoda Ilija, mada su i jedan i drugi, sudeći prema obilju ...”